Του Γιώργου Θεοχάρη
«Έχει άλλα παιδάκια στο Άγιο Όρος για να παίζουμε ποδόσφαιρο;», ρώτησε ο μικρός Αντώνης τον πατέρα του και τον πνευματικό τους γέροντα, όταν εκείνοι του πρότειναν να πάει να μονάσει στον Άθω μαζί με τον γέροντα.
Από τότε πέρασαν περί τα εξήντα ολόκληρα χρόνια και ο μικρός Αντώνης έγινε γέροντας… Σήμερα ανοίγει την καρδιά του στη «Κιβωτό», μιλά για την ασκητική ζωή του στην «έρημο» του Αγίου Όρους, τις πνευματικές εμπειρίες που έζησε στο απόκρημνο κελί του και το συγκλονιστικό όνειρο με την Παναγία…
Ο γέροντας Θωμάς από το ξακουστό κελί της αδελφότητας των Θωμάδων από την ηλικία των 11 χρόνων εγκαταβιώνει στην απόκρημνη Μικρά Αγία Άννα, εκεί όπου βλέπει μόνο ο Θεός. Μια ερημική περιοχή κοντά στη Μεγίστη Λαύρα. Πρωτοψάλτης και αργυροχρυσοχόος ο γέροντας. Από τα έργα τέχνης που δημιουργεί ζει κι η αδελφότητά του, οι τέσσερις μοναχοί του κελιού του.
Γέροντα Θωμά, μια ολόκληρη ζωή ασκητεύετε στο Άγιο Όρος. Ο μοναχισμός πώς προέκυψε στην πορεία του βίου σας;
Η οικογένειά μου ήταν θεοφιλής. Ο πατέρας μου επιθυμούσε ένα από τα τρία παιδιά του να γίνει κληρικός. Ήμουν 11 ετών, όταν επισκέφθηκε το χωριό μας, το Στεφανοβίκειο Βελεστίνου, ο αείμνηστος γέροντας Θωμάς για πνευματικούς λόγους. Ο πατέρας μου, όταν τον συνάντησε, του εκμυστηρεύτηκε την επιθυμία του. Ο πρώτος αδελφός μου ως μεγαλύτερος βοηθούσε τον πατέρα μου στις εργασίες του και δεν ήταν δυνατόν να λείψει. Ο δεύτερος αδελφός είχε κάποιο μικρό πρόβλημα στα πόδια του κι ο γέροντας δεν δέχθηκε να τον πάρει, αν και το ήθελε ο ίδιος, διότι στο Άγιο Όρος, και μάλιστα στην έρημο, έχει δύσκολους δρόμους και δύσβατα μονοπάτια. Ερώτησαν, τέλος, εμένα, αν θέλω να πάω με τον παππούλη στο Άγιο Όρος. Κι εγώ απάντησα με μια ερώτηση. «Έχει άλλα παιδάκια στο Άγιο Όρος για να παίζουμε ποδόσφαιρο;». «Παιδί μου, εκεί είναι μοναστήρι, είναι έρημος και βράχια, και δεν παίζουν παιχνίδια», απάντησε ο γέροντας.
«Τότε κι εγώ δεν έρχομαι», απάντησα. «Γιατί θέλω να παίζω με τους φίλους μου». Ο σεβάσμιος γέροντας μας χαιρέτησε και έφυγε. Εκείνη, όμως, τη νύχτα και ενώ κοιμόμασταν τα τρία αδέλφια μαζί, είδα μια θαυμάσια και παράδοξη οπτασία. Εμφανίσθηκε μια υψηλή και μεγαλόπρεπη γυναίκα, σεβάσμια, ιεροπρεπής και μου έδειξε ένα ωραίο παραδεισένιο περιβόλι. Ήταν ένας πραγματικός Παράδεισος, δένδρα καρποφόρα, άνθη φανταχτερά, λουλούδια εύοσμα, ρυάκια δροσερά και, κυρίως, παιδάκια που έπαιζαν σ’ αυτή την πρασινάδα. Ενώ εγώ έβλεπα συγκλονισμένος και ενθουσιασμένος, η Παναγία, διότι πιστεύω ότι Αυτή ήταν, μου είπε: «Παιδί μου, τα βλέπεις όλα αυτά; Αν πας με τον παππούλη, θα τα απολαύσεις όλα. Αν δεν πας, θα τα χάσεις. Εκείνη τη στιγμή ξύπνησα και αμέσως σήκωσα τη μάνα μου. «Μάνα, πού είναι ο παππούλης; Θέλω να πάω μαζί του στο μοναστήρι».
Λίγες ημέρες μετά, ο γέροντας πέρασε απ’ το χωριό μας. Μόλις τον είδα, πέταξα τη σχολική «σάκα» και τον έπιασα από το ράσο του παρακαλώντας τον να φύγουμε το ίδιο βράδυ. Φοβόμουν μήπως τα άλλα παιδιά, οι φίλοι μου, με επηρεάσουν αρνητικά. Πράγματι, εκείνο το βράδυ φύγαμε, με τις ευχές των γονέων μου.
