«Οι προσδοκίες μας είναι απλές… σε ένα ευνομούμενο Κράτος να λειτουργούν οι νόμοι και όλοι οι πολίτες να είναι ίσοι και υπό τον νόμον. Αλλιώς οδηγούμαστε σε αναρχία. Περιμένουμε με υπομονή την λύση της κατάληψης και την απόδοση του Κεντρικού κτηρίου στην μόνη νόμιμη αδελφότητα της Μονής, η οποία είναι η μόνη που της ασκείται βία, γίνεται συνεχής σπίλωση της τιμής και του ονόματος της προσωπικότητας μας, έχουμε δεχθεί απειλές ακόμη και για την ζωή μας». Αυτά ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο Καθηγούμενος και Γέροντας της Μονής Εσφιγμένου Αγίου Όρους Αρχιμ. Βαρθολομαίος, ο οποίος μίλησε στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας».
Ο π. Βαρθολομαίος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις τελεσίδικες αποφάσεις της Ελληνικής Δικαιοούνης, αναφορικά με τους μοναχούς που βρίσκονται εντός της Μονής Εσφιγμένου, οι οποίες είναι ανεκτέλεστες, καλώντας, παράλληλα την Πολιτεία να αναλάβει δράση, ενώ δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει την εν γένει προσφορά του Αγιωνύμου Άθωνα στην κοινωνία και τον κόσμο ολόκληρο.
-«Κ.τ.Ο.»: Σήμερα, σε τι κατάσταση βρίσκεται η δικαστική εξέλιξη με όσα συμβαίνουν στη Μονή;
-π. Βαρθολομαίος: Μέχρι αυτήν την στιγμή που μιλάμε έχουμε φθάσει στις 75 Διοικητικές πράξεις, Εκκλησιαστικές και Δικαστικές αποφάσεις. Ο σεβασμός στους θεσμούς θεωρείται αυτονόητος από όλους. Οι καταληψίες της Μονής μας δεν σέβονται και δεν αποδέχονται καμιά απόφαση εκμεταλλευόμενοι την αδικαιολόγητη ανοχή της ελληνικής πολιτείας, η οποία δεν εκτελεί τις τελεσίδικες αποφάσεις, όπως έχει την υποχρέωση από το ελληνικό σύνταγμα, με επακόλουθο να διατηρεί μια παράνομη κατάληψη εντός Αγ. Όρους, αφήνοντάς το απροστάτευτο και με τον κίνδυνο μιμητισμού από αλλότριες δυνάμεις να είναι ορατός.
-«Κ.τ.Ο.»: Ποια είναι η αντιμετώπιση των άλλων Μονών γύρω από το ζήτημα αυτό ;
– π. Βαρθολομαίος: Η Ι. Κοινότητα του Αγίου Όρους που αποτελείται από τους αντιπροσώπους των 20 Ιερών Μονών, ως το ανώτατο διοικητικό όργανο, έχει από το 2002 πάρει την τελεσίδικη απόφαση για την απέλαση των συγκεκριμένων καταληψιών της Μονής μας γιατί δεν είναι καν αγιορείτες και στερούνται το δικαίωμα να εγκαταβιώσουν μόνιμα εντός αυτού. Με αλλεπάλληλα γράμματα ζητά συνεχώς μέχρι και σήμερα τον σεβασμό και την εκτέλεση των Αγιορειτικών αποφάσεων καθώς και των αποφάσεων της Ελληνικής δικαιοσύνης. Ζητά ξεκάθαρα μέσα από αυτήν την συνεχή υπενθύμιση, η Ελληνική Πολιτεία να πράξει το καθήκον της και να προστατεύσει το Άγιο Όρος.
– «Κ.τ.Ο.»: Η συμβολή του Φαναρίου ποια είναι; Τι προσδοκίες έχετε από εδώ και στο εξής;
-π. Βαρθολομαίος: Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ιδιαίτερα ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης εκφράζεται συνεχώς με κάθε τρόπο και σε κάθε ευκαιρία καλώντας την Ελληνική Πολιτεία να πράξει το αυτονόητο.
