Στον Γιώργη Μυλωνά
«Η παύση των διορισμών των εφημερίων στην ουσία εντάσσεται στην πολιτική μειώσεως της Εκκλησίας», αναφέρει στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος Νικόλαος, που ζητά τη σύγκληση της Ιεραρχίας για τον διαφαινόμενο χωρισμό Εκκλησίας – Κράτους. Ο μητροπολίτης κάνει λόγο για εμφανή πορεία προς το διαζύγιο και για το ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος «φαίνεται ότι γνωρίζει πολύ περισσότερα από όσα λέγονται». Παράλληλα, όμως, δηλώνει ότι «ο χωρισμός δεν προβληματίζει την Εκκλησία», επισημαίνοντας μιαν άλλη διάσταση: «Η τακτική της Πολιτείας στοχεύει στη δημιουργία χάσματος μεταξύ του λαού και της Εκκλησίας. Από τη μία, θεσπίζει νόμους αντιευαγγελικούς, που νομιμοποιούν την αμαρτία, και, από την άλλη, καλλιεργεί σχέσεις φιλίας με εκκλησιαστικά πρόσωπα».
Πρόσφατα, μιλήσατε για τα μεγάλα κενά στις Μητροπόλεις και τον δραστικό περιορισμό στους διορισμούς κληρικών, χαρακτηρίζοντας το μέτρο «τιμωρητικό». Εκτιμάτε ότι είναι οργανωμένο σχέδιο;
Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει αυτό που ελέχθη παλαιότερα από επίσημα χείλη, ότι δηλαδή υπήρχε σχέδιο για τη μείωση της επιρροής της Εκκλησίας στην ελληνική κοινωνία. Το νέο μοντέλο των κρατών δεν θέλει την ανάμειξη της Εκκλησίας στη ζωή και στους θεσμούς. Θέλει μια κοινωνία απαλλαγμένη από την κοσμοθεωρία της θρησκείας. Δυστυχώς για την πατρίδα μας, το παρασκήνιο αυτό επιβάλλει τη θέλησή του διά των πολιτικών, που κυβερνούν ανεξαρτήτως εποχής και κομματικής ιδεολογίας. Τώρα, μάλιστα, που έχουμε παραδοθεί στο έλεος των δανειστών και αυτοί επιβάλλουν στην ελληνική Πολιτεία ό,τι πιστεύουν και ό,τι επιθυμούν, η μείωση του ρόλου της Εκκλησίας επιδιώκεται με κάθε τρόπο. Η οικονομική κρίση, στην οποία η Εκκλησία αποδεικνύεται η τροφός του λαού, με τα ιδρύματά της, τα καθημερινά συσσίτια, τα κοινωνικά φαρμακεία και παντοπωλεία και με την εντυπωσιακή φιλανθρωπία της, ήλθε ως εμπόδιο στην πραγμάτωση των αντιεκκλησιαστικών σχεδίων. Όπου όμως τους παίρνει, προωθούν τα σχέδιά τους.
Η παύση των διορισμών των εφημερίων έχει μια λογικοφανή δικαιολογία, ότι ισχύει λόγω οικονομικής κρίσεως, στην ουσία όμως εντάσσεται στην πολιτική μειώσεως της Εκκλησίας. Όταν κλείνουν ενορίες, οι πιστοί μένουν πνευματικά ακάλυπτοι από πάσης φύσεως ιδεολογικά ρεύματα και στην ιερή «μάνδρα» εισβάλλουν «λύκοι» βαρείς.
Το κόστος των εφημέριων μπροστά στα υπέρογκα ποσά που διατίθενται για αλλοτρίους σκοπούς είναι ελάχιστο. Όποιος παρακολουθεί τις δημοσιεύσεις της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) διαπιστώνει τι συμβαίνει στην άλλη πλευρά, με χιλιάδες διορισμούς -ίσως αναγκαίους- σε άλλους οργανισμούς του Δημοσίου. Οι εφημέριοι θα ζημιώσουν τον κρατικό προϋπολογισμό; Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό. Από την αρχή έγραψα στους αρμοδίους και δημοσίευσα άρθρα, με τα οποία επισημαίνω τους κινδύνους από την έλλειψη ιερέων στην επαρχία. Η Ιερά Σύνοδος τηρεί στάση αναμονής. Μέχρι πότε όμως; Πέρασαν πέντε χρόνια και μόνο από τη Μητρόπολή μου έφυγαν 50 εφημέριοι και διορίστηκαν πέντε με τον νόμο «1 προς 10». Μείωση των εφημερίων σε μια Μητρόπολη σημαίνει πλημμελής εξυπηρέτηση των πνευματικών αναγκών του λαού από τους εναπομένοντας ήρωες ιερείς της υπαίθρου.
