Στον Πάνο Ευαγγέλου
Ο παπα-Σταύρος Παπαδόπουλος έγινε ιερέας σε ηλικία 68 χρόνων, κατόπιν προτροπής του επιχώριου Μητροπολίτη Δράμας κ. Παύλου. Σήμερα, στα 75 του χρόνια, είναι πρωτοπρεσβύτερος και αρχιερατικός επίτροπος Νικηφόρου της Δράμας. Όπως λέει στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» στα επτά χρόνια που είναι κληρικός δεν έχει τελέσει στην ενορία του ούτε έναν γάμο, διαπιστώνοντας ότι η ζωή στα χωριά μετριέται στον ρυθμό των θανάτων.
Με αφορμή το βιβλίο σας «Σ/18, “Τσετέ-παπάς”, ο ανταρτόπαπας του Πόντου», των εκδόσεων Ινφογνώμων, που πραγματεύεται, πέραν της πραγματικής ιστορίας και ζωής και μαρτυρίου του ιερέως παππού σας, τη Γενοκτονία των Ποντίων, πώς κρίνετε όσα ακούστηκαν τελευταία περί εθνοκάθαρσης;
Η επιχείρηση «εθνοκάθαρση», που πραγματικά έγινε σε βάρος μόνον χριστιανικών πληθυσμών, των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων, κυρίως του Πόντου, δεν αναιρεί τη Γενοκτονία, που τη χειρότερη και μαρτυρική της μορφή έζησαν οι Πόντιοι Χριστιανοί (κυρίως του Δυτικού Πόντου) με τις στοχευμένες εξορίες, τις βίαιες απομακρύνσεις πληθυσμών από τις εστίες τους, σε αποστάσεις (με τα πόδια, με κάθε καιρό, χωρίς τροφή και περίθαλψη) μέχρι και πάνω από 500 χλμ., με τα τάγματα εργασίας, τις δολοφονίες, τις αρπαγές, τις ληστείες, τους βιασμούς, τους εμπρησμούς, τις προειλημμένες «δικαστικές» αποφάσεις και τόσα άλλα.
Οι Νεότουρκοι, εφαρμόζοντας τα σχέδια και τις υποδείξεις των Γερμανών συμβούλων τους, κατάφεραν να «εξαφανίσουν» εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες, «χαρίζοντάς» τους το πιο φρικτό και όχι στιγμιαίο θάνατο. Είναι λυπηρό ξένα Κοινοβούλια και διεθνείς οργανώσεις να αναγνωρίζουν τη Γενοκτονία των Ποντίων αδερφών μας και, την ίδια στιγμή, Έλληνας κυβερνητικός παράγοντας να τη θέτει υπό αμφισβήτηση. Ένα απλούστατο παράδειγμα πείθει: Το χωριό μου, το Eldavout, είχε 1.600 Έλληνες, τρεις εκκλησίες και δύο ιερείς. Στην Ελλάδα δεν έφθασαν ούτε οι 100 και από την επταμελή οικογένειά μου ήρθαν μόνο οι τρεις! Νομίζω πως πήρε την απάντηση του ο κύριος Φίλης και οι συν αυτώ ομοφρονούντες.
Είναι λυπηρό ξένα Κοινοβούλια και διεθνείς οργανώσεις να αναγνωρίζουν τη Γενοκτονία των Ποντίων αδερφών μας και, την ίδια στιγμή, Έλληνας κυβερνητικός παράγοντας να τη θέτει υπό αμφισβήτηση
Τι θυμάστε από όσα σας διηγήθηκαν όσοι επέζησαν;
Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς! Οι μνήμες αυτές μόνο πόνο προκαλούσαν και προκαλούν. Έπρεπε να πιέσεις πολύ και να παρακαλέσεις για να σου αφηγηθούν κάτι. Ο καθένας ήθελε το κομμάτι αυτό της ζωής του να το κρατήσει για τον εαυτό του. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, άνδρες, γυναίκες, γέροι, νέοι και παιδιά, ακολουθούσαν με τη βία τις πορείες του θανάτου. Και το πιο τραγικό; Οι «φίλιες» δυνάμεις δεν έκαναν τίποτε για να τους σώσουν, οι δε αμερικανικές ιεραποστολές φρόντιζαν να προσηλυτίσουν τους Ορθοδόξους στο δικό τους «δόγμα». Όσο για τους ομόθρησκους Ρώσους, ήλθαν έως την Τραπεζούντα, είδαν και, αφού συμφώνησαν -ποιος ξέρει τι- με τον Μουσταφά Κεμάλ, απήλθαν, αφήνοντας δώρο τα οχήματα, τα όπλα, τα κανόνια και τα πολεμοφόδια στους Τούρκους. Μια προέλασή τους δυτικότερα θα έσωζε τις εκατοντάδες χιλιάδες των Ελλήνων. Τα αναφέρω αναλυτικά στο βιβλίο μου, βασισμένα και σε προσωπικές μαρτυρίες συγγενών και γνωστών, αλλά και στη βιβλιογραφία.
