Της Λητώς Μησιακούλη
Έντονο ενδιαφέρον προκάλεσαν οι υπεραξίες που σημειώθηκαν στην τελευταία δημοπρασία Ρωσικής Τέχνης που διεξήγαγε την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου ο οίκος Sotheby’s στο Λονδίνο.
Έμπόροι και μεσάζοντες έστειλαν δύο βασικά μηνύματα: πρώτον, πως έπειτα από μια μεγάλη αδράνεια το εμπόριο των εικόνων αναθερμαίνεται και, δεύτερον, πως οι δεσμοί Ελλάδας-Ρωσίας επανεξετάζονται. Και αυτό, λόγω όχι μόνο των γεωπολιτικών εξελίξεων, αλλά και του επερχόμενου έτους 2016, βαπτισμένου «Ελληνορωσικό Έτος», που θα δώσει ιδιαίτερη διάσταση στη σύμπραξη των δύο Ορθόδοξων πολιτισμών και θα επισφραγιστεί με την επίσκεψη του Ρώσου Προέδρου, Βλ. Πούτιν, στο Άγιο Όρος.
Στα γραφεία των Sotheby’s επί της New Bond Street o τζίρος υπολογίστηκε περί τις 1.198.975 στερλίνες και η πιο ακριβή εικόνα ήταν η «Αγ. Τριάδα», μια μοσχοβίτικη εικόνα με ασημένιο κάλυμμα διακοσμημένο με σμάλτο, φτιαγμένο από τον γνωστό μάστορα αργυροχόο Kurliukov, στη Μόσχα, μεταξύ 1908-1917. Οι διαστάσεις της είναι 31,5×26,5 εκ. και πουλήθηκε προς 245.000 στερλίνες (338.247 ευρώ). Στο πίσω μέρος η εικόνα φέρει πλακέτα με αφιέρωση η οποία εξηγεί ότι δωρήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1912 στον παλαιοημερολογίτη Yakov Maksimovich Pashkov, που ηγείτο της επιτροπής που επεδίωκε να αντιμετωπίσει τους περιορισμούς που είχαν τεθεί από τη Ρωσική Εκκλησία κατά την περίοδο του τσάρου Παύλου Ι. Η αρχική πρόβλεψη ήταν 5.000-7.000 στερλίνες, αλλά, έπειτα από διαπραγματεύσεις, η συμφωνία κλείδωσε με χαμηλότερη εκτίμηση, τις 100.000 στερλίνες.
Πολύ σημαντική ήταν η πώληση μιας ελληνικής εικόνας που απεικονίζει την Ανάσταση (67×48εκ.) και που διπλασίασε την αρχική της εκτίμηση, καταλήγοντας στα χέρια του νέου ιδιοκτήτη προς 82.836 ευρώ. Η εικόνα είχε ζωγραφιστεί το 1651 από τον Ηλία Μόσκο, τον πιο σημαντικό αγιογράφο με καταγωγή το Ρέθυμνο Κρήτης, όπως πληροφορούν οι ειδικοί του οίκου.
Η μεγαλύτερη υπεραξία στη δημοπρασία σημειώθηκε για μια εικόνα από τη Ρωσία που απεικονίζει την Παναγία και τον Χριστό και που είναι φιλοτεχνημένη από καλλιεργημένα μαργαριτάρια και ασήμι. Φτιάχτηκε κατά την περίοδο 1899-1908 και οι διαστάσεις είναι 27×22,5 εκ. Αρχικά, είχε εκτιμηθεί μεταξύ 27.000 και 42.000 ευρώ και τελικά, η τιμή της σκαρφάλωσε στα 189.142 ευρώ! Μεγάλο ρόλο έπαιξε η προέλευση της εικόνας, καθώς ανήκε στην μεγάλη συλλογή του Chester Beatty, γνωστού και ως «Βασιλιά του Χαλκού».
Limit–up;
Τον τελευταίο χρόνο είχε πέσει σε πρωτοφανή αδράνεια η αγορά εικόνων. Όχι μόνο δεν συγκεντρωνόταν ο επιθυμητός τζίρος στους οίκους δημοπρασιών, αλλά ήταν ιδιαίτερα «παγωμένη» ακόμα και στην ιδιωτική αγορά.
«Αυτό συνέβη αρχικά λόγω των κυρώσεων που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία, με συνέπεια τη νωθρότητα στις επιχειρήσεις. Επιπλέον, ακόμα πιο δύσκολη έκανε την κατάσταση η πτώση του ρωσικού ρουβλίου», εξηγεί στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» η κ. Μαρία Παφίτη, που ως ειδική σύμβουλος στη Βυζαντινή Τέχνη, τις Ρωσικές και τις Ελληνικές Εικόνες έχει πολλούς Ρώσους στο πελατολόγιό της.
Όσο για τα αποτελέσματα της τελευταίας δημοπρασίας στους Sotheby’s Λονδίνου, η κ. Παφίτη διατηρεί τις επιφυλάξεις της για το αν πράγματι «ζεσταίνεται» η αγορά. «Οι πρόσφατες δημοπρασίες ήταν πολύ φτωχές όσον αφορά την προσφορά ελληνικών εικόνων. Υπήρχε μια εικόνα της Ανάστασης στον οίκο Sotheby’s, η οποία ήταν αρκετά επιζωγραφισμένη. Εντούτοις, πωλήθηκε σχετικά καλά», επεσήμανε, ενώ για την «Αγ. Τριάδα» εξήγησε τα κριτήρια που ανέβασαν την τιμή της. «Η τιμή που εξασφάλισε η εικόνα της “Αγίας Τριάδας” ήταν εντυπωσιακή! Η λεπτότητα της ζωγραφικής, το ασημένιο κάλυμμα με τα φωτοστέφανα από πολύχρωμο σμάλτο, υλικό το οποίο είναι ιδιαίτερα προσφιλές στη ρωσική αισθητική, αλλά και ο πρώτος κάτοχός της έκαναν την εικόνα περιζήτητη».
