Του Γεωργίου Αθ. Τσούτσου
Η επίσκεψη του Πούτιν στην Ελλάδα αποτελεί μείζον γεγονός καθόσον συνδέεται με την ανερχόμενη ισχύ της ομόδοξης Ρωσίας και τη συνεχιζόμενη αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή μας. Αναμφισβήτητα η σημερινή Ρωσία ανέρχεται στο διεθνές προσκήνιο επικαλούμενη τις παραδοσιακές της χριστιανικές καταβολές και τούτο έχει μεγάλη σημασία διότι έρχεται σε αντίθεση με την αυξανόμενη εκκοσμίκευση της Δύσης. Στο Άγιον Όρος ασκήθηκαν ονομαστοί άγιοι ρωσικής καταγωγής και ο Άγιος Σιλουανός υπήρξε μόνον ένας από αυτούς. Υπήρξαν όμως και δυσάρεστες όψεις της ρωσικής πολιτικής.
Ύστερα από την απελευθέρωση του Αγίου Όρους το 1912, η Ρωσία ήγειρε αντιρρήσεις στην προσάρτηση του Αγίου Όρους στην Ελλάδα και αντιπρότεινε να γίνει ο Άθως αυτόνομη περιοχή υπό την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι Αγιορείτες αγωνίστηκαν σθεναρά υπέρ της Ένωσης του Αγίου Όρους με την Ελλάδα και τελικά δικαιώθηκαν μέσω των Συνθηκών του Νεϊγύ (1919), των Σεβρών (1920) και της Λωζάννης (1923). Κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής η ρωσική πλευρά αγωνίστηκε εκ νέου για τη διεθνοποίηση του Αγίου Όρους με επικεφαλής τον Βασίλειο Κριβοσέιν της εξόριστης Εκκλησίας της Ρωσίας και τη συμπαράσταση των μοναχών της ρωσικής και βουλγαρικής μονής. Μάλιστα ο Κριβοσέιν και οι συνεργάτες του καταδικάστηκαν ως δωσίλογοι τον Αύγουστο του 1947 από το Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων Θεσσαλονίκης (Γ. Πρίντζιπα, Απόπειρες για τη διεθνοποίηση του Αγίου Όρους και η αντίδραση των Αγιορειτών, Φιλογένεια τόμ. ΙΔ΄ τ. 4 σ. 30).
Γενικότερα, ήδη από την εποχή των τσάρων υπήρξε μία διάσταση μεταξύ της Ρωσίας των ασκητών και των ευσεβών ανθρώπων και της επίσημης Ρωσίας, η οποία έλαβε κατά καιρούς ατυχείς πρωτοβουλίες εν ονόματι της θρησκείας, αλλά κατ’ ουσίαν εναντίον της. Υπό το πρίσμα αυτό είναι κατανοητές οι επιφυλάξεις των Αγιορειτών ως προς τον ενδεδειγμένο τρόπο εορτασμού της χιλιετηρίδος του ρωσικού Χριστιανισμού.
Ο Πανσλαβισμός υπήρξε η ατυχής πλευρά των ελληνορωσικών σχέσεων, αλλά η σημερινή άνοδος μιας Ρωσίας η οποία επικαλείται τις χριστιανικές αξίες γίνεται αποδεκτή με ενθουσιασμό και συγκίνηση από τους όπου γης Ορθοδόξους. Ας σημειωθεί επίσης η θετική παρέμβαση της Ρωσίας στο πρόβλημα της Συρίας. Ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε βιώσει την πνευματικότητα των Ρώσων και είχε εκφραστεί σχετικά παρά τις επιμέρους διαφωνίες του με απόψεις της τότε ρωσικής πολιτικής.
Στο σημερινό ψυχροπολεμικό κλίμα μεταξύ Ρωσίας-Δύσης η Ελλάδα καλείται να μη θυσιάσει την ταυτότητά της στον βωμό των πρόσκαιρων αντιπαλοτήτων μεταξύ των σημερινών «Μεγάλων Δυνάμεων» της εποχής. Πρέπει να γίνει σαφές ότι, ακόμη και στη σημερινή ψυχροπολεμική ατμόσφαιρα η οποία επηρεάζει αρνητικότατα τις ελληνορωσικές σχέσεις, η Ρωσία θα έχει διακριτή παρουσία στην ευρύτερη περιοχή. Δεν χρειάζεται να θυσιάσουμε την ορθόδοξη ταυτότητά μας για να φανούμε αρεστοί στους συμμάχους μας, αυτό θα μπορούσε να είναι το μήνυμα του ελληνικού λαού προς όλο το πολιτικό σύστημα της χώρας. Παράλληλα με τη ρωσική πολιτική υπέρ του σεβασμού των παραδοσιακών αξιών, η συνεχιζόμενη πολιτική της εκκοσμίκευσης στις δυτικές κοινωνίες προκαλεί ισχυρούς κλυδωνισμούς στο εσωτερικό των κοινωνιών αυτών και δημιουργεί κλίμα ανησυχίας για το μέλλον.
Οι δεσμοί της Ελλάδος τόσο με τη Ρωσία όσο και με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύονται εξίσου με τη διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών μας παρά την αγωνιώδη προσπάθεια γνωστών-αγνώστων να μας πείσουν ότι απαιτείται περαιτέρω μετάλλαξή μας για να συμβιώσουμε στο σύγχρονο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης. Αντιθέτως, θα διακριθούμε μόνο εφόσον διατηρήσουμε τα πνευματικά μας εφόδια.