ταν κλείνουν ενορίες, οι πιστοί μένουν πνευματικά ακάλυπτοι από πάσης φύσεως ιδεολογικά ρεύματα και στην ιερή «μάνδρα» εισβάλλουν «λύκοι» βαρείς
Εκτός από τη δραστική μείωση του ποιμαντικού έργου της Εκκλησίας, τι άλλο θα προκαλέσει ο περιορισμός των εφημερίων της;
Ο ιερέας της υπαίθρου δεν έχει μόνο λειτουργικά και αγιαστικά καθήκοντα. Παράλληλα είναι φύλακας του πολιτισμού. Σε κάθε εκκλησία, μικρή ή μεγάλη, έχουν περισωθεί κειμήλια μεγάλης αξίας, τα οποία οι πρόγονοί μας είχαν προσφέρει στην Εκκλησία. Ο εφημέριος και οι επίτροποι είναι άγρυπνοι φύλακες της πνευματικής κληρονομιάς. Χωρίς τη φύλαξη, θα χαθούν όλοι αυτοί οι ανεκτίμητοι θησαυροί από τους αρχαιοκάπηλους, τους ιερόσυλους και τους κλέπτες, που οργώνουν την ύπαιθρο για να εντοπίζουν αφύλακτες εκκλησίες και να προβαίνουν στην αφαίρεση ιερών κειμηλίων. Ακόμη, ο παπάς του χωριού είναι κοινωνικός εργάτης. Αυτός θα πάει τα φάρμακα στα μοναχικά γεροντάκια. Αυτός θα μεταφέρει στο νοσοκομείο κάποιον ασθενή. Αυτός θα φέρει από την πόλη είδη διατροφής. Αυτός θα ανοίξει την πόρτα της γιαγιάς που μένει μόνη, για να δει τι κάνει. Είναι ο φύλακας άγγελος των μόνιμων κατοίκων του χωριού. Χωρίς αυτόν, τι; Ακόμη, στο χωριό επανασυνδέονται με την παράδοση και την πίστη εκείνοι που έρχονται ως επισκέπτες και παραθεριστές στις μεγάλες εορτές και στις διακοπές του καλοκαιριού. Εκείνο που έχουν χάσει στις μεγαλουπόλεις το ξαναβρίσκουν στο χωριό τους, όπου ξαναζούν τα ήθη και τα έθιμα, ανανεώνουν τις πνευματικές τους δυνάμεις και επιστρέφουν στην πόλη πιο δυνατοί. Κύριος μοχλός αυτής της δημιουργικής και ανακαινιστικής λειτουργίας του χωριού είναι ο ιερέας. Χωρίς τον εφημέριο δεν νεκρώνονται μόνο οι καμπάνες, αλλά και οι ψυχές των κατοίκων. Σας παραπέμπω στο ωραίο βιβλιαράκι «Ο ιερεύς του χωριού», που έγραψε ο σοφός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, αείμνηστος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και εξέδωσε η «Αποστολική Διακονία» και στο οποίο καθορίζεται η ευρεία αποστολή του ιερέως της υπαίθρου, ο οποίος δεν είναι μόνον τελετουργός του Υψίστου, αλλά και το κέντρο, ο μοχλός πάσης εκπολιτιστικής κινήσεως στο χωριό. Είναι η σπονδυλική στήλη όλου του εθνικού σώματος.
Χωρίς τον εφημέριο δεν νεκρώνονται μόνο οι καμπάνες, αλλά και οι ψυχές των κατοίκων
Οι πολιτικοί, δηλώσατε, πωλούν ευσέβεια κι, από την άλλη, ψηφίζουν το σύμφωνο συμβίωσης, την καύση των νεκρών και την κατάργηση της αργίας της Κυριακής. Ποια είναι η «κόκκινη γραμμή» της Εκκλησίας;
Γεγονός είναι ότι η διοίκηση της Εκκλησίας έχει ενημερώσει γενικώς και αορίστως τα μέλη της Ιεραρχίας για τα επερχόμενα. Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος στην προσφώνησή του προς το Σώμα της Ιεραρχίας τον περασμένο Οκτώβριο είπε χαρακτηριστικά ότι «έρχονται δεινά». Φαίνεται ότι γνωρίζει πολύ περισσότερα από όσα λέγονται. Απαραίτητη φρονώ ότι είναι μια λεπτομερής ενημέρωση της Ιεραρχίας περί των διεργασιών που έχουν ξεκινήσει για τον χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας. Ευχάριστο είναι, βέβαια, το ότι, παρά όσα έχουν ψηφισθεί στη Βουλή, η Εκκλησία τηρεί στάση ψυχραιμίας και όλοι μας παρακολουθούμε με αγωνία πού θα φθάσει αυτή η κατάσταση. Οι πολιτικοί μας θέλουν καλές σχέσεις με την Εκκλησία, αλλά οι καλές σχέσεις δεν οικοδομούνται όταν η Πολιτεία απορρίπτει τις θέσεις της Εκκλησίας και κωφεύει στον νουθετικό λόγο της.
Οι κατά τόπους βουλευτές στις διαμαρτυρίες των μητροπολιτών και του λαού για τις τελευταίες νομοθετικές ρυθμίσεις αντιτείνουν τη δικαιολογία ότι είναι εντολή και επιταγή των Βρυξελλών. Αντιλαμβάνεσθε ότι στο σημείο αυτό υπάρχει εις βάθος κρίση, η οποία θα μας οδηγήσει στη δυσάρεστη κατάσταση οι εκλεκτοί μας να φθάσουν στην άρνηση της Εκκλησίας ή, μάλλον, στην παραδοχή μιας Εκκλησίας με πολιτιστικό χαρακτήρα και χωρίς λυτρωτική αποστολή.