Η Ελληνική πολιτεία με την στάση της συντηρεί την κατάληψη. Με την συνέχιση της κατάληψης ένα από τα 20 Μοναστήρια του Αγ. Όρους, ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, έχει στερηθεί της υλικής συντήρησης, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα με τους αλλεπάλληλους σεισμούς και την εμπόδιση των αρμοδίων οργάνων για έλεγχο, η Αγ. Τράπεζα του Καθολικού της Μονής που είναι εγκαινιασμένο από τον Αγ. Γρηγόριο τον Ε ΄, βεβηλώνεται από σχισματικούς, αγνοείται η τύχη των κειμηλίων, οι καταληψίες ασκούν προσηλυτισμό στους ανυποψίαστους προσκυνητές τους οποίους τους «κλέβουν» από την εκκλησία μας, τους φανατίζουν και τους κάνουν οργισμένους οπαδούς έτοιμους να ασκήσουν βία σε όποιον αντιδρά στα πιστεύω τους. Η μη εκτέλεση των αποφάσεων αποτελεί κατάφορη παραβίαση του Ελληνικού Συντάγματος του οποίου το 105 άρθρο είναι ο Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους. Η ευθύνη της Ελληνικής Πολιτείας είναι ακέραιη.
Οι προσδοκίες μας είναι απλές… σε ένα ευνομούμενο Κράτος να λειτουργούν οι νόμοι και όλοι οι πολίτες να είναι ίσοι και υπό τον νόμον. Αλλιώς οδηγούμαστε σε αναρχία. Περιμένουμε με υπομονή την λύση της κατάληψης και την απόδοση του Κεντρικού κτηρίου στην μόνη νόμιμη αδελφότητα της Μονής, η οποία είναι η μόνη που της ασκείται βία, γίνεται συνεχής σπίλωση της τιμής και του ονόματος της προσωπικότητας μας, έχουμε δεχθεί απειλές ακόμη και για την ζωή μας. Βεβαιώνουμε όμως ότι με την χάρη του Θεού η υπομονή μας δεν εξαντλείται.
– «Κ.τ.Ο.»: Δείχνετε πάντα υπομονή και ανοχή προς όλους. Ποιο είναι το μήνυμά Σας σε όσους διαβάζουν αυτές τις σειρές;
-π. Βαρθολομαίος: Σήμερα στην σύγχρονη εποχή η χρήση διαδικτύου έχει σκοπό την βελτίωση της επικοινωνίας του ανθρώπου. Δυστυχώς όμως υπάρχουν και κάποια αρρωστημένα μυαλά τα οποία χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ως βήμα, διασπείροντας ψευδείς ειδήσεις και κάνοντας προσηλυτισμό σε πολλούς ανυποψίαστους. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή τι διαβάζει κανείς στο διαδίκτυο και από ποιους προέρχεται για να αποφεύγουν την παραπληροφόρηση.
Σε σχέση με τα παρά πάνω, θέλω να ξεκαθαρίσω ότι η δίωξη των καταληψιών της Μονής μας δεν έχει σχέση με τα πιστεύω τους. Ας πιστεύουν ό,τι θέλουν, είναι δικαίωμά τους και δεν τους το στερεί κανείς αυτό το δικαίωμα. Η δίωξή τους αφορά αποκλειστικά την παράνομη κατοχή ξένου χώρου άλλης εκκλησίας. Οι καταληψίες ανήκουν στην ονομαζόμενη: «ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΓΟΧ ΕΛΛΑΔΟΣ». Απαγορεύεται από τον Καταστατικό Χάρτη του Αγ. Όρους η μόνιμη παραμονή εντός Αγίου Όρους ανθρώπων που δεν ανήκουν στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η κατάληψη μιας Αγιορείτικης Μονής αποτελεί παραβίαση της θρησκευτικής ελευθερίας της αδελφότητάς μας, η οποία δεν μπορεί να ασκήσει τα θρησκευτικά της καθήκοντα.
