To δάπεδο και μέρος του τοίχου της παλιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου αποκαλύφθηκε στην Πλατεία Αγίου Πέτρου, στο Άργος Αργολίδας, στο πλαίσιο ανάπλασης που γίνεται. Πρόκειται για παλιό βυζαντινό ναό, που προϋπήρχε του Καθεδρικού του Αγίου Πέτρου, ο οποίος χτίστηκε δίπλα σε αυτόν το 1859.
Ο ναός αυτός λειτουργούσε κανονικά έως το 1865, όταν κατεδαφίστηκε από τον τότε Μητροπολίτη Αργολίδος, Γεράσιμο Παγώνη. Η κατεδάφιση ξεκίνησε την ημέρα των θυρανοιξίων του νέου ναού του Αγίου Πέτρου, στις 18 Απριλίου 1865. Είχε μήκος 14 μέτρα, πλάτος 7 μέτρα και ύψος 3,5 μέτρα, χωρίς τρούλο, ενώ για να εισέλθει κανείς κατέβαινε 3 σκαλιά, όπως και στον παλαιό Ναό του Αγίου Ιωάννη στην οδό Γούναρη.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου, του Επισκόπου Μύρων της Λυκίας, του Θαυματουργού, όπως προαναφέρθηκε, βρισκόταν σε απόσταση λίγων μόλις μέτρων από τον σημερινό Ναό του Αγίου Πέτρου, επί της Πλατείας Ομονοίας, όπως λεγόταν τότε η σημερινή Πλατεία Αγίου Πέτρου. Ο συγκεκριμένος ναός, σύμφωνα με πληροφορίες, πιθανότατα ήταν ιδιοκτησία της οικογένειας Περρούκα.
Ξύλινο καμπαναριό
Πιθανότατα ο Ναός του Αγίου Νικολάου ήταν βυζαντινού ρυθμού, καθώς παραμένει άγνωστο πότε ακριβώς χτίστηκε. Είχε ξύλινο καμπαναριό και υπόστεγο με κεραμίδια προς την ανατολική πλευρά του, καθώς και πέτρινο πεζούλι. Εκείνο τον καιρό, τους ναούς τούς έχτιζαν ημιυπόγειους, προκειμένου να εμποδίζουν τη βεβήλωσή τους από έφιππους Τούρκους. Γύρω από την εκκλησία υπήρχαν ξύλινα κιγκλιδώματα και προς τον βορρά βρισκόταν το ηλιακό ημερολόγιο, η γνωστή «Ημεριδιάνα». Ο Ναός του Αγίου Νικολάου συνδέεται και με τα σκληρά γεγονότα της 4ης Ιανουαρίου 1833, ημέρα της μεγάλης σφαγής των Αργείων από τους Γάλλους. Διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση και λειτουργούσε κανονικά μέχρι την ημέρα των θυρανοιξίων του σημερινού Ναού του Αγίου Πέτρου. Αυτός ο ναός θεμελιώθηκε το 1859 από τον Αργολίδος Γεράσιμο, ο οποίος και τέλεσε τα θυρανοίξια. Έχει τρεις Άγιες Τράπεζες, εκ των οποίων η κεντρική είναι αφιερωμένη στον Άγιο Πέτρο Άργους, η δεύτερη στον Άγιο Νικόλαο, λόγω της εκκλησίας των Περρουκαίων που βρισκόταν εκεί, και η τρίτη στον Άγιο Ανδρέα, τον ιδρυτή της Αργειακής Εκκλησίας. Εκεί φυλάσσονται Ευαγγέλια του 18ου και του 19ου αιώνα, καθώς και ιερά σκεύη του 19ου αιώνα.
Οι Αργείοι πίστευαν και πιστεύουν βαθιά στον άγιό τους. Επιθυμούσαν διακαώς την ανέγερση ενός περίλαμπρου ναού αφιερωμένου στον Άγιο Πατέρα. Διαπίστωσαν ότι, ενώ η πόλη συνεχώς μεγάλωνε, ο μεν μικρός Ναός του Αγίου Νικολάου δεν εξυπηρετούσε πλέον τις ανάγκες του λαού, ο δε Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, που ήταν τότε η Μητρόπολη, βρισκόταν εκτός του κέντρου της πόλης. Αποφάσισαν λοιπόν, την ίδρυση ενός μεγάλου και πολυτελούς ναού σε κεντρικό σημείο. Αρχικά, σκέφτηκαν να ανεγερθεί ο νέος ναός πάνω στα ερείπια του παλαιού ή κοντά σε αυτά. Ολόκληρη η περιοχή τότε καλυπτόταν από νεκροταφείο, κήπους και χωράφια. Κατόπιν όμως ωριμότερης σκέψης, αποφάσισαν να χτισθεί στον χώρο όπου βρίσκεται σήμερα.
