Της Λητώς Μησιακούλη
«Δέος», «καθοδήγηση», «κάθαρση» και «κρυφή εξουσία» είναι μερικές από τις λέξεις με τις οποίες κάποιοι περιγράφουν τον χώρο της εκκλησίας, με πρώτη σκέψη το άγνωστο και άβατο που αποπνέει ο ιερός χώρος. Κάτι που αναδύεται ακόμα και όταν οι άνθρωποι της Εκκλησίας γίνονται αντικείμενο έργων τέχνης.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η θέση που κατέχουν στη διεθνή αγορά τέχνης τα πορτρέτα των ιερέων. Όχι μόνο ως ιστορικά ντοκουμέντα αλλά και ως αντικείμενα διεκδίκησης από εμπόρους, συλλέκτες, γκαλερί και θρησκευτικούς οργανισμούς ή συλλογές εκκλησιών και πατριαρχείων.
Ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα πώλησης έργου με θέμα ιερέα ήταν την 1η Δεκεμβρίου, όταν σε δημοπρασία ρωσικών έργων τέχνης του οίκου Sotheby’s στο Λονδίνο πουλήθηκε το πορτρέτο ενός ιερέα, ζωγραφισμένο από τον Konstantin Egovich Makovsky (1839-1915), ενός από τους πιο γνωστούς Ρώσους καλλιτέχνες. Ο τίτλος του έργου είναι «Portrait of a priest», είναι λάδι σε καμβά και έχει διαστάσεις 66×50,5 εκ. Η τιμή της εκτίμησής του κυμαινόταν από 8.000 έως 12.000 στερλίνες, αλλά η μεγάλη ζήτηση για το έργο ανέβασε την τελική του τιμή στις 18.750 στερλίνες, υπερδιπλασιάζοντας την αρχική αξία! Σύμφωνα με πληροφορίες του οίκου Sotheby’s, το πορτρέτο ρευστοποίησαν κληρονόμοι της οικογένειας Makovsky.
Επιστροφή χρημάτων
Έναν χρόνο πριν, σημαντική συναλλαγή είχε σημειωθεί σε δημοπρασία Old Master έργων του οίκου Bonhams στο Knightsbridge. Τον Οκτώβριο του ’14, o πίνακας «Entombment of a priest», που απεικονίζει την ταφή ενός ιερέα, ζωγραφισμένο από τη Γαλλική Σχολή, είχε πετύχει τιμή πώλησης 4.000 στερλίνες (5.492 ευρώ). O πωλητής του πήρε σχεδόν πίσω τα χρήματά του, καθώς το ίδιο έργο είχε αγοραστεί έναντι 4.000 στερλινών μέσω δημοπρασίας που είχε κάνει ο οίκος Christie’s το 2011, με περιγραφικό τίτλο «Entombment».
Ανατρέχοντας πιο πίσω, αξίζει να αναφερθεί η πώληση ενός έργου της Ιταλικής Σχολής του 17ου αιώνα (οβάλ κρεμαστό, λάδι πάνω σε μέταλλο, 60 mm). Είχε εμφανιστεί σε δημοπρασία του οίκου Bonhams το 2011 και είχε πουληθεί προς 900 στερλίνες (1.238 ευρώ). Την ίδια χρονιά, ένα σκαλιστό γλυπτό ιερέα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, χρονολογημένο τον 18ο αιώνα (47 εκ. ύψος), είχε πουληθεί προς 330 ευρώ, μέσω του οίκου Bonhams στο Chester της Αγγλίας.
Το 2010, στον ίδιο οίκο, το έργο «Priest and Dog» του γνωστού Βρετανού ζωγράφου Craige Aitchison έκανε τη μεγάλη έκπληξη, επιτυγχάνοντας τελική τιμή πώλησης 13.200 στερλίνες. Πρόκειται για λάδι σε καμβά με διαστάσεις 15×12,5 εκ., αντιπροσωπευτικό της παιδικότητας που χαρακτηρίζει τη ζωγραφική του και το οποίο είχε προέλευση την Γκαλερί Timothy Taylor.
Ο χαμένος Vallotton
Απογοήτευση και απορία είχε προκαλέσει το σχέδιο του Felix Vallotton όταν είχε μείνει απούλητο το 2008, σε δημοπρασία Ιμπρεσιονιστών και Μοντέρνας Τέχνης που είχε κάνει ο οίκος Sotheby’s στο Παρίσι. O Vallotton είναι διάσημος για τα σχέδιά του και τα πορτρέτα του, αλλά και για μια σειρά σκίτσων με θέμα την Εκκλησία που είχε δημιουργήσει το 1917. Τα έργα του είναι σημαντικά, καθώς ο αδερφός του ήταν έμπορος έργων τέχνης και είχε διοχετεύσει τη δουλειά του στην αγορά. Μάλιστα, ήταν και ο ιδρυτής της γκαλερί Paul Vallotton στη Λωζάννη. To συγκεκριμένο έργο είναι χρονολογίας 1900 και φέρει τη φράση: «Ευχαριστούμε, Θεέ μου, μπορούμε επιτέλους να σκοτώσουμε στο όνομά σου». Αν και δεν είναι σαφές, έχει ειπωθεί πως στο σχέδιο ο άντρας που προσεύχεται ήταν ιερέας ή είχε κάποια θέση στην Εκκλησία. Έχει διαστάσεις 20×20 εκ. και, σύμφωνα με τα στοιχεία των Sotheby’s, είχε παρουσιαστεί σε έκθεση στο Μουσείο Καλών Τεχνών στη Λιόν. Όταν εμφανίστηκε στη δημοπρασία του οίκου Sotheby’s, το 2008, είχε τιμή εκτίμησης 6.000 με 8.000 ευρώ. Όμως, δεν κατάφερε να έχει τα απαραίτητα χτυπήματα και έμεινε στα αζήτητα. Έκτοτε, πολλοί είναι οι έμποροι και οι μεσάζοντες συλλεκτών που προσπαθούν να το εντοπίσουν, καθώς υπάρχει συνεχές και έντονο αγοραστικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, κανένα ίχνος δεν έχει κοινοποιηθεί μέχρι στιγμής.