-«Κ.τ.Ο.»: Σήμερα, τόσοι προσκυνητές επισκέπτονται καθημερινά το Άγιον Όρος. Ποια είναι η συμβολή, τι προσφέρει το Όρος σε όλους αυτούς, που επιστρέφουν στις ανθρώπινες κοινωνίες και στην κοσμική πραγματικότητα;
-π. Βαρθολομαίος: Η ιερότητα του Τόπου, του Περιβολιού της Παναγίας και ενός τόπου όπου έζησαν, ασκήτεψαν και μαρτύρησαν πολλοί Άγιοι, μεταδίδει μια ιδιαίτερη χάρη, όχι μόνο στους οικιστές του Αγίου Όρους, αλλά και στους αμέτρητους προσκυνητές, οι οποίοι καταφθάνουν από τα πέρατα του κόσμου. Άνθρωποι κάθε ηλικίας έρχονται στο Άγιον Όρος να εναποθέσουν το πρόβλημα τους στην Παναγία. Να εξομολογηθούν και να αναγεννηθούν μέσα από το μυστήριο της εξομολογήσεως. Άλλοι έρχονται να ευχαριστήσουν την Παναγία για το θαύμα και την προστασία Της που έδειξε στην ζωή τους. Άλλοι για να θαυμάσουν τα τοπία και άλλοι τα κτήρια. Υπάρχουν και οι αδιάφοροι, οι οποίοι έρχονται από περιέργεια, απλά να δουν.
Έρχονται δηλαδή όλοι!
Βλέπουμε ακόμη και ανθρώπους άλλων δογμάτων και θρησκειών να έρχονται στο Άγιο Όρος και να φεύγουν αλλοιωμένοι. Σίγουρα η χάρη της Παναγίας τους άγγιξε, νιώθοντας την αλήθεια της ορθοδοξίας μέσα από την απλή συναναστροφή με τους μοναχούς, την απλότητα της σκέψης και του βίου τους. Το Άγιο Όρος είναι ανοιχτό για όλους ανεξαιρέτως. Δεν φοβάται και δεν κρύβεται αντιθέτως δέχεται και φανερώνει την αλήθεια της Ορθοδοξίας μας.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, περίπτωση ανθρώπου που θα έρθει στο Περιβόλι της Παναγιάς και δεν θα αλλοιωθεί, δεν θα ξεχαστεί, δεν θα μπει στο πνεύμα και στον τρόπο ζωής του Αγίου Όρους. Σαν να υπάρχει ένας αυτοματισμός ο οποίος απαλλάσσει μυστηριωδώς από τα διάφορα φορτία που κουβαλά ο καθένας, νιώθει ελεύθερος, ανανεωμένος. Γεννάται μέσα του η διάθεση για αγώνα και προσπάθεια.
Γνωστή σε όλους η φράση που ακούγεται συχνά από πολλούς προσκυνητές: «γεμίσαμε τις μπαταρίες μας». Όντως, οι πνευματικές μπαταρίες έχουν αποφορτιστεί από την καθημερινότητα και τις μέριμνες, μη επιτρέποντας στον άνθρωπο να κινηθεί φυσιολογικά, οδηγώντας τον μονίμως σε συνεχή λάθη.
Ο ερχομός στο Άγιο Όρος είναι ένας αναβαπτισμός και μια αναγέννηση του ταλαιπωρημένου ανθρώπου. Μυστηριωδώς μετατρέπεται το Άγιον Όρος σε κολυμβήθρα, καθαρίζοντας τον πνευματικό του κόσμο, δίνοντάς του το δικαίωμα να δει με καθαρά μάτια την ζωή του, τις επιλογές και τα λάθη του. Ο αναγεννημένος άνθρωπος έχει θάρρος και τολμά. Μπορεί πλέον να κοιτά με αισιοδοξία το μέλλον, γιατί άναψε πάλι μέσα του η φλόγα της πίστεως.
Η πίστη στον Θεό δίνει δύναμη και γεννά την διάθεση για προσπάθεια. Χωρίς πίστη, δεν υπάρχει ελπίδα. Τίποτα και κανένας δεν δίνει σήμερα ελπίδα, γιατί έχει χαθεί μαζί με την πίστη. Μόνο η πίστη ενθαρρύνει και δίνει το δικαίωμα στον άνθρωπο να αντισταθεί. Η πίστη στον Θεό διώχνει την λήθη και κάνει τον άνθρωπο να θυμάται πάλι από πού προήλθε και ποιος είναι ο προορισμός του.
Άρα η πίστη στον Θεό, από καθήκον, γίνεται τρόπος ζωής, τρόπος επιβίωσης του ανθρώπου. Όλα γίνονται μυστηριακά, μετατρέπονται από γήινα και θνητά σε ουράνια και αθάνατα.
