Τήν Τετάρτην, 15ην/28ην Ὀκτωβρίου 2020, ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ἡ Ἐθνική Ἐπέτειος τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940.
Κατά τήν ἑορτήν ταύτην ἡ Ἐκκλησία ὅλη καί ἡ τῶν Ἱεροσολύμων ἐνθυμεῖται τά δεινά, τά ὁποῖα ὑπέστη τό γένος ἡμῶν,διώξεις, ἐξορίας, ὁμαδικάς ἐκτελέσεις, λιμοκτονίας ἐκ τῆς Γερμανικῆς καί Ἰταλικῆς θηριωδίας τῆς κατοχῆς τῆς χώρας ἡμῶν κατά τόν Β’ Παγκόσμιον Πόλεμον 1940-1944, δέεται ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν ἀγωνιστῶν, τῶν ἀφιερωσάντων τήν ζωήν αὐτῶν εἰς τήν προάσπισιν τῆς Πατρίδος αὐτῶν καί εὐχαριστεῖ τόν Θεόν καί τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον διά τήν βοήθειαν ἐπαναποκτήσεως τοῦ πολυτίμου δώρου τῆς ἐλευθερίας.
Τό γεγονός τοῦτο ἑωρτάσθη εἰς τό Καθολικόν τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως διά Δοξολογίας, τῆς ὁποίας προεξῆρξεν ἡ Α.Θ.Μ. ὁ Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συνιερουργούντων τῶν Σεβασμιωτάτων Ἀρχιεπισκόπων τοῦ Θρόνου καί τῶν Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων, ψάλλοντος τοῦ Ἱεροδιακόνου Συμεών, Γραμματέως τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου καί τοῦ κ. Βασιλείου Γκοτσοπούλου, παρουσίᾳ τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα κ. Εὐαγγέλου Βλιώρα καί τῇ συμμετοχῇ μελῶν τῆς Ἑλληνικῆς Παροικίας.
Τῆς Δοξολογίας ληξάσης, ἔλαβε χώραν ἡ ἄνοδος εἰς τό Πατριαρχεῖον ἔνθα ὁ Μακαριώτατος προσεφώνησε διά τῆς κάτωθι προσφωνήσεως Αὐτοῦ ἑλληνιστί:
Ἐκλαμπρότατε Γενικέ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος
κ. Εὐάγγελε Βλιώρα,
Σεβαστοί Ἅγιοι Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Ἡ μεγάλη ἐποποιΐα τοῦ 1940 ἀπεικονίζεται ἐν τῇ σημερινῇ ἐπετείῳ τοῦ «Ὄχι» τῆς 28ης Ὀκτωβρίου ὡς ἀπάντησις εἰς τήν προκλητικήν ἀλαζονείαν τῶν φασιστικῶν καί Ναζιστικῶν δυνάμεων τοῦ Γερμανο-Ἰταλικοῦ Ἄξονος.
Τό «Ὄχι» τοῦ 1940 τῆς Ἑλλάδος ἀποτελεῖ ὁρόσημον αὐτοθυσίας διά τήν προάσπισιν ἠθικῶν ἀξιῶν, καί φιλοπατρίας διά τήν διαφύλαξιν τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας καί ἐδαφικῆς ἀκεραιότητος. Καί τοῦτο, διότι ἡ ἀναμφισβήτητος καί ἡρωϊκή ὄντως ἀντίστασις εἰς τάς Χιτλερικάς δυνάμεις ἦτο ἡ νίκη τοῦ πνεύματος ἐπί τῆς ὕλης, τῆς ἐλευθερίας ἐπί τῆς δουλείας, τοῦ δικαίου ἐπί τῆς ἀδικίας, τοῦ πολιτισμοῦ ἐπί τῆς βαρβαρότητος καί τέλος τοῦ φωτός τοῦ Χριστοῦ ἐπί τοῦ σκότους τοῦ διαβόλου, ὡς προφητικῶς διατυπώνει τοῦτο ὁ σοφώτατος Ἀπόστολος Παῦλος λέγων: «Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τοῦτου, πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (Ἐφ. 6, 12).
Ὁ Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος καί αἱ συνέπειαι αὐτοῦ, κατέδειξαν ὅτι ὁ ἄνθρωπος τῆς τεχνολογικῆς προόδου τῆς συγχρόνου ἡμῶν ἐποχῆς, «οὐκ ἠβουλήθη συνιέναι», τοὐτέστιν δέν προσεπάθησε νά ἀπελευθερωθῇ ἀπό τήν πρωτόγονον θηριώδη συμπεριφοράν αὐτοῦ. «Μετήλλαξαν τήν ἀλήθειαν τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ ψεύδει, καί ἐσεβάσθησαν καί ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει παρά τόν κτίσαντα» (Ρωμ. 1, 25) κατά τόν θεῖον Παῦλον.
