Της Ελένης Τσακίρη
Βαθαίνει το ρήγμα μεταξύ του υπουργού Παιδείας, Νίκου Φίλη, με τους θεολόγους αλλά και με εκπροσώπους της Εκκλησίας. Οι παρεμβάσεις του στο ωρολόγιο πρόγραμμα των δημοτικών σχολείων, με μείωση ωρών στο μάθημα των Θρησκευτικών, αλλά και η διαμάχη που προέκυψε μεταξύ του Μητροπολίτη Καλαβρύτων Αμβρόσιου και του κ. Φίλη συνεχίζουν να δυναμιτίζουν το κλίμα. Μάλιστα, τις επόμενες μέρες είναι πολύ πιθανόν να υπάρξει και δεύτερος γύρος αντιπαραθέσεων, μιας και ο υπουργός δεν έχει πει την τελευταία του λέξη όσον αφορά τις αλλαγές στα σχολεία.
Οι καθηγητές των γυμνασίων και των λυκείων αναμένουν μετά το τέλος των Πανελλαδικών να ανακοινωθούν τροποποιήσεις και στο ωρολόγιο πρόγραμμα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με τους θεολόγους, ανάμεσα σε άλλες ειδικότητες εκπαιδευτικών, να φοβούνται ότι ο κ. Φίλης, όπως προχώρησε σε μείωση μίας ώρας στα Θρησκευτικά στην Ε’ και τη ΣΤ’ Δημοτικού, θα κάνει ανάλογες αλλαγές και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ειδικότερα, το μάθημα των Θρησκευτικών θα διδάσκεται από την επόμενη σχολική χρονιά για δύο ώρες στη Γ’ και Δ’ Δημοτικού και για μία ώρα στην Ε’ και ΣΤ’ τάξη.
Οι αλλαγές αυτές βέβαια δεν στοχεύουν τόσο σε συρρίκνωση του μαθήματος των Θρησκευτικών όσο σε μια προσπάθεια της ηγεσίας του υπουργείου να μειώσει διδακτικές ώρες, για να διαχειριστεί την επόμενη χρονιά τις τεράστιες ελλείψεις εκπαιδευτικών. Άλλωστε, ο υπουργός είχε ζητήσει συνάντηση με την ομοσπονδία των εκπαιδευτικών για να τους ανακοινώσει τις αλλαγές, όμως οι αντιδράσεις που έχουν προκύψει για τα Δημοτικά, με φωνές να κάνουν λόγο ακόμα και για απεργία των καθηγητών εντός των Πανελλαδικών, οδήγησαν την ηγεσία στην απόφαση να αναβάλει το ραντεβού.
Οι υποψίες των καθηγητών αφορούν κυρίως τα μαθήματα της Γενικής Παιδείας, στα οποία εντάσσονται και τα Θρησκευτικά, και εκφράζονται φόβοι για επιπλέον περιορισμό της διδασκαλίας τους σε αυτά. Σε αυτό το πλαίσιο, οι δηλώσεις του υπουργού για αλλαγές που θέλει να κάνει στο μάθημα, αναφερόμενος σε μη κατηχητική διδασκαλία, αλλά στην απόκτηση γνώσεων από τα παιδιά και για άλλες θρησκείες, αυξάνουν την ένταση.
Άλλωστε, πριν από μερικούς μήνες ο κ. Φίλης είχε δηλώσει: «Είναι αναγκαία η αναμόρφωση των Θρησκευτικών, ώστε να γίνει μάθημα θρησκειολογίας, γνώσης των θρησκειών, με την ιδιαίτερη παρουσίαση του πολιτισμικού ρόλου της Ορθοδοξίας στη χώρα μας. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, θεσμικά αρμόδιο, επεξεργάζεται σχετικές προτάσεις».
Πρόσφατα, σε επιστολή διαμαρτυρίας για τη μείωση των ωρών στα Θρησκευτικά, η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων δεν συμπεριέλαβε καν ως παραλήπτη το υπουργείο Παιδείας. Απευθύνθηκε προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο, τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, τον πρόεδρο του συγκυβερνώντος κόμματος, Πάνο Καμμένο, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, και τους βουλευτές του Κοινοβουλίου, κάνοντας λόγο για αντισυνταγματική, προσβλητική, μειωτική, αντιπαιδαγωγική και περιφρονητική απόφαση. Μάλιστα, στη συνέχεια, η ΠΕΘ ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τον Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία.
«Η μετατροπή του μαθήματος των Θρησκευτικών σε κοκτέιλ θρησκειών, που επιχειρείται, χωρίς ουσιαστικό διάλογο, μέσω της επιβολής των ως άνω Προγραμμάτων, εάν τελικά εφαρμοστεί -παρά τη ρητή και τεκμηριωμένη αντίθεση τόσο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος όσο και της μεγάλης πλειονοψηφίας των θεολόγων και του ορθόδοξου Ελληνικού λαού-, θα είναι μια απροκάλυπτη δίωξη, εκ μέρους του ΙΕΠ (Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής) και του Υπουργείου Παιδείας, της ορθόδοξης πίστεως των μαθητών, αφού αποτελεί καθαρή κατήχηση και προσηλυτισμό στην πολυθεΐα και πανθρησκεία», σημειώνεται στην ανακοίνωση. Παράλληλα, οι θεολόγοι προειδοποιούν και για προσφυγή στη Δικαιοσύνη: «Σας δηλώνουμε ότι τις ήδη ειλημμένες αποφάσεις σας για το μάθημα, που βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με τη βούληση της συντριπτικής πλειονοψηφίας του θεολογικού και εκκλησιαστικού κόσμου, αλλά και του συνόλου του ελληνικού λαού, καθώς επίσης και του Ελληνικού Συντάγματος, του Εκπαιδευτικού Νόμου 1566/1985, του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος και των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας και των διοικητικών δικαστηρίων, θα τις αντιπαλέψουμε με κάθε νόμιμο τρόπο». Άλλωστε, κατά καιρούς η ΠΕΘ έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά της για τον χαρακτηρισμό της διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών από την πλευρά της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας ως αναχρονιστικής και ομολογιακής.
