Στις 25 Μαΐου 2018 υπό την προεδρία του Μακαριωτάτου Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Ονουφρίου συνήλθε σε συνεδρία της η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Η Ιερά Σύνοδος ενέκρινε το Μήνυμα του Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Ονουφρίου «προς την Ιεραρχία, τον ευαγή κλήρο, τους μονάζοντας και τους λαϊκούς της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας με αφορμή τις πρωτοβουλίες σχετικά με την ‘έκδοση Τόμου Αυτοκεφαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ουκρανία’».
Σύμφωνα με πληροφορίες, αφορμή για το μήνυμα στάθηκε η έντονη συζήτηση στην Ουκρανία του ενδεχομένου μονομερούς χορηγήσεως του ἐν λόγῳ Τόμου από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Τονίσθηκε ότι ούτε η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, αλλά ούτε και οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες έλαβαν επίσημα επί του θέματος γράμματα από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Κατόπιν αιτήματος των Προκαθημένων των κατά τόπους Εκκλησιών ο Μητροπολίτης Ονούφριος τους ενημέρωσε εγγράφως για την τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανική Ορθοδοξία και για τη θέση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας. Προκαθήμενοι και Σύνοδοι Επισκόπων των κατά τόπους Εκκλησιών εκφράζουν την αρνητική και επιφυλακτική στάση τους έναντι του ενδεχομένου εκδόσεως του προαναφερθέντος Τόμου καθώς και δηλώνουν υποστήριξη προς τη θέση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Υπογραμμίζεται ότι «η οδός για την αποκατάσταση της ενότητος και το ενδεχομένο του αυτοκεφάλου της Ουκρανικής Εκκλησίας…δεν πρέπει να είναι διά της αποδόσεως κανονικής υποστάσεως στο σχίσμα και της αντικαταστάσεως με αυτό της Εκκλησίας του Χριστού». Παραπέμποντας στις αποφάσεις της επετειακής Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας της 8ης Ιουλίου 2011 τονίζεται και πάλι ότι η αποκατάσταση της ενότητας «οφείλει να πραγματοποιείται συμφώνως προς τους κανόνες της Ορθοδόξου Εκκλησίας, άνευ παρεμβάσεων των πολιτικών δυνάμεων και διά της επανεντάξεως των αποσχισθέντων στους κόλπους της κανονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας».
Το Μήνυμα σημειώνει ότι η μέθοδος λήψεως των παρομοίων αποφάσεων στην Εκκλησία οφείλει να είναι «η συνοδική συζήτηση των σημαντικών και επίκαιρων τόσο για επί μέρους Τοπική Εκκλησία, όσο και για ολόκληρη την οικουμενική Ορθοδοξία ζητημάτων. Κάθε μονομερής ενέργεια μέσα στην Εκκλησία αποτελεί παράβαση της αρχής της συνοδικότητος και απειλεί την ενότητα της Εκκλησίας».
«Από τη νεότερη ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ουκρανία διαπιστώνεται ότι η παράβαση της αρχής της συνοδικότητος, η έλλειψη του αισθήματος παλμών της εσωτερικής εκκλησιαστικής ζωής, καθώς και η παρέμβαση των πολιτικών και λοιπών εξωεκκλησιαστικών παραγόντων στα εσωτερικά της Εκκλησίας οδήγησε στη δημιουργία του σχίσματος στην Ουκρανική Ορθοδοξία». Υποδεικνύονται τα ακόλουθα βασικά αίτια της αναδείξεως των αντικανονικών οντοτήτων στην Ουκρανία όπως «η έλλειψη της νομοκανονικής συνειδήσεως και η ανυπακοή στην Εκκλησία, η απουσία της συνοδικής συζητήσεως των σπουδαίων εκκλησιαστικών ζητημάτων, η έλλειψη υπομονής και αμοιβαίας κατανοήσεως, η υπερηφάνια καθώς και η παρέμβαση των πολιτικών παραγόντων στα εκκλησιαστικά». «Είναι μια εσφαλμένη οδός, την οποία δεν πρέπει να ακολουθήσει η Εκκλησία του Χριστού».