Ιερέας στα 68 σας περίπου χρόνια. Τι σας έκανε να το αποφασίσετε σε αυτή την ηλικία;
Ήδη συμπλήρωσα επτά χρόνια ιερέας σε αυτή την ξεχασμένη και μαρτυρική γωνιά της ελληνικής επικράτειας, στα σχεδόν εγκαταλειμμένα χωριά του Δήμου Παρανεστίου, όπου ευτυχώς ακόμη χτυπάει η καμπάνα έστω και 1-2 φορές τον μήνα, αφού και ιερείς δεν υπάρχουν και οι κάτοικοι λιγοστοί, κυρίως μεγάλης ηλικίας.
Το «κάλεσμα» για την ιεροσύνη το είχα από τον μακαριστό Διονύσιο Σταυρουπόλεως-Νεαπόλεως στα 19 μου, αργότερα, στα 27 και 33 μου χρόνια, από δύο μητροπολίτες της Γερμανίας και, τέλος, το 2007 από τον νυν μητροπολίτη Δράμας, κ. Παύλο, που περίμενε έναν ολόκληρο χρόνο να πάρει την απάντησή μου στην τιμητική αυτή πρόσκληση και πρόκληση. Η απόφαση ήταν απόλυτα υπερβατική. Φυσικά, γνώριζα το βάρος των ευθυνών που επωμιζόμουν έναντι του Θεού, αλλά και των συνανθρώπων μου. Εδώ ο ιερέας φυλάγει Θερμοπύλες και κάτω από αντίξοες συνθήκες προσπαθεί να ανταποκριθεί στις ιερές υποχρεώσεις του. Δοξάζω τον Κύριο, που έστω στα γεράματα με έπεισε να Τον υπηρετήσω.
Πότε, πώς και με ποια ιδιότητα βρεθήκατε στη Γερμανία;
Το 1960 έφυγε ο πατέρας μου εργάτης στη Γερμανία και ακολούθησε η μητέρα μου, αφήνοντας σε μένα τη φροντίδα των δύο μικρότερων αδελφών μου. Όταν τελείωσα τις σπουδές μου στην Παιδαγωγική Ακαδημία, πήγα κι εγώ με τα αδέλφια μου κοντά στους γονείς μου, όπου και εργάστηκα μέχρι που κλήθηκα να υπηρετήσω τη θητεία μου. Μετά το πέρας αυτής, ξαναπήγα, δουλεύοντας στην αρχή ως εργάτης και στη συνέχεια ως δάσκαλος σε σχολείο που ο ίδιος ίδρυσα (χωρίς αμοιβή).
Επέστρεψα στην Ελλάδα, όπου διορίστηκα, και στη συνέχεια αποσπάστηκα ως δάσκαλος σε σχολεία της Γερμανίας (Ιανουάριος του 1967). Το 1970 ανακλήθηκα, κυνηγήθηκα, απειλήθηκα, αλλά κατόρθωσα την ημέρα του Πολυτεχνείου να ξαναφύγω στη Γερμανία και να αρχίσω σπουδές πρώτα στην Κολωνία και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο του Μαρβούργου, από όπου αποφοίτησα με δύο διπλώματα και διδακτορικό.
Τον Μάρτιο του 1983 ανέλαβα ως σύμβουλος εκπαίδευσης Ελληνοπαίδων Εξωτερικού την ευθύνη 161 ελληνικών σχολικών μονάδων σε Βαυαρία και Ελβετία και την εποπτεία, καθοδήγηση και υποστήριξη των 264 εκπαιδευτικών που ήσαν στην αρμοδιότητά μου.