Όταν φθάσαμε στον αρσανά της Αγίας Άννης και ανεβήκαμε λίγο, είδα τις πηγές και τα πανύψηλα δένδρα κι αισθάνθηκα ότι εισέρχομαι στον Παράδεισο, ότι άρχισα να απολαμβάνω την υπόσχεση της Κυρίας Θεοτόκου. Νομίζω ότι η Θεοτόκος μού έδειξε, μέσω της ωραίας και παραδόξου εικόνος, την πνευματική διάσταση και ομορφιά του Αγίου Όρους, που οφείλω να αναζητώ, να ανακαλύπτω και να ζω καθ’ όλην τη διάρκεια της ζωής μου.
Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσω ότι, όταν έφθασα στο Ησυχαστήριο των Θωμάδων, βρήκα έναν επίσης νέον μοναχόν, περίπου 18 ετών, τον π. Κυπριανόν. Και τους δυο μας ανέλαβαν οι σοβαροί και πολύ σοφοί γέροντες. Ο γέρων Θωμάς και ο γέρων Παύλος. Από αυτούς μάθαμε τα πάντα, ιδιαίτερα μας έδειξαν τις δύο τέχνες, την αργυροχρυσοχοΐα και τη μουσική. Η πνευματική τους προστασία, η αγάπη, η στοργή ήσαν παροιμιώδεις. Δεν παύω να μνημονεύω ευγνομώνως τα ονόματά τους – οι γονείς μας μάς χάρισαν το ζην, αλλά αυτοί μάς δώρισαν το ευ ζην.
Πήρατε αυτά που περιμένατε από τον μοναχισμό εδώ, στην έρημο;
Στην έρημο βρήκα αυτό που με εντυπωσιάζει πάντοτε, βρήκα καλοσύνη και αρετή στους ερημίτες Αγιορείτες. Λόγω της νεαράς μου ηλικίας, με εντυπωσίαζαν όλα. Οι ακολουθίες, οι ολονύχτιες αγρυπνίες στις οποίες συγκεντρώνονται όλοι οι πατέρες. Ιδιαίτερα με προσείλκυσε η εκκλησιαστική βυζαντινή μουσική, η αργυροχρυσοχοΐα και το ψάρεμα στον ήρεμο αιγαιοπελαγίτικο Κόλπο του Αγίου Όρους. Στη συνέχεια, με πολύ κόπο μεταφέραμε νερό από απόσταση 5 χιλιομέτρων, από τους πρόποδες του Άθω, μέσα από βράχους, δένδρα και ακανθώδεις θάμνους και ζιζάνια. Ακολούθησε η ανοικοδόμηση του ησυχαστηρίου και του ναού μας.
Εάν η ζωή σας άρχιζε ξανά από την αρχή, θα επιλέγατε πάλι να υπηρετήσετε το μοναχισμό; Εάν ναι, γιατί;
Με τις εμπειρίες που έχω, θα επέλεγα την ίδια ζωή, διότι δεν βλέπω κάτι σημαντικότερο επί τόσα χρόνια. Όταν ζήσει κανείς την κοινοβιακή ζωή, θέλγεται από την επικοινωνία με τον πολύσοφο γέροντα και τους αδελφούς. Έλεγε ο Δαβίδ ότι είναι καλό και τερπνό να ζουν αδελφοί επί το αυτό και ο Χριστός λέγει «όποι εισίν δύο ή τρεις συνηγμένοι στο όνομά μου, εκεί ευρίσκομαι κι εγώ εν μέσω αυτών». Η συγκατοίκηση σε μια ερημιτική συνοδεία έχει δυσκολίες, άσκηση, αλλά τα αποτελέσματα είναι άγια.
Τι πιστεύετε ότι θα χάνατε, εάν βρισκόσασταν στον κόσμο και δημιουργούσατε οικογένεια;
Η οικογένεια είναι ιερό μυστήριο και θα το χαιρόμουνα, αλλά η ελευθερία της ησυχίας είναι πολύ σημαντική. Ο μοναχός δεν είναι απόκοσμος και ενάντιος στην οικογένεια. Όμως, όπως οι Άγιοι Πατέρες διδάσκουν αληθινά, η μοναχική ζωή είναι η αρίστη και τελειοτάτη οδός. Χαίρομαι που πολλές φορές, ενώ είμεθα ερημίτες, συμπαραστεκόμεθα σε οικογένειες που ζητούν την προσευχή μας και τη συμβολή μας σε διάφορα θέματά τους και προβλήματα που προκύπτουν.
