Στον Γιώργο Κεφαλίδη
«Οι Χριστιανοί νιώθουν όπως το θήραμα που απειλείται από τον θηρευτή. Νιώθουν ότι ίσως μια ημέρα θα βρεθούν να είναι όχι μόνο ξένοι στον τόπο όπου γεννήθηκαν, αλλά και υπό διωγμό από την ιστορική τους κοιτίδα», επισημαίνει σε συνέντευξή του στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρος.
Ο Προκαθήμενος του δεύτερου τη τάξει Πατριαρχείου κρούει τον κώδωνα του κινδύνου από την εξάπλωση των τζιχαντιστών, όχι μόνο για τους Χριστιανούς στη Μαύρη Ήπειρο, αλλά πλέον για ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Τους τελευταίους μήνες βλέπουμε να μεταφέρεται το κέντρο των επιχειρήσεων του ISIS από τη Συρία στη Λιβύη, ενώ παράλληλα ενισχύονται ακραία ισλαμιστικά στοιχεία στην περιοχή. Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος ενός γενικευμένου διωγμού των χριστιανικών πληθυσμών στην Αφρική;
Η τζιχαντιστική ιδεολογία φαίνεται να εξαπλώνεται από τη Συρία και το Ιράκ στη Λιβύη, όπως τα ζιζάνια μετακινούνται από τον έναν αγρό στον άλλο, μολύνοντας τη σοδειά και κατατρώγοντας τον καρπό. Βέβαια, τα ζιζάνια δεν θα μετακινούνταν, αν ο αγρός είχε ραντιστεί με τα κατάλληλα φάρμακα και είχε λιπανθεί με τα κατάλληλα λιπάσματα. Όμως ο αγρός της Λιβύης μοιάζει με αμπέλι που οι ιδιοκτήτες του είναι τόσο απασχολημένοι με τη φιλονικία τους ώστε άφησαν το βιος τους ξέφραγο κι αυτό έγινε βορά στις επιβουλές του εισβολέα. Ο εισβολέας που λέγεται ISIS εκμεταλλεύτηκε εντέχνως τη διχόνοια του λαού και τις στερήσεις των απλών ανθρώπων και έσπειρε τα ζιζάνια του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας. Και όντως, η προοπτική δημιουργίας ισλαμικού χαλιφάτου στη Λιβύη είναι ανησυχητική, διότι η χώρα βρίσκεται στο μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης. Παράλληλα, η δημιουργία ισλαμικού προγεφυρώματος στη Βόρεια Αφρική θα ανοίξει την πόρτα της Μεσογείου Θάλασσας σε όλους τους τρομοκρατικούς θυλάκους που επωάζονται στην έρημο Σαχάρα.
Κι αν αυτό που σας περιγράφω φαίνεται σαν άσκηση επί χάρτου, θα πρέπει να καταλάβετε ότι όλες αυτές οι δραματικές αλλαγές θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στους χριστιανικούς πληθυσμούς της ευρύτερης περιοχής. Οι Χριστιανοί νιώθουν όπως το θήραμα που απειλείται από τον θηρευτή. Νιώθουν ότι ίσως μια ημέρα θα βρεθούν να είναι όχι μόνο ξένοι στον τόπο όπου γεννήθηκαν, αλλά και υπό διωγμό από την ιστορική τους κοιτίδα, μόνο και μόνο επειδή βαπτίστηκαν στο όνομα του Τριαδικού Θεού.
Βεβαίως, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που οι Χριστιανοί της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής θα νιώσουν ανυπεράσπιστοι, καθώς οι ριπές της Ιστορίας θα στραφούν και πάλι εναντίον τους. Όμως το ζητούμενο δεν είναι να επιβεβαιωθεί η γνωστή ρήση, ότι η Ιστορία κάνει κύκλους και επαναλαμβάνεται. Το ζητούμενο είναι να σπάσει το απόστημα του τζιχαντιστικού ισλαμισμού, που καταδυναστεύει όχι μόνο τους Χριστιανούς, αλλά και κάθε μουσουλμάνο καλής θελήσεως.