Επιστρέφοντας, τον Αύγουστο του 1986, ανέλαβα την ευθύνη της 8ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Ειδικής Αγωγής, με αρμοδιότητα σε ειδικά σχολεία, ιδρύματα και δασκάλους Ειδικής Αγωγής σε επτά νομούς με έδρα την Καβάλα.
Επί των ημερών μου λειτούργησαν για πρώτη φορά σε κάθε νομό διαγνωστικές περιοδεύουσες μονάδες, καθιερώθηκε η Εβδομάδα Παιδιών με Ειδικές Ικανότητες και Ειδικά Προβλήματα και χτίστηκε το πρώτο ειδικό σχολείο στην Ελλάδα, εδώ στη Δράμα, τη θεμελίωση και τα εγκαίνια του οποίου έκανε ο μακαριστός Μητροπολίτης Δράμας Διονύσιος.
Επειδή η Παιδεία μας ήταν και είναι ακόμη δυστυχώς μια πορεία σε αχαρτογράφητα νερά, όπου ο κάθε υπουργός πειραματίζεται «στου κασίδη το κεφάλι», αφού εξέθεσα τις θέσεις μου στον μακαρίτη τον Αντώνη Τρίτση, παραιτήθηκα από το Δημόσιο μέχρι τη συνταξιοδότησή μου από το ΤΕΒΕ το 2007, οπότε δέχθηκα και τη Θεία κλήση για την ιεροσύνη μέσω του σεβασμιότατου μητροπολίτη μας κ. Παύλου και… ενέδωσα.
Πρωταγωνιστείτε στην ανέγερση του παρεκκλησίου του Αγίου Νεκταρίου στην περιοχή σας. Τι σημαίνει για σας ο Άγιος Νεκτάριος;
Το 1991 είχα ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας. Σε κάποιο σημείο της Χαλκιδικής συνάντησα ένα εξωκλήσι, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, σε άθλια κατάσταση (σπασμένες πόρτες, παράθυρα κεραμίδια κ.ά.) και υποσχέθηκα στον εαυτό μου να το αποκαταστήσω, όταν μπορέσω. Σε επόμενη επίσκεψή μου το εκκλησάκι είχε πλήρως αποκατασταθεί.
Την ίδια περίοδο διάβαζα το βιβλίο του Σώτου Χονδρόπουλου «Άγιος Νεκτάριος, ο άγιος του αιώνα μας». Συγκλονίστηκα από τη ζωή του και έβαλα στόχο κάποια στιγμή να του αφιερώσω έστω ένα εκκλησάκι. Πήρα και τη σχετική ευλογία του πνευματικού μου, του γέροντος πατρός Μαξίμου, ηγουμένου της Ι.Μ. Αγίου Διονυσίου του Ολύμπου.
Όταν χειροτονήθηκα στις 14 και 15 Σεπτεμβρίου του 2008, θέλησα να υλοποιήσω αυτό μου το όνειρο και να τιμήσω τον μεγάλο μου και ξεχωριστό Άγιο Νεκτάριο. Η θεμελίωσή του έγινε στις 5 Δεκεμβρίου του 2008, τα θυρανοίξια στις 28 Οκτωβρίου του 2014 και τα εγκαίνια στις 6 Ιουνίου του 2015. Όπως βλέπετε και στις φωτογραφίες, ο ναός είναι έτοιμος, λειτουργεί κανονικά και αποτελεί σημείο αναφοράς και κόσμημα προς τιμήν του μεγάλου μας αγίου.
Όλη η δαπάνη καλύφθηκε από συνδρομές συγγενών, φίλων, γνωστών, συναδέλφων, από τον Χρήστο και τη Μαρία Καλαϊτζή, από τον Σάββα Καλεντερίδη, εκδότη του βιβλίου μου, και από τα έσοδά του από τη διάθεσή του.