Ιδιαιτέρως τονίσθηκε η αποτυχία των προσπαθειών των κρατικών αρχών και «ξένων για την Εκκλησία δυνάμεων» να ενοποιήσουν τεχνικά την Εκκλησία, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πραγματικότητα της εσωτερικής εκκλησιαστικής ζωής και οι τάχα θλιβερές επιπτώσεις των προσπαθειών αυτών: «Το αυτοκέφαλο καθεστώς είναι αμιγώς τεχνικού χαρακτήρος εκκλησιαστικό ζήτημα, το οποίο συνίσταται στη διευκόλυνη της διαδόσεως του Ευαγγελίου εντός των ορίων ενός επιμέρους κράτους και δεν μπορεί να αποτελέσει όργανο στον γεωπολιτικό αγώνα. Παράλληλα το αυτοκέφαλο χορηγείται σε όλη την Εκκλησία στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου εδάφους. Ως εκ τούτου οφείλει κανείς να αντιλαμβάνεται ότι η ανάδειξη μια άλλη παράλληλης δικαιοδοσίας στην Ουκρανία δύναται να προκαλέσει νέες αντιπαραθέσεις εντός του λαού μας, κάτι το οποίο όχι μόνο θα θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του κράτους, αλλά και υπό αμφισβήτηση το ζήτημα της μελλοντικής ενότητας της Εκκλησίας στην Ουκρανία. Ο λαός μας θα δύναται να διχασθεί για πολύ χρόνο ίσως και διά παντός».
Η λύση του προβλήματος, όπως αναφέρει το Μήνυμα, «ευρίσκεται στην αποκατάσταση της εκκλησιαστικής ενότητας στην Ουκρανία, και όχι στην κατοχύρωση της διαιρέσεως της Εκκλησίας με την εγκαθίδρυση μιας παράλληλης εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας». Υπογραμμίζεται ότι για την επιτυχή λύση του προβλήματος του σχίσματος στην Ουκρανία «χρειάζονται άλλες συνθήκες και ειδικότερα δε η ειρήνη και η σταθερότητα στην Πολιτεία μας».
Οι εκκλησιαστικές αρχές της Ουκρανικής Εκκλησίας επιβεβαίωσαν την «ανοικτή διάθεση και προθυμία για εποικοδομητική συνεργασία και διάλογο προς επίτευξη της εκκλησιαστικής ενότητος». Επίσης ο Μητροπολίτης Ονούφριος απηύθηνε έκκληση στην Ιεραρχία, τον ευαγή κλήρο, τους μονάζοντας και τα πιστά τέκνα της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας να φυλάττουν και να προστατεύουν την ενότητα της Εκκλησίας.
«Η αποστολή της Εκκλησίας του Χριστού έγκειται στη διάδοση του Ευαγγελίου του Χριστού, στην ευλογημένη μεταμόρφωση του κόσμου διά των Αγίων Μυστηρίων, με τη διδασκαλία των ανθρώπων να ακολουθήσουν τις εντολές του Θεού. Ακριβώς γι΄αυτό η Εκκλησία του Χριστού ακολουθεί τους κανόνες της, οι οποίοι δεν μεταβάλλονται ανάλογα με την εξελισσόμενη πολιτική κατάσταση. Η μόνη οδός αποκαταστάσεως της εκκλησιαστικής ενότητος είναι ο τερματισμός κάθε εξωτερικής παρεμβάσεως στα εκκλησιαστικά και η παραχώρηση στην Εκκλησία της δυνατότητος μόνη της να θεραπεύσει, θεία συνάρσει, το πλήγμα της διαιρέσεως της Ουκρανικής Ορθοδοξίας».