Υπενθυμίζεται ότι ένταση για το εν λόγω ζήτημα υπάρχει και μεταξύ των θεολόγων, καθώς σε έναν πολύ περιορισμένο αριθμό σχολείων λειτουργεί πιλοτικά τα τελευταία χρόνια ένα πρόγραμμα σπουδών με διευρυμένες πηγές όσον αφορά τις άλλες θρησκείες και την προέλευσή τους. Ο υπουργός Παιδείας, αναφερόμενος στο εν λόγω πρόγραμμα, δήλωσε ότι έχει έρθει η ώρα να αξιολογηθεί, με τους θεολόγους να εμφανίζονται διχασμένοι, μιας και υπάρχει μερίδα που υποστηρίζει τις εν λόγω αλλαγές. Πάντως, σύμφωνα με τους υποστηρικτές των αλλαγών, το πιλοτικό πρόγραμμα σπουδών δεν συνοδεύεται από κάποιο σχολικό εγχειρίδιο και βασίζεται στα ήδη υπάρχοντα. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα πρόγραμμα που κατευθύνει περισσότερο τον καθηγητή με παραπομπές, αλλά και χρήση νέων τεχνολογιών και της Τέχνης, ώστε μέσω της θρησκείας να βρει ερεθίσματα για τους μαθητές.
Η διαμάχης για τις σχέσεις Εκκλησίας – κράτους
Το προηγούμενο διάστημα, ο υπουργός Παιδείας, Νίκος Φίλης, ήταν ένας από τους πιο «δημοφιλείς» καλεσμένους σε ενημερωτικές εκπομπές σχετικά με τις αλλαγές στα Δημοτικά. Στις συνεντεύξεις του, εκτός από την εκπαιδευτική πολιτική, έκανε λόγο και για τις σχέσεις κράτους – Εκκλησίας, μιλώντας για διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων του κάθε πολιτειακού θεσμού. «Δεν θέλουμε να προκαλέσουμε πόλεμο, θρησκευτικό ή κάποιον άλλον, αλλά πρέπει κάποια στιγμή να συζητήσουμε τον ρόλο του καθενός», σχολίασε σχετικά. Αντίθετα, για το θέμα που προέκυψε εντός της σχολικής χρονιάς, με μητροπολίτες που δεν μπόρεσαν να επισκεφθούν σχολεία, γιατί η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας δεν έδωσε άδεια, ο κ. Φίλης ήταν ξεκάθαρος: «Δεν θέλουμε ανθρώπους να κάνουν κηρύγματα στα σχολεία ή να ελέγχουν αν γίνεται καλά το μάθημα. Πιστεύουμε στον πλουραλισμό, αλλά σε περίπτωση που υπάρχουν ακραίες φωνές, θα πρέπει να μείνουν εκτός του σχολείου»
Αντίθετα, η διαμάχη που ξέσπασε μεταξύ του υπουργού Παιδείας και του Μητροπολίτη Καλαβρύτων Αμβρόσιου μόνο από μετριοπάθεια δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων σε κήρυγμά του προς τους πιστούς τη Μεγάλη Παρασκευή προχώρησε σε σκληρές εκφράσεις εναντίον του κ. Φίλη για τις αλλαγές που θέλει να κάνει στα Θρησκευτικά, με τον υπουργό να σηκώνει το γάντι και να συνεχίζει την εν λόγω αντιπαράθεση προκαλώντας τη -διακριτική- δυσφορία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Ιερώνυμου. «Έχει μια θεωρία ο κ. Φίλης. Αν περάσει, πέρασε. Η Εκκλησία δεν πεθαίνει από τέτοια πράγματα. Εκείνο που κούρασε τον κόσμο και κουράζει σήμερα όλους μας είναι τα λόγια», σχολίασε σχετικά ο κ. Ιερώνυμος.
Ο κ. Φίλης, πάντως, κάλεσε δύο φορές τον κ. Ιερώνυμο να πάρει θέση για το θέμα. «Περίμενα ο Αρχιεπίσκοπος, έχοντας μια ευρύτερη ευθύνη για την πορεία της Εκκλησίας και για τη διασφάλιση ουσιαστικής ενότητας στον χώρο της κοινωνίας, να πάρει αποστάσεις από αυτές τις κατάρες. Δεν το έκανε διότι προφανώς υπακούει στις εσωτερικές ισορροπίες της Εκκλησίας. Δεν είναι ακριβώς η Εκκλησία (σ.σ.: που αντιδρά). Υπάρχουν ομάδες μέσα σε αυτή, υπάρχουν ακραίοι που εκβιάζουν καταστάσεις και παίζουν με το συναίσθημα των πολιτών». Τέλος, ξεκαθάρισε ότι «στα ζητήματα της Εκπαίδευσης τον τελευταίο λόγο τον έχει το υπουργείο Παιδείας».