Πώς βλέπετε σήμερα τον ρόλο του ιερέα στα μικρά χωριά;
Το μόνο που έχει απομείνει για τα μικρά, φτωχά και εγκαταλειμμένα χωριά μας είναι ο ιερέας. Δεν υπάρχει πια σχολείο, δάσκαλος, καφενείο, μαγαζάκι, αγροφύλακας, αστυνομικός, νέα παιδιά. Υπάρχει, αντίθετα, εγκατάλειψη και χερσοποίηση της όποιας καλλιεργήσιμης γης, ελάχιστη κτηνοτροφία και γέροντες ανήμποροι, που εξυπηρετούνται -ευτυχώς- από τα κορίτσια του «Βοήθεια στο σπίτι».
Η ελπίδα και η παρηγοριά τους είναι ο παπάς, που όχι μόνο θα λειτουργήσει στο ταπεινό εκκλησάκι του χωριού τους, αλλά θα είναι και το στήριγμά τους σε ό,τι χρειάζονται, πέρα από τα πνευματικά. Δυστυχώς, την έλλειψη ιερέων, με το STOP στους διορισμούς, εκμεταλλεύονται οι μάρτυρες του Ιεχωβά, που επιχειρούν να προσηλυτίσουν 70χρονους και άνω Ορθόδοξους Χριστιανούς. Ντροπή τους!
Δυστυχώς, την έλλειψη ιερέων, με το STOP στους διορισμούς, εκμεταλλεύονται οι μάρτυρες του Ιεχωβά, που επιχειρούν να προσηλυτίσουν 70χρονους και άνω Ορθόδοξους Χριστιανούς
Η Μητρόπολη Δράμας είναι μια μαρτυρική μητρόπολη. Ποια είναι τα προβλήματα που συναντάτε ως ιερείς στο ποιμαντικό έργο σας;
Κάποια μέρα, όντας στεναχωρημένος, με ρώτησε ο Σεβασμιότατος τον λόγο και του είπα: «Πονάω όταν βλέπω άδεια την εκκλησία του χωριού με 10-15 πιστούς». Μου απάντησε: «Λάθος τους υπολογίζεις! Εσύ έχεις συμμετοχή πάνω από 80%, ενώ στις πόλεις είναι δεν είναι 10%».
Τότε κατάλαβα ότι αξίζει ακόμη περισσότερο να σκύψουμε και να φροντίσουμε όλους αυτούς τους εναπομείναντες -ας όψονται όλοι αυτοί που οδήγησαν δεκαετίες τώρα τη χώρα μας την ευλογημένη σε αυτή την κατάντια- στα χωριά μας, με όποιο προσωπικό κόστος. Εδώ ο ιερέας είναι ο καθαριστής, ο καντηλανάφτης, ο θερμαστής της σόμπας, ο καμπανοκρούστης, ο ψάλτης και ο παπάς. Βέβαια, πολλά καρπούζια δεν κρατιούνται σε μια μασχάλη, αλλά με τη δύναμη του Θεού τα καταφέρνουμε.
Ποια η σχέση σας με τους νέους και πώς κρίνετε τη στάση τους, σε μια περίοδο δύσκολη για το μέλλον τους;
Λυπάμαι που θα το πω… Έχω την ευθύνη και την αρμοδιότητα σε τέσσερα χωριά, όπου και λειτουργώ εναλλάξ, αλλά και εμπειρία από τα 18 χωριά της αρχιερατικής περιφέρειας, που μου εμπιστεύτηκε ο δεσπότης μας. Οι νέοι είναι ελάχιστοι. Η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων είναι πάνω από 60 ετών. Ελάχιστοι υπάρχουν μεταξύ 30 και 50 χρόνων. Όσο για παιδιά, κάτι τέτοιο είναι σπάνιο. Περιμένουμε Πάσχα, Χριστούγεννα και καλοκαίρι για να ακούσουμε παιδικές φωνές στα χωριά μας, από επισκέπτες που ήρθαν να περάσουν μερικές μέρες κοντά στους παππούδες τους. Οι νέοι σπούδασαν, έφυγαν ή φεύγουν για το εξωτερικό ή ψάχνουν την τύχη τους σε μεγάλα αστικά κέντρα. Στα 7 χρόνια της ιεροσύνης μου έκανα δεκάδες κηδείες, αλλά μόλις τρεις γάμους και πέντε βαπτίσεις, που όλοι δεν ήσαν ενορίτες. Για ποια σχέση να μιλήσουμε με τους νέους; SOS! Η πατρίδα μας χάνεται. Βοήθειά μας είναι μόνο ο Κύριος!
