Για κάποιους το Τριώδιο συνδυάζεται με τις καρναβαλικές εκδηλώσεις με σκωπτικό πολλές φορές τρόπο. Για την Εκκλησία είναι μία περίοδος σημαντική για τον άνθρωπο, που κλείνει με την Ανάσταση του Χριστού.
Το Τριώδιο είναι ένα από τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας, στο οποίο περιέχονται ύμνοι για κάθε μέρα, που λέγονται Τριώδια, ύμνοι δηλαδή με τρεις ωδές. Ωδές είναι ομάδες από τέσσερα έως πέντε ή ακόμη και περισσότερα τροπάρια, που ψάλλονται με τον ίδιο τρόπο.
Η περίοδος του Τριωδίου αποτελεί το κινητό εκείνο τμήμα του εκκλησιαστικού έτους, που ετοιμάζει τον πιστό για τον εορτασμό των Παθών και της Αναστάσεως. Ξεκινά από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και φτάνει μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο. Μέσα στην περίοδο αυτή περιλαμβάνεται και η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, καθώς και η Μεγάλη Εβδομάδα.
Η πρώτη, η Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου, προτρέπει τους Χριστιανούς να είναι ταπεινοί, όπως ο Τελώνης.
Η δεύτερη, η Κυριακή του Ασώτου, διδάσκει την αξία της μετάνοιας και το μεγαλείο της συγχωρέσεως. Η τρίτη Κυριακή, η Κυριακή της Απόκρεω, αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία, καθώς επίσης και στη χριστιανική αγάπη. Ονομάζεται δε έτσι, επειδή είναι η τελευταία ημέρα που οι Χριστιανοί επιτρέπεται να φάνε κρέας.
Η τέταρτη, η Κυριακή της Τυροφάγου, το Ευαγγέλιο της ημέρας παροτρύνει τους πιστούς να νηστεύουν, να συγχωρούν όσους τους έχουν βλάψει και να διάγουν βίο ενάρετο.
Ακολουθεί η Καθαρά Δευτέρα, με την οποία ξεκινά η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Περίοδος νηστείας, προσευχής, περισυλλογής, κατά την οποία οι πιστοί προετοιμάζονται για την μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Κυρίου.
Οι γιορτές του Τριωδίου
28/1/2018 Τελώνου και Φαρισαίου – Αρχή Τριωδίου
4/2/2018 Του Ασώτου
8/2/2018 Τσικνοπέμπτη
10/2/2018 Α’ Ψυχοσάββατο
11/2/2018 Αποκριά (Της Απόκρεω)
18/2/2018 Αποκριά (Της Τυροφάγου)
19/2/2018 Καθαρά Δευτέρα
24/2/2018 Του Αγίου Θεοδώρου
25/2/2018 Κυριακή της Ορθοδοξίας
4/3/2018 Γρηγορίου του Παλαμά
31/3/2018 Του Λαζάρου
1/4/2018 Κυριακή των Βαΐων
2/4/2018 Μεγάλη Δευτέρα
3/4/2018 Μεγάλη Τρίτη
4/4/2018 Μεγάλη Τετάρτη
5/4/2018 Μεγάλη Πέμπτη
Η νηστεία του τριωδίου
Τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Τριωδίου θα μπορούσαμε να τις συμπεριλάβουμε στις απολυτές περιόδους, αφού ισχύουν τα εξής:
Η πρώτη εβδομάδα, που ονομάζεται και προσφωνήσιμος, επειδή αποτελεί την εισαγωγή της όλης περιόδου, είναι απολυτή, δηλαδή καταλύουμε εις πάντα όλες τις ημέρες.