Αυτό είναι το Άγιον Όρος και η προσφορά του στον κόσμο. Δέχεται τους προσκυνητές και τους αφομοιώνει, τους «αφήνει» να κινούνται ελεύθερα, σεβόμενοι πάντα την ιερότητα του χώρου. Η συμμετοχή στις ακολουθίες, στα διακονήματα, η συνεχής τριβή με τους μοναχούς, τους κάνει να νιώθουν κι αυτοί αγιορείτες. Ζουν το μυστήριο του Αγίου Όρους στην απλή καθημερινότητα. Όλα στο Άγιον Όρος έχουν επίκεντρο την προσευχή και γίνονται προσευχή. Οι καθημερινές ακολουθίες εναλλάσσονται με τα διακονήματα, τα εργόχειρα, τις παγκοινιές, αναμειγνύοντας την πνευματική ενασχόληση με την υλική, ζυμώνοντας μεταξύ τους τα λεπτά, τις ώρες, τις μέρες, τους μήνες, τα χρόνια, μετατρέποντας τον χρόνο σε μια αέναη προσευχή. Η επίκληση του ονόματος του Ιησού: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλό», γίνεται αδιάκοπα, με τα χείλη και τον νου. Η χρήση της ευχής είναι η άμεση επικοινωνία με τον Χριστό, η οποία γαληνεύει, ενθαρρύνει, δίνει ελπίδα.
Το Άγιο Όρος τελικά, μπολιάζει με την παρουσία του τον κόσμο, δίνοντάς του πάλι την ευκαιρία να βγάλει καρπούς γεμάτους πνευματική ουσία, γεμάτους με ουράνια χάρη. Καρπούς αγαθούς που εκπέμπουν φως και ευωδία από την χάρη της Παναγίας της Αθωνίτισσας, φωτίζοντας τον κόσμο και αρωματίζοντας τις ψυχές των ανθρώπων.
Συνοπτική Ιστορία της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου
Μετά τον αρσανά του Χελανδαρίου και δίπλα ακριβώς στη θάλασσα μέσα σ’ ένα γαλήνιο ορμίσκο είναι κτισμένο το μοναστήρι του Εσφιγμένου, που πανηγυρίζει την Ανάληψη του Κυρίου (40 ημέρες μετά το Πάσχα) και κατέχει τη δεκάτη ογδόη θέση μεταξύ των 20 Μονών του Άθω.
Σχετικά με την ονομασία της μονής παρατηρείται μεγάλη διαφωνία μεταξύ των ερευνητών. Σύμφωνα με μία γνώμη, αυτή οφείλεται στη θέση της Μονής ανάμεσα στους τρεις λόφους, της Ζωοδόχου Πηγής, Σαμάρειας και Γριμποβίτσας, από τους οποίους κατά κάποιο τρόπο μοιάζει σαν να περισφίγγεται.
Η ίδρυση της Μονής, καθώς και εκείνης του Ξηροποτάμου, αποδίδεται από την αγιορειτική παράδοση στον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄τον Μικρό και την αδερφή του Πουλχερία (5ος αι.). Άλλη παράδοση αναφέρει σαν κτίτορα, εκτός των δύο προηγουμένων και την Ευδοκία, σύζυγο του Θεοδοσίου.
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΜΟΝΗ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ
Από τις αρχές του 18ου αιώνα η Μονή Εσφιγμένου περνά σε μια νέα φάση ζωής και ακμής. Κατά την εποχή αυτή μεγάλοι ευεργέτες της υπήρξαν οι Μητροπολίτες: α) Μελενίκου Γρηγόριος, ο οποίος ήρθε στη Μονή ως μοναχός και φρόντισε για την ανακαίνισή της και β) ο Θεσσαλονίκης Δανιήλ, που τακτοποίησε τα οικονομικά της και την μετέτρεψε σε κοινόβιο.