Λέγομεν δέ τοῦτο, διότι τό ὑπεράνθρωπον ἀγωνιστικόν φρόνημα τῶν Ἑλλήνων κατά τοῦ Ἄξονος, ἐνεπνέετο ἀπό τήν πίστιν εἰς Χριστόν Σταυρωθέντα καί Ἀναστάντα. Ὀρθῶς δέ ἐλέχθη ὅτι ἡ ἐποποιΐα τῆς 28ης Ὀκτωβρίου ἦτο τό θαῦμα τῆς πίστεως εἰς τόν Θεόν.
Ἡ Γεραρά τῶν Ἁγιοταφιτῶν ἡμῶν Ἀδελφότης ὀφειλετικῶς τιμῶσα τό ἱστορικόν γεγονός τοῦ «Ὄχι τοῦ 1940» καί ὁλοθύμως συμμετέχουσα εἰς τήν ἐπινίκιον ταύτην μνήμην τῆς ἐλευθερίας καί τῆς σθεναρᾶς ἀντιστάσεως κατά τῶν ἀπεχθῶν κατοχικῶν δυνάμεων τοῦ Ναζισμοῦ, σύσσωμος καί ἐν μέσῳ τῶν περιοριστικῶν μέτρων τῆς λοιμικῆς νόσου τοῦ κορωνοϊοῦ, κατῆλθεν εἰς τόν Πανίερον Ναόν τῆς Ἀναστάσεως, ἔνθα ἀνέπεμψεν εὐχαριστήριον δοξολογίαν εἰς τόν Ἅγιον Τριαδικόν Θεόν.
Προσέτι δέ ἀνήνεγκεν ἱκετηρίους δεήσεις ὑπέρ αἰωνίας μνήμης καί μακαρίας ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν πάντων τῶν ὑπέρ πίστεως, πατρίδος καί ἐλευθερίας μαρτυρησάντων καί ἐνδόξως ἀγωνισαμένων πατέρων καί ἀδελφῶν ἡμῶν.
Ἡ ἁγία ἡμῶν τῶν Ἱεροσολύμων Ἐκκλησία, ἀπαντῶσα εἰς τάς ποικίλας προκλήσεις, τάς ὁποίας ἀντιμετωπίζει ὁ κόσμος γενικώτερον καί ἡ δοκιμαζομένη ἡμῶν περιοχή τῆς Μέσης Ἀνατολῆς εἰδικώτερον, προβάλλει τήν 28ην Ὀκτωβρίου, ὡς παράδειγμα ἐμπνεύσεως καί ἐλπίδος, ἀκούουσα πάντοτε εἰς τήν Παύλειον προτροπήν: «Τῇ ἐλευθερίᾳ οὖν, ᾗ Χριστός ἡμᾶς ἠλευθέρωσε, στήκετε, καί μή πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθε» (Γαλ. 5, 1).
Ἐπί δέ τούτοις ἐπιτρέψατε Ἡμῖν, ὅπως ὑψώσωμεν τό ποτήριον Ἡμῶν καί ἀναφωνήσωμεν:
Ζήτω ἡ 28η Ὀκτωβρίου 1940.
Ζήτω τό «Ὄχι».
Ζήτω ἡ Ἑλλάς.
Ζήτω τό εὐσεβές Γένος τῶν Ρωμαίων Ὀρθοδόξων.
Ζήτω ἡ Ἁγιοταφιτική Ἀδελφότης.
Ἠκολούθησεν ἡ προσφώνησις τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα ἐξοχ. κ. Εὐαγγέλου Βλιώρα, ἡ μετάφρασις ἀραβιστί τῆς προσφωνήσεως τοῦ Μακαριωτάτου ὑπό τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Πατριαρχείου εἰς τά Ἀραβικά Μ.Μ.Ε. Πατρός Ἤσσα Μοῦσλεχ καί ἡ προσφώνησις τοῦ Σχολάρχου τῆς Πατριαρχικῆς Σχολῆς Σιών, Δραγουμάνου Ἀρχιμανδρίτου π. Ματθαίου ὡς ἕπεται:
Μακαριώτατε,
Εκλαμπρότατε κ. Γενικέ Πρόξενε της Ελλάδος στα Ιεροσόλυμα,
Άγιοι Αρχιερείς, σεβαστοί Πατέρες,
Κυρίες και κύριοι
«Σήμερα εορτάζουμε και ανακαλούμε στη μνήμη μας μια από τις ωραιότερες, τις λαμπρότερες, τις ενδοξότερες στιγμές του Ελληνικού Έθνους. Όλων μας η σκέψη στρέφεται σήμερα με ιερή συγκίνηση, δικαιολογημένη υπερηφάνεια και άπειρο θαυμασμό προς την μεγάλη ημέρα της 28ης Οκτωβρίου 1940. Την ημέρα εκείνη, πριν από 80 χρόνια ήχησε το κανόνι στα Βορειοηπειρωτικά βουνά και σύσσωμος ο ελληνισμός έκαμε το χρέος προς την πατρίδα, ένα χρέος που δεν μεταβιβάζεται και ο καθένας το εξοφλεί μονάχος του.