Ο χωρισμός δεν προβληματίζει την Εκκλησία. Εκείνο που μας προβληματίζει και μας ανησυχεί είναι η τακτική της Πολιτείας, η οποία στοχεύει στη δημιουργία χάσματος μεταξύ του λαού και της Εκκλησίας. Από τη μία, θεσπίζει νόμους αντιευαγγελικούς, που νομιμοποιούν την αμαρτία, και, από την άλλη, καλλιεργεί σχέσεις φιλίας με εκκλησιαστικά πρόσωπα. Εδώ ο λαός παθαίνει σύγχυση και διχάζεται. Βεβαίως, πάντοτε η Εκκλησία προσηύχετο ακόμη και υπέρ των διωκτών της, πολλώ γε μάλλον «υπέρ των εν υπεροχή όντων». Άλλο όμως να προσευχόμεθα και άλλο να δίδουμε την εντύπωση ότι όλα πηγαίνουν καλά. Δεν είμαι υπέρ των αυστηρών και ακραίων συμπεριφορών, αλλά υπέρ μιας σοβαρής και υπευθύνου στάσεως όλων μας έναντι όλων εκείνων -όποιοι κι αν είναι αυτοί- που καταπατούν ασυστόλως τον Νόμο του Θεού και τα «πιστεύω» της Εκκλησίας.
Εκείνο που μας προβληματίζει και μας ανησυχεί είναι η τακτική της Πολιτείας, η οποία στοχεύει στη δημιουργία χάσματος μεταξύ του λαού και της Εκκλησίας
Με την υπογραφή του συμφώνου συμβίωσης, κάνατε λόγο για χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας και μάλιστα με τρόπο δυναμικό. Η Εκκλησία πώς πρέπει να πορευθεί;
Οι χειρισμοί των πολιτικών μας στα θέματα της πίστεως πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί. Σε όσα υπομένει ο λαός μας είναι μέγα σφάλμα να του προσθέσουμε και το άγος του χωρισμού. Η Εκκλησία είναι η δύναμη που, αυτή την περίοδο όπως πάντοτε, συγκρατεί και στηρίζει τον λαό. Είναι ανάγκη να τη βάλουμε στο περιθώριο; Τότε ποιος θα υπηρετήσει τις κοινωνικές ανάγκες των δοκιμαζομένων Ελλήνων; Οι θιασώτες του χωρισμού Κράτους – Εκκλησίας δεν έχουν προβλέψει τι θα προκύψει μετά από μια τέτοια απονενοημένη ενέργεια. Το φρόνημα της πίστεως δεν ξεριζώνεται εύκολα από τον Έλληνα. Οι υποσχέσεις που δίδονται από τους έξω δεν θα τηρηθούν, όταν το Έθνος μας αντιμετωπίσει απειλή της υποστάσεώς του και της ανεξαρτησίας του. Μόνη η Εκκλησία θα προτείνει το στήθος της για να σώσει το Έθνος. Ό,τι έπραξε όλα τα χρόνια της ιστορίας της θα πράξει και τώρα. Φυσικά, οι της Νέας Εποχής, όταν εμείς ομιλούμε με τέτοιους όρους, μας περιγελούν, διότι, όπως λένε, ανετράπησαν τα παλαιά και τα νέα έχουν άλλη λογική και άλλα μέτρα. Εν πάση περιπτώσει, επειδή η πορεία προς το διαζύγιο είναι εμφανέστατη, ανάγκη είναι για τη συνοχή της ελληνικής κοινωνίας κάθε ενέργεια να γίνει σε συνεννόηση με την Εκκλησία, σε μήκος χρόνου, και όχι μονομερώς.
Υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες που πρέπει να διευθετηθούν. Δεν είναι ό,τι λέγεται από τις τηλεοράσεις. Χρειάζονται νομοθετικές ρυθμίσεις, οικονομικές αποζημιώσεις, επιστροφή των αρπαγέντων εκκλησιαστικών κτημάτων, υπογραφές νέων συμφωνιών και, κυρίως, συνετή και διακριτική ρύθμιση του νέου πλαισίου των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας. Δεν θα παύσει ποτέ το Κράτος να ασχολείται με την Εκκλησία και η ίδια η Εκκλησία να αποτελεί για την ελληνική κοινωνία έναν ισχυρό κοινωνικό ιστό. Ακόμα και τα αθεϊστικά καθεστώτα του βορρά, παρά το μένος τους, διατήρησαν, έστω υποτυπώδεις, σχέσεις με την Εκκλησία. Με αυτές τις προϋποθέσεις, ας έλθει ο χωρισμός, όταν και εφ’ όσον το ζητήσει ο λαός. Είναι από τα μεγάλα και κρίσιμα θέματα που χρειάζεται τη θέληση και την απόφαση του λαού.
