Της Λητώς Μησιακούλη
Θετική ανταπόκριση είχαν τα έργα με θρησκευτικό θέμα στην τελευταία δημοπρασία του αθηναϊκού οίκου «Πέτρος Βέργος», που ολοκληρώθηκε το Σάββατο 3 Δεκεμβρίου στο Ζάπειο Μέγαρο.
Παρά το μούδιασμα που επικρατεί στο εγχώριο εμπόριο έργων τέχνης, οι τάσεις από τις τελευταίες συναλλαγές έδειξαν πως η καλή ποιότητα και τα έργα με σκηνές από την Εκκλησία ή τη Βυζαντινή Τέχνη διατηρούν ζωντανό το συλλεκτικό ενδιαφέρον.
Ειδικότερα, το έργο του Φώτη Κόντογλου «Το Περιβόλι της Παναγίας», ενώ είχε εκτιμηθεί μεταξύ 4.000 και 6.000 ευρώ, διπλασίασε την αρχική του αξία, σκαρφαλώνοντας στην τελική τιμή των 8.260 ευρώ.
Το αποτέλεσμ, ισορρόπησε τις αρνητικές τάσεις που είχε καταγράψει η αγορά του στη δημοπρασία του οίκου Bonhams στο Λονδίνο, όπου τα δύο φαβορί του ζωγράφου κατέληξαν απούλητα.
Το «Περιβόλι της Παναγίας» είναι μελάνι πάνω σε χαρτί (33×25 εκ.), υπογγεραμμένο στο πάνω αριστερό μέρος του πίνακα: «Χειρ Φωτίου / Κόντογλου».
Θετικό ήταν και το αποτέλεσμα για το έργο του Μιχάλη Μακρουλάκη «Παραπορτιανή Μυκόνου». Πουλήθηκε στην τιμή των 2.360 ευρώ, έχοντας εκτιμηθεί μεταξύ 1.000 και 2.000 ευρώ. Πρόκειται για αβγοτέμπερα σε ξύλο (18×25 εκ.) υπογεγραμμένη χαμηλά: «Παραπορτιανή Μακρουλάκης 18.7.15 Φοίνικας».
Ο ζωγράφος των εκκλησιών
Ο πίνακας του Σπύρου Παπαλουκά «Ξωκλήσι στην Αίγινα» όχι μόνο κατάφερε να βρει νέο ιδιοκτήτη, αλλά άγγιξε το ανώτατο των εκτιμήσεων. Αρχικά, αναμενόταν να αγγίξει από 10.000 έως 15.000 ευρώ και πουλήθηκε προς 15.340 ευρώ. Είναι λάδι πάνω σε χαρτόνι (24,5×20,5 εκ.), υπογεγραμμένο στο μέσο κάτω μέρος του πίνακα, ενώ στην πίσω όψη υπάρχει η μονογραφή της κόρης του καλλιτέχνη.
Πρόκειται για ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της ζωγραφικής του Παπαλουκά, του οποίου τα έργα βρίσκονται στο επίκεντρο φέτος το φθινόπωρο, χάρη στη μεγάλη έκθεση που διοργάνωσε το Ιδρυμα Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη.
Στην έκθεση «Σπύρος Παπαλουκάς. SYNOPSIS. Ζωγραφική, αγιογραφίες, σχέδια, μακέτες» παρουσιάστηκαν πάνω από 130 έργα της πορείας του καλλιτέχνη, μεταξύ αυτών και το σπουδαίο αγιογραφικό του έργο με άξονα την Ορθόδοξη Εκκλησία για τα μοναστήρια του Αγ. Όρους.
Από τα έργα που ενθουσουσίασαν συλλέκτες, εμπόρους και φιλότεχνους ήταν «Ο Ναός της Αφαίας» 1923, η «Μονή Διονυσίου» 1924, η «Σκήτη Αγίου Ανδρέα» 1935, ο «Αρσανάς Μονής Παντοκράτορας» 1924, ο «Άγιος Φωκάς» 1948, οι μακέτες της Μητροπόλεως Αμφίσσης 1927, οι φορητές εικόνες «Προδοσία», «Αποκαθήλωση», «Άγιος Ανεμπόδιστος», «Εσταυρωμένος Χριστός» και «Ο Άγιος Δημήτριος».
Τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωγραφική και τη ζωή του Σπύρου Παπαλουκά:
|
1892 |
Ο Σπύρος Παπαλουκάς γεννήθηκε στη Δεσφίνα Παρνασσίδας. |
|
1900-1906 |
Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του χωριού του. Πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον συμπατριώτη του Νικόλαο Παπακωνσταντίνου. |
|
1907 |
Ήρθε στην Αθήνα και εργάστηκε σε χρωματοπωλείο στον Πειραιά. |
|
1908 |
Πήρε απολυτήριο σχολαρχείου στο Χρισσό Φωκίδας. |
|
1909 |
Εκτέλεσε την πρώτη του παραγγελία, τον «Μεγάλο Αρχιερέα», και κατόπιν ολόκληρο το τέμπλο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου στη Δεσφίνα. |
|
1909-1916 |
Φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και κατά τη διάρκεια των σπουδών του κέρδισε επτά πρώτα βραβεία. |
|
1917-1921 |
Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, στις Σχολές Grande Chaumière και École Julian. Μετείχε σε πολλές καλλιτεχνικές εκθέσεις και εκτέλεσε τη διακόσμηση ιδιωτικής έπαυλης στις Βερσαλλίες. |
|
1921-1922 |
Πήρε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία ως πολεμικός ζωγράφος. |
|
1923 |
Πέρασε όλο το καλοκαίρι στην Αίγινα. Περίοδος Αίγινας. Εξέθεσε τα έργα του στο Λύκειο των Ελληνίδων. |
|
1923-1924 |
Πήγε στο Άγιο Όρος. Περίοδος Αγίου Όρους. Με τα έργα που φιλοτέχνησε διοργάνωσε την πρώτη ατομική του έκθεση στον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης το 1924. |
|
1925 |
Πήγε στη Μυτιλήνη. Περίοδος Μυτιλήνης. Διορίστηκε καθηγητής του ελεύθερου και διακοσμητικού σχεδίου στη Βιοτεχνική Σχολή. Μελέτησε και αντέγραψε τα ψηφιδωτά του Οσίου Λουκά. Ζωγράφισε τοπία της Παρνασσίδας. |
|
1926 |
Πήγε στη Σαλαμίνα. Περίοδος Σαλαμίνας. |
|
1926-1927 |
Εκτέλεσε τα σκηνικά για το Βασιλικό του Παύλου Μάτεσι στο Εθνικό Θέατρο και μια σειρά ξυλογραφιών με θέμα το Αντώνιος και Κλεοπάτρα του Σαίξπηρ. |
|
1927 |
Παντρεύτηκε την Όλγα Ευαγγέλου από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. |
|
1927-1932 |
Έπειτα από πανελλήνιο διαγωνισμό, πήρε το πρώτο βραβείο και αγιογράφησε τη Μητρόπολη Άμφισσας. |
|
1928 |
Ύστερα από πρόσκληση του Άγγελου Σικελιανού, μετείχε στην προετοιμασία των Δελφικών Εορτών. |
|
1929-1932 |
Κατά την περίοδο της απουσίας του στην Άμφισσα, ο καλός του φίλος και κουμπάρος Δημήτρης Πικιώνης ανέλαβε την ανέγερση του εργαστηρίου και του σπιτιού του στην περιοχή Κυπριάδου, στα Πατήσια. |
|
1932-36 |
Εκτέλεσε τα σκηνικά της Ασίας του Λένορμαν στο Θέατρο Κοτοπούλη. Επιμελήθηκε την καλλιτεχνική έκδοση των Σχολικών Κτιρίων του Τεχνικού Επιμελητηρίου. Διακόσμησε προσόψεις, εσωτερικά πολυκατοικιών και σχολικών κτιρίων. Μετείχε στις εκθέσεις της ομάδας Τέχνη και του Συνδέσμου Ελλήνων Καλλιτεχνών. Χρωμάτισε την πολυκατοικία του αρχιτέκτονα Κυριάκου Παναγιωτάκου στα Εξάρχεια, γνωστή από τότε σαν «Μπλε πολυκατοικία». Μαζί με το Στρατή Δούκα, το Δημήτρη Πικιώνη, το Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα και το Σωκράτη Καραντινό, εξέδωσαν το περιοδικό «Το 3ο μάτι» που αποτέλεσε σταθμό στα πνευματικά και καλλιτεχνικά πράγματα του τόπου. Διορίστηκε καθηγητής των διακοσμητικών τεχνών στη Σιβιτανίδειο Σχολή. |
|
1937-1939 |
Το Υπουργείο Παιδείας του ανέθεσε την εικονογράφηση του ναού της Σχολής Νομικού, τη διακόσμηση της Μονής Μεγάλου Σπηλαίου και του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου Κρήτης, για το οποίο πραγματοποίησε όλη την προεργασία και τις σχετικές μακέτες, αλλά δεν πρόλαβε να εκτελέσει το έργο, λόγω της κήρυξης του πολέμου. |
|
1940 |
Διορίστηκε καλλιτεχνικός σύμβουλος στην Πολεοδομική Υπηρεσία του υπουργείου Διοικήσεως Πρωτευούσης και στις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων. Από εκεί ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Κοτζιάς τον απέσπασε στη Δημοτική Πινακοθήκη και του ανέθεσε τη διεύθυνσή της. Ο Παπαλουκάς προχώρησε στην ανασυγκρότηση των συλλογών της Πινακοθήκης και οργάνωσε την πρώτη σημαντική επανέκθεσή τους. |
|
1940-1944 |
Διορίστηκε διευθυντής των θεάτρων Ούφα και Ολύμπια. Συνεργάστηκε με τη Μαρίκα Κοτοπούλη και εκτέλεσε σειρά σκηνογραφιών. |
|
1943-1951 |
Δίδαξε ελεύθερο σχέδιο στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. |
|
1947 |
Το ελληνικό κράτος οργάνωσε έκθεση Ελλήνων καλλιτεχνών στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου. Ο Παπαλουκάς εξέθεσε 22 έργα του και βραβεύτηκε. |
|
1948 |
Το καλοκαίρι παραθέριζε στην Πάρο. Περίοδος Πάρου-Αντιπάρου. Πήρε μέρος στην Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση και βραβεύθηκε με το αργυρό μετάλλιο. |
|
1951-1956 |
Μετείχε σε εκθέσεις, υπό την αιγίδα του ελληνικού κράτους, σε Αίγυπτο, Βέλγιο, Γιουγκοσλαβία, Ιταλία, Καναδά, Ολλανδία, Σουηδία και Αμερική. |
|
1954-1956 |
Επισκέφθηκε την Ύδρα. Περίοδος Ύδρας. |
|
1956 |
Εκλέχθηκε καθηγητής του εργαστηρίου ζωγραφικής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. |
|
1957 |
Στις 3 Ιουνίου άφησε την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 65 ετών. Κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη. Η Πολιτεία μετονόμασε την πλατεία που βρίσκεται μπροστά από το εργαστήρι του σε Πλατεία Σπύρου Παπαλουκά. |