Κι αν σε Ιράκ και Συρία χάθηκε η ευκαιρία της πρόληψης και αναλώνεται η διεθνής κοινότητα στην επώδυνη διαδικασία της καταστολής των εχθρών της ειρήνης, στη Λιβύη δεν πρέπει να επαναληφθούν τα ίδια λάθη, διότι το διακύβευμα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Φανταστείτε να περάσουν υλικοί και ανθρώπινοι πόροι της Βορείου Αφρικής σε μισάνθρωπα χέρια.
Επείγει λοιπόν να μπει μια τάξη στο χάος που άφησε πίσω της η λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη». Επείγει η αποκατάσταση της κοινωνικής ηρεμίας να λειτουργήσει σαν ασπίδα ανοσίας έναντι των ζιζανίων του φανατισμού. Σε αυτή την προσπάθεια συστρατεύεται και το Πατριαρχείο μας, με δική του προμετωπίδα την πίστη στον Θεό της αγάπης και δικό του λιθαράκι έργα ειρήνης σε έναν κόσμο που έχει επικίνδυνα εθιστεί στην πολεμική βία.
Κι αν σε Ιράκ και Συρία χάθηκε η ευκαιρία της πρόληψης και αναλώνεται η διεθνής κοινότητα στην επώδυνη διαδικασία της καταστολής των εχθρών της ειρήνης, στη Λιβύη δεν πρέπει να επαναληφθούν τα ίδια λάθη
Ειδικότερα στην Αίγυπτο, πώς είναι η κατάσταση για τους Χριστιανούς και το Πατριαρχείο μας;
Στην Αίγυπτο έχουμε την ευλογία να ζούμε σε μια νησίδα ειρήνης εν μέσω θαλάσσης κραυγών πολεμοκάπηλων. Και δοξολογούμε τον Θεό για τη σταθερότητα που βιώνουμε, αντικρίζοντας με δέος τη λαίλαπα της καταστροφής που έχει ενσκήψει σε Συρία και Ιράκ. Βέβαια, δεν λείπουν οι προσπάθειες να δημιουργηθούν θύλακοι τρομοκρατίας, ιδιαιτέρως στη Χερσόνησο του Σινά. Ωστόσο, η σιδηρά πυγμή των δυνάμεων ασφαλείας της χώρας έχει τη στήριξη του απλού Αιγυπτίου, που, ασχέτως θρησκείας, εχθαίρει τη μισάνθρωπη λογική της τρομοκρατίας. Αυτό το φιλειρηνικό αίσθημα του αιγυπτιακού λαού εκφράζει και το Πατριαρχείο μας, συνοδοιπορώντας με κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως στον δρόμο της φιλάνθρωπης συνύπαρξης σε μια χώρα που μας χωράει όλους, και μουσουλμάνους και Χριστιανούς. Διότι και οι δύο βασικές θρησκείες της χώρας, ασχέτως αν, λόγω των θεμελιακών διαφορών τους, πορεύονται παράλληλα, συναντώνται σε μια ελάχιστη βάση κοινωνικής ηθικής, με αναντίρρητο κοινό παρονομαστή τον άνθρωπο.
Και αυτή η ηθική δεν ανέχεται ο άνθρωπος να μετατρέπεται σε όπλο μαζικής καταστροφής, ζωσμένος με εκρηκτικά. Δεν ανέχεται ο άνθρωπος να γίνεται στόχος θανάσιμος την ώρα που περιμένει να επιβιβαστεί στο επόμενο αεροπλάνο. Δεν ανέχεται ο άνθρωπος να βιώνει τον φόβο και να ολισθαίνει σε επικίνδυνες γενικεύσεις, ταυτίζοντας τη θρησκεία με τον φανατισμό. Δεν ανέχεται ο άνθρωπος, ως δημιουργία κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού, να παραποιεί τον Δημιουργό του και να Τον μετατρέπει σε τιμωρό, που καθαγιάζει τη διαλεκτική των όπλων.