Θεμελίωση με λαμπρότητα
Η θεμελίωση του ναού πραγματοποιήθηκε στις 17 Ιουλίου 1859, στην εορτή της Αγίας Μαρίνας, με μεγάλη λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια, από τον Επίσκοπο Αργολίδας Γεράσιμο Παγώνη και τον δήμαρχο, Πέτρο Διβάνη. Οι προεργασίες όμως και η έναρξη των εργασιών είχαν ξεκινήσει επί δημαρχίας Ιωάννη Βλάσση. Στην τελετή παραβρέθηκε και ο βασιλιάς Όθων, ο οποίος έριξε στα θεμέλια μερικά χρυσά νομίσματα. Κατά την εκσκαφή των θεμελίων, βρέθηκαν αρχαίες επιγραφές, αναφερόμενες σε τελετές στον θεό Απόλλωνα, και, όπως αναφέρει ο Ιωάννης Κοφινιώτης, εκεί θα πρέπει να βρισκόταν ιερό του Λυκείου Απόλλωνα.
Μέχρι να γίνουν τα θυρανοίξια, λειτουργούσε κανονικά ο Ναός του Αγίου Νικολάου, γιατί οι κάτοικοι αισθάνονταν βαθύτατο προς την ιερότητά του σεβασμό και κανείς δεν έπαιρνε την ευθύνη να τον κατεδαφίσει.
Βλέποντας αυτό, ο Αρχιερέας Γεράσιμος, αφού ανέβηκε στην οροφή του ναού, έκανε τον σταυρό του και είπε: «Εγώ, ο ανάξιος και αμαρτωλός δούλος Σου, Κύριε, κρημνίζω τον υπάρχοντα μικρόν και ταπεινόν τούτον Ναό Σου, ίνα ανοικοδομήσω μεγαλύτερον και μεγαλοπρεπέστερον». Συγχρόνως, αφαίρεσε τρία κεραμίδια από τη στέγη. Τότε μόνον οι Αργείοι άρχισαν την κατεδάφιση. Τα ιερά σκεύη και άμφια του ναού μεταφέρθηκαν στον Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου.
Εκείνα τα χρόνια (1829-1830) δεν υπήρχε στο κέντρο του Άργους η σημερινή ρυμοτομία. Δεν είχαν χαραχθεί ακόμη οι κεντρικοί δρόμοι και αρκετές εκτάσεις ήταν δεντρόφυτες ή περιβόλια. Δεν έχουμε πολλά να αναφέρουμε σχετικά με τον ναό, καθώς μας είναι άγνωστα βασικά στοιχεία. Δεν γνωρίζουμε το μέγεθος, το σχήμα ή τον ρυθμό του, τη χρονολογία ίδρυσής του και, τέλος, δεν διαθέτουμε κάποια σχετική γραπτή μαρτυρία. Ανατολικότερα και ανάμεσα στις οδούς Βασ. Σοφίας και Καλμούχου, υπήρχε νεκροταφείο για τους επιφανείς Αργείους, τα αποκαλούμενα «Μνήματα».
«Η παλιά εκκλησία βρίσκεται αλλού»
«Η έρευνα γίνεται σε λάθος σημείο. Το δάπεδο και ο τοίχος που αποκαλύφθηκαν ανήκουν σε κάποιο άλλο κτίσμα». Αυτή είναι η θέση του αρχαιολόγου Χρήστου Πιτερού, ο οποίος στην υπό δημοσίευση μελέτη του για την τοπογραφία και τα νεότερα μνημεία του Άργους παρουσιάζει την παλιά εκκλησία σε σημείο όπου ακόμη δεν έχει γίνει ανασκαφή. Στηριζόμενος σε δύο τοπογραφικά διαγράμματα του σχεδίου πόλης του 1870, ο κ. Πιτερός αναφέρει στον τοπικό Τύπο πως ο βόρειος τοίχος της παλιάς εκκλησίας βρίσκεται 1 μέτρο νοτιότερα από το σημείο που έχει ανασκαφεί. «Ο Άγιος Νικόλαος ήταν ναός μικρότερος του Αγίου Πέτρου. Είχε μήκος 14-15 μέτρα και πλάτος 6-6,5 μέτρα. Δεν ήταν κτισμένος παράλληλα με τη σημερινή εκκλησία, αλλά σε ελαφρώς λοξή θέση, προς τα νοτιοανατολικά. Η απόστασή της από τον Άγιο Πέτρο ήταν 6 μέτρα και 3,50 μέτρα από τα δυτικά προς τα ανατολικά».
Με αφορμή την ανάπλαση του κέντρου του Άργους, ο αρχαιολόγος είχε στο παρελθόν προτείνει την αποκάλυψη -αποτύπωση του σημαντικού μνημείου, καθώς και την υποδήλωση του σχήματος και της θέσης του ναού στη νέα διαμόρφωση της πλατείας.