Τότε το ελληνικό έθνος δεν γονάτισε φοβισμένο. Μα όπως κάθε φορά στάθηκε ορθομέτωπο στης ιστορίας το διάσελο και απέδειξε με τον καλύτερο τρόπο την αγάπη του για την πατρίδα, μια αγάπη χωρίς όρια, αφού θέτει την καθολικότητα της ύπαρξής του στην υπηρεσία της Πατρίδας. Μια αγάπη η οποία φτάνει στην περιφρόνηση του θανάτου και στην ανάδειξη ενός ηρωισμού τον οποίο δεν είχε δει μέχρι εκείνη τη στιγμή ο σύγχρονος κόσμος. Και για τον λόγο αυτό έστρεψε τα μάτια του και εξέφρασε κατάπληκτος τον θαυμασμό του, παρακολουθώντας τους θριάμβους ενός μικρού έθνους ενάντια σε μια μεγάλη δύναμη και αυτό γιατί όλοι γνώριζαν και γνωρίζουν ότι ο πόλεμος, θέλει θάρρος, θέλει στήθια και χέρια αρματωμένα, θέλει καρδιές που να βαστούν τον πόνο και να αντέχουν στη συμφορά. Θέλει ανθρώπους δυνατούς, που να μπορούν να ξαναχτίζουν από την αρχή, ό,τι τους γκρέμισε και ρήμαξε μπροστά τους. Θέλει αποφασιστικότητα, για την μετατροπή του σε ολοκαύτωμα, για την διατήρηση ελεύθερων των ιερών και των οσίων του.
Γιατί όπως λέγει ο ποιητής:
«Κι εδώ κανείς δε γέρνει στον κόρφο του θανάτου,
μα καρτερά καθένας ν’ ακούσει τ’ όνομά του
και τρέχει καβαλάρης και φεύγει πεζοδρόμος.
Δεν είν’ εδώ του Χάρου, μηδέ του τάφου ο τρόμος»
(Κ. Παλαμάς, Η χώρα που δεν πεθαίνει)
Η 28η Οκτωβρίου 1940 αποτελεί έναν καινούργιο σταθμό στην ιστορία της πολυβασανισμένης μας πατρίδας, της τρισένδοξης Ελλάδας μας. Την ημέρα εκείνη ξεκίνησε μια νέα περίοδος ηρωισμού και θυσίας της Ελληνικής φυλής, για τη διατήρηση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της. Με την σκέπη της Μεγαλόχαρης της Παναγίας μας, σκαρφάλωσαν αετοπατώντας στις χιονοσκέπαστες, απόκρημνες και απρόσιτες βορειοηπειρωτικές βουνοκορφές, αφήνοντας με ανοικτό το στόμα φίλους και εχθρούς. Λαμπρότατη τότε δόξα στεφάνωσε την πατρίδα μας, η οποία παρά τις δυσκολίες συνεχίζει να σκεπάζει με δάφνες την Ελλάδα.
Σήμερα «οἱ καιροί οὐ μενετοί». Σύννεφα μαζεύονται πάνω από την Πατρίδα μας και κάποιοι, ως τα θηρία της Αποκαλύψεως, άνοιξαν τα στόματα και κροταλίζουν τα δόντια τους, θέλοντας να τρομάξουν την μικρή αυτή χώρα, προβάλλοντας τη μεγάλη δύναμή τους, όμως ξέχασαν ή δεν κατάλαβαν ότι οι Έλληνες με τα θαυμαστά κατορθώματά τους απέδειξαν πως στον αγώνα για την ελευθερία υπέρ βωμών και εστιών, νικούν όχι τα σίδερα και οι αριθμοί, αλλά η καρδιά και το θάρρος.
Και όπως λέγει ο ποιητής για την ακατάλυτη φύτρα των Ελλήνων:
«Δεν χάνομαι στα Τάρταρα,
Μοναχά ξαποσταίνω,
Στην ζωή ξαναφαίνομαι
Και λαούς ανασταίνω!»
(Κ. Παλαμάς, Ο Διγενής και ο Χάροντας).
Σε όλους αυτούς, που τότε αγωνίστηκαν πολεμώντας και θυσιάστηκαν για την ελευθερία και το καλό της πατρίδας, ας στρέψουμε τούτη την ώρα τη σκέψη μας και ας τους προσφέρουμε σαν ελάχιστο φόρο τιμής τον θαυμασμό και την ευγνωμοσύνη μας και να τους διαβεβαιώσουμε, πώς στις δύσκολες στιγμές της πατρίδας μας, το παράδειγμά τους θα μας καθοδηγεί και θα χαλυβδώνει τη θέλησή μας, ώστε να καταστούμε άξιοι συνεχιστές των λαμπρών και δοξασμένων αγώνων των παιδιών του σαράντα».