Κάνετε προσπάθεια να βρεθεί κοινός τόπος ανάμεσα στα Πατριαρχεία Ιεροσολύμων και Αντιοχείας. Εκτιμάτε ότι το ζήτημα θα έχει αίσια έκβαση;
Από εμάς εξαρτάται η ειρήνη, από εμάς και η εχθρότητα. «Εάν φυσήσης σπινθήρα, εκκαήσεται, και εάν πτύσης επ’ αυτόν, σβεσθήσεται, αμφότερα εκ του στόματός σου εκπορεύεται» (Σοφία Σειράχ, 28:12). Είναι στο χέρι μας να ανοίξουμε το στόμα μας και να πούμε λόγια ειρηνευτικά, παρά να ανοίξουμε το στόμα μας και να πούμε λόγια εμπρηστικά. Αντί λοιπόν να γίνουμε εμπρηστές της αγάπης και της ειρήνης, οφείλουμε να γίνουμε γεφυροποιοί και να συμβάλουμε στην ένωση των διεστώτων.
Με αυτές τις σκέψεις στο μυαλό εργαζόμαστε, προκειμένου να βρεθεί κοινός τόπος και να αρθούν οι διαφωνίες ανάμεσα στα δύο παλαίφατα Πατριαρχεία της Ανατολής. Δεν θα μπω στην ουσία του θέματος, διότι εκείνο που προέχει αυτή τη στιγμή δεν είναι η θεραπεία του θέματος με όρους δικανικούς. Αυτό που προέχει είναι, από τη μία πλευρά, η αποκατάσταση της κοινωνίας δύο Εκκλησιών, των οποίων το ποίμνιο ζει χειμαζόμενο από τον φόβο του τζιχαντισμού, και, από την άλλη, η επικείμενη Μεγάλη Σύνοδος να λειτουργήσει ως φάρος αγάπης και ενότητας σε έναν κόσμο που ζητά απεγνωσμένα το δικαίωμα να πιστέψει στην ελπίδα για ένα αύριο ειρηνικό. Με αυτά τα προτάγματα κατά νου, πιστεύω ότι οι δύο Αδελφοί Προκαθήμενοι θα καλύψουν την απόσταση που τους χωρίζει και θα θεραπεύσουν το ρήγμα στις σχέσεις τους.
Πολλές είναι οι φωνές που εκφράζουν αμφιβολίες για τη διαδικασία και το αποτέλεσμα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στην Κρήτη. Κατά τη γνώμη σας, τι είναι αυτό που θα την καταστήσει επιτυχημένη;
Η ιστορική πορεία του εκκλησιαστικού σώματος έχει δύο κομβικούς σταθμούς: την Πεντηκοστή, τη γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας, και τη Βασιλεία, την έσχατη κατάληξη της Εκκλησίας. Από την Πεντηκοστή, η Εκκλησία ανοίγεται, συναντά, αγκαλιάζει και προσλαμβάνει σύνολη την ανθρωπότητα, για να την οδηγήσει σε μετοχή και κοινωνία Θεού, για να την οδηγήσει στη σωτηρία.
Μοναδικό λοιπόν κριτήριο επιτυχίας της επικειμένης Μεγάλης Συνόδου είναι αν αυτή θα καταγραφεί στη συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας ως ένας ακόμη σταθμός στην πορεία της ανθρωπότητας προς τη σωτηρία. Στην προσπάθειά μας αυτή, χρειαζόμαστε τον φωτισμό του Θεού, αλλά και τις προσευχές όλων σας, προσευχές που δεν θα ζητούν κάτι από τον Χριστό, αλλά θα ζητούν τον Ίδιο τον Χριστό στη ζωή μας.