Έπειτα από τόσα χρόνια στον μοναχισμό, έχετε επαφή με τα συγγενικά σας πρόσωπα, αδέλφια, ανίψια;
Με τα αδέλφια μου και τα ανίψια μου έχω εξαιρετική επικοινωνία. Χαίρομαι για τον σεβασμό και την αγάπη τους.
Το 24ωρό σας πώς είναι;
Το 24ωρο χωρίζεται σε τρία μέρη: προσευχή, εργασία, ξεκούραση. Στους μοναχούς το κύριο έργο είναι η προσευχή και η μελέτη, πάρεργο θεωρείται η εργασία. Ο κίνδυνος ελλοχεύει πάντοτε να μη γίνει το πάρεργο κύριο έργο. Ο μοναχός προσπαθεί να κάνει το έργο του επιμελώς, είτε προσευχή είτε εργασία είναι αυτό, και, επίσης, διατηρεί την υγεία του, διότι δεν είμαστε σωματοκτόνοι, αλλά παθοκτόνοι, κατά τον Αββά Ποιμένα.
Ασχολείστε και με την αργυροχρυσοχοΐα;
Το ησυχαστήριό μας έχει παράδοση στην αργυροχρυσοχοΐα. Δημιουργούμε έργα καινούργια ή διορθώνουμε παλαιά σκεύη εκκλησιαστικά από τα μοναστήρια, που είναι αριστουργήματα. Ο ιερομόναχος Παρθένιος έφερε από την Κων/πολη την τέχνη αυτή το 1880 και συν Θεώ τη διατηρούμε μέχρι σήμερα. Από τα ιερά σκεύη που υπάρχουν στο Άγιο Όρος, βυζαντινά ή ρωσικά, συλλέξαμε τα πιο καλά σχέδια και κάναμε νέες δημιουργίες, όλα χειροποίητα με τα απλά παραδοσιακά μέσα που διαθέτουμε στην έρημο όπου ζούμε.
Γέροντα Θωμά, δεν αποτελεί ρουτίνα να κάνεις καθημερινά και εφ’ όρου ζωής τα ίδια πράγματα;
Στην αρχή της μοναχικής ζωής υπάρχει μικρή κόπωση από την μονοτονία, αλλά στη συνέχεια αυτή η μονοτονία γίνεται γλυκιά και δημιουργεί ήρεμη πνευματική κατάσταση. Η παραμονή επί πολλά έτη στο μοναστήρι προσφέρει εμπειρίες και, κατά τον Άγιο Βασίλειο, η ησυχία είναι αρχή καθάρσεως. Στις μέρες μας θεωρείται πολύ μοντέρνο και επίκαιρο να μπορεί κανείς να αποφεύγει τις αιτίες των λαθών των παθών, «εκ του οράν τίκτεται το εράν». Οπότε δεν είναι ρουτίνα, αλλά μέγα έργον η ησυχία, κάτι που αγάπησαν μεγάλοι άγιοι, φιλόσοφοι και επιστήμονες, για να προσφέρουν στην κοινωνία τόσα ευεργετήματα.
Στο ησυχαστήριό σας δέχεστε επισκέψεις από προσκυνητές; Πώς βλέπετε τον κόσμο; Τι τους προβληματίζει περισσότερο;
Δεχόμεθα καλούς, ευσεβείς και ευλαβείς προσκυνητάς αλλά και ασχέτους περί την πίστη. Η φιλοξενία με επίγνωση είναι πολύ καλό κήρυγμα. Είναι, βεβαίως, κόπος και άσκηση, αλλά και μια προσφορά προς τον αδελφό, που σήμερα δείχνει πολύ κουρασμένος και ψάχνει τον άγνωστο εαυτό του.
Πολλαπλά και σημαντικά είναι τα προβλήματα που ταλαιπωρούν σήμερα τον κόσμο. Τι λέτε ότι φταίει; Και πώς πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν;
Τα προβλήματα παρουσιάζονται όταν λείπει η εν Χριστώ ζωή. Όταν προσεγγίζει κανείς τον Χριστό, ανατέλλει σ’ αυτόν ο ήλιος της ελπίδας. Αυτός είναι, νομίζω, και ο λόγος της προσελεύσεως πλήθους ανθρώπων στον Άθω. Εχόρτασαν οι άνθρωποι ορθολογισμό και λογική σκέψη και ψάχνουν το θαύμα. Ο άνθρωπος είναι ένα θαύμα. Είναι το μόνο ον που αγγίζει τον Θεόν και ευρίσκει ανάπαυση μόνον όταν ενώνεται με τον ακατάληπτον Θεόν, μέσω των αγίων μοναστηρίων και των εντολών.
Ο γέροντας Θωμάς και οι τέσσερις μοναχοί της αδελφότητάς του ζουν από τα εργόχειρα της αργυροχρυχοΐας. Για παραγγελίες, καλέστε στο τηλέφωνο 23770-23336, όπου μπορείτε να ζητήσετε και τον ίδιο.