Το αφιερωμένο στην Ανάληψη του Κυρίου Καθολικό της Μονής άρχισε να κτίζεται από τον ηγούμενο Θεοδώρητο στη θέση του παλαιότερου ναού και σύμφωνα με τον τύπο των άλλων καθολικών. Εγκαινιάσθηκε στις 11 Μαΐου του 1811 από τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄μετά τη δεύτερη Πατριαρχεία του. Στο έργο της ανέγερσης βοήθησε πολύ ο μητροπολίτης Κασσανδρείας Ιγνάτιος, που διέθεσε για το σκοπό αυτό ολόκληρη την ατομική του περιουσία. Ο ναός, ευρύχωρος και μεγαλοπρεπής, σχηματίζει στην μολυβδοσκέπαστη στέγη του 8 τρούλλους, από τους οποίους ο κεντρικός είναι μεγαλύτερος. Τα μάρμαρα μεταφέρθηκαν από το νησί της Τήνου, από όπου καταγόταν και ο αρχιτέκτονας του Ναού Παύλος.
Η τοιχογράφηση του Ναού έγινε μεταξύ των ετών 1811 (κυρίως ναός) και 1818 (Ιερό Βήμα) από τους Γαλατσιάνους ζωγράφους Βενιαμίν, Ζαχαρία και Μακάριο, ενώ του νάρθηκα το 1841 από τους Ιωάσαφ, Νικηφόρο, Γεράσιμο και Άνθιμο. Σ’ αυτή την εποχή ανήκουν η Αγία Τράπεζα, τα αναλόγια, τα προσκυνητάρια καθώς και το ξυλόγλυπτο κοιλόκυρτο τέμπλο (1813), που επιχρυσώθηκε αργότερα (1846) και φέρει πλούσια φυτική διακόσμηση και διάφορες σκηνές στην κάτω ζώνη του, κυρίως από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Θεωρείται από τα πιο αξιόλογα μεταβυζαντινά τέμπλα στο Άγιον ‘Ορος.
Απέναντι από την πρόσοψη του καθολικού βρίσκεται η Τράπεζα της μονής, που έχει σχήμα ορθογώνιο. ‘Εργο και αυτή του Ευθυμίου Β΄στεγάζεται σε ανεξάρτητο οικοδόμημα μέσα στην αυλή (1810). Οι τοιχογραφίες της (1811) σώζονται πολύ μαυρισμένες από τις φωτιές, που άναβαν μέσα οι Τούρκοι στρατιώτες κατά την ελληνική επανάσταση.
Μπαίνοντας στη Μονή από την κύρια είσοδό της συναντούμε τη φιάλη του αγιασμού έξω από τη νοτιοανατολική γωνία του Καθολικού. Κτίστηκε το 1815 από τον ηγούμενο Ευθύμιο Β΄ στη θέση της παλαιάς φιάλης (που προερχόταν από τα χρόνια του Ιωάννη Ε Παλαιολόγου), και στεγάζεται με θόλο, ο οποίος στηρίζεται σε 8 κιονίσκους, ανάμεσα στους οποίους είναι τοποθετημένα μαρμαρένια θωράκια με γλυπτό διάκοσμο.
Εκτός από τον κεντρικό Ναό, στη Μονή ανήκουν και 16 ακόμη παρεκκλήσια, από τα οποία 8 βρίσκονται μέσα και 8 έξω από αυτή. Από τα πρώτα τα δύο σπουδαιότερα είναι των Εισοδίων και των Αρχαγγέλων, δεξιά και αριστερά στη λιτή του Καθολικού· τα υπόλοιπα 6 βρίσκονται σε διάφορα σημεία της Μονής.
Κατά τα έτη 1854-1858 η Μονή ανακαινίσθηκε. Συγκεκριμένα νέες οικοδομές ανηγέρθησαν εκ περιτροπής κατά τα έτη 1854, 1857 και 1858 με την επέκταση των οποίων η έκταση της Μονής διπλασιάστηκε. Επί Ηγουμένου Αγαθαγγέλου (1833-1871) με ελέη από τη Ρωσσία η Μονή επεκτάθηκε κυρίως κατά το ανατολικό τμήμα της· έκοψαν το βουνό γιατί η ανατολική πτέρυγα της παλαιάς Μονής ήταν πολύ κοντά στο ιερό του Καθολικού και μόλις που μπορούσε να περάσει ο περιφερόμενος Εκκλησιαστικός (νεωκόρος) γύρω από το Ναό κατά την κρούση του χειροσημάντρου.