Τη δεύτερη εβδομάδα, από την Κυριακή του Ασώτου μέχρι των Απόκρεω, γίνεται κατάλυση εις πάντα όλες τις ημέρες εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
Την τρίτη εβδομάδα, από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή των Απόκρεω μέχρι την Κυριακή της Τυροφάγου, απαγορεύεται η κρεοφαγία και επιτρέπεται –όλες τις ημέρες– η κατάλυση ψαριών, αυγών και όλων των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Τα Σάββατα των Ψυχών
Για την εκκλησία οι «κεκοιμημένοι» έχουν τη δική τους μέρα, που είναι το Σάββατο, για να γίνεται η μνημονευσή τους.
Σε ετήσια βάση η Εκκλησία έχει καθορίσει δύο Σάββατα, τα οποία αφιερώνει στους κεκοιμημένους της. Είναι τα Ψυχοσάββατα. Το ένα πριν από την Κυριακή της Απόκρεω και το άλλο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής.
Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω είναι το πρώτο. Η επομένη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Εκείνη τη φοβερή ημέρα, κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στον θρόνο του μεγάλου Κριτή. Για τον λόγο αυτό, με το Μνημόσυνο των κεκοιμημένων ζητούμε από τον Κύριο να γίνει ίλεως.
Με το δεύτερο Ψυχοσάββατο εκφράζεται η πίστη μας για την καθολικότητα της Εκκλησίας, της οποίας την ίδρυση και τα γενέθλια (επί γης) γιορτάζουμε κατά την Πεντηκοστή.
Κατά τα δύο μεγάλα Ψυχοσάββατα η Εκκλησιά μας μνημονεύει: Ολους εκείνους που πέθαναν σε ξένη γη και χώρα, σε στεριά και σε θάλασσα. Εκείνους που πέθαναν από λοιμική ασθένεια, σε πολέμους, σε παγετούς, σε σεισμούς και θεομηνίες. Οσους κάηκαν η χάθηκαν. Εκείνους που ήταν φτωχοί και άποροι και δεν φρόντισε κανείς να τους τιμήσει με τις ανάλογες Ακόλουθες και τα Μνημόσυνα.
Η ωφέλεια από τα μνημόσυνα
Οι ευχές για τους νεκρούς θεσπίστηκαν από τους αγίους Αποστόλους. Η θέσπιση αυτή έχει δύο βασικά θεμέλια: α) την έννοια της Εκκλησίας ως κοινωνίας αγίων, που αποτελείται όχι μόνο από τους ζωντανούς, αλλά και τους «κεκοιμημένους» χριστιανούς και β) την πίστη στη μεταθανάτια ζωή, την ανάσταση και την τελική κρίση.
Ηδη στις Αποστολικές Διδαχές βρίσκεται η διάκριση των μνημοσύνων σε «τρίτα», «ένατα», «τεσσαρακοστά» και ενιαύσια» (ετήσια), ανάλογα με το χρόνο τελέσεώς τους από την ημέρα του θανάτου.
Πολλοί συμβολισμοί των επιμέρους μνημοσύνων αναφέρονται από τους πατέρες. Οι κυριότεροι είναι οι εξής: Τα «τριήμερα» συμβολίζουν την Ανάσταση του Κυρίου μετά την τριήμερη παραμονή Του στον τάφο και τελούνται με την ευχή ν᾿ αναστηθεί και ο νεκρός στην ουράνια βασιλεία. Τα «εννιάμερα» τελούνται για τα εννέα τάγματα των αύλων αγγέλων, με την ευχή να βρεθεί κοντά τους η άυλη ψυχή του νεκρού. Τα «τεσσαρακονθήμερα» τελούνται για την Αναλήψη του Κυρίου, που έγινε σαράντα μέρες μετά την Ανάστασή Του, με την ευχή να «αναληφθεί» και ο νεκρός, να συναντήσει τον Χριστό στους ουρανούς και να ζήσει για πάντα μαζί Του. Τα «ετήσια», τέλος, τελούνται την επέτειο ημέρα του θανάτου, σε ανάμνηση των γενεθλίων του νεκρού, καθώς, για τους πιστούς χριστιανούς, ημέρα της αληθινής γεννήσεως είναι η ημέρα του σωματικού θανάτου και της μεταστάσεως στην αιώνια ζωή.