Δύο χιλιετίες η Εκκλησία της Αλεξανδρείας συνεχίζει την πορεία της στον χώρο και τον χρόνο, νικώντας τη νομοτέλεια της φθοράς. Έχοντας διευρύνει την ακτίνα δράσης της σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο, συνεχίζει να προσφέρει την εμπειρία του Χριστού
Πραγματοποιείτε ένα εκτεταμένο αναστηλωτικό έργο στους μνημειακούς ναούς μας στην Αίγυπτο και συνεχίζετε με ένταση την ιεραποστολή σε όλη την Αφρική. Σε καιρούς οικονομικής κρίσης, έχετε συμπαραστάτες στο έργο σας;
Ο Ιησούς Χριστός παρενέβη στην Ιστορία για να ομοιωθεί ο Ίδιος με τον άνθρωπο, οδηγώντας την ανθρώπινη φύση στο ακραίο επίτευγμα της θεώσεως. Η πραγμάτωση αυτού του στόχου δεν κατορθώνεται ιδιωτικά, αλλά μόνο ως κατόρθωμα σχέσεων κοινωνίας, εντός του σώματος της Εκκλησίας. Η Εκκλησία έγινε το σπίτι της ύπαρξής μας. Στη χώρα του Νείλου, η Εκκλησία της Αλεξανδρείας μετέτρεψε την οικουμενικότητα του κόσμου που δημιούργησε ο Μέγας Αλέξανδρος σε δύναμη καταλυτική για την εξάπλωση της εν Χριστώ αληθείας. Έγινε το σταυροδρόμι όπου πίστη και γνώση ένωσαν τις δυνάμεις τους στην αναζήτηση της Θείας Αγάπης.
Δύο χιλιετίες μετά, η Εκκλησία της Αλεξανδρείας συνεχίζει την πορεία της στον χώρο και τον χρόνο, νικώντας τη νομοτέλεια της φθοράς. Έχοντας διευρύνει την ακτίνα δράσης της σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο, συνεχίζει να προσφέρει την εμπειρία του Χριστού. Διαιωνίζει την ειρηναία και αγαπητική μοιρασιά του άρτου και την κοινή πόση του οίνου, ως ευχαριστία στον Χορηγό της ύπαρξής μας.
Την αγιαστική, δισχιλιετή παρουσία της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας φανερώνουν το παρελθόν και το παρόν της. Έναντι του παρελθόντος οφείλουμε να διατηρήσουμε ανεξίτηλα στη συλλογική μνήμη το πνεύμα, την ψυχή και το φρόνημα εκείνων που μπορεί να πέρασαν και να χάθηκαν, όσον αφορά τη σωματική τους διάσταση, ωστόσο το παράδειγμα της ζωής τους είναι ζωντανό, καθώς έκαναν την έρημο του χρόνου να ανθίσει. Έναντι του παρόντος και έχοντας κατά νου ότι δεν υπάρχει καλό δέντρο που να κάνει άχρηστο καρπό, ούτε άχρηστο δέντρο που να κάνει καλό καρπό, οφείλουμε να εργαστούμε στον πνευματικό αγρό της Αφρικής, όπως ο καλός γεωργός.
Βιώνουμε τις προκλήσεις της εποχής μας και βρισκόμαστε σε συνεχή διάλογο με αυτήν, όχι για να συμμορφωθούμε με εκείνη, αλλά για να τη μεταμορφώσουμε. Σε αυτόν μας τον αγώνα, οι συμπαραστάτες δεν λείπουν, είτε οι λίγοι που γενναιόδωρα συνδράμουν έργα αναστηλωτικά, είτε οι πολλοί που με το υστέρημά τους τροφοδοτούν το σώμα της ιεραποστολής. Προς όλους είμαστε ευγνώμονες. Προς όλους δεσμευόμαστε ενώπιον του Θεού ότι δεν θα υποστείλουμε τη σημαία της πίστης, όσο κι αν οι άνεμοι της Ιστορίας φυσούν μανιασμένα.
