Της Λητώς Μησιακούλη
Προς πώληση εμφανίστηκαν δύο εικόνες του Φώτη Κόντογλου, προερχόμενες από ιδιωτική συλλογή. Αναμένεται να πουληθούν στη δημοπρασία Greek Sale που θα κάνει ο οίκος Bonhams στις 16 Νοεμβρίου, στο Λονδίνο.
Αναλυτικότερα, πρόκειται για την εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (τέμπερα, 30,5×22,8εκ.). Είναι υπογεγραμμένη στα ελληνικά και σύμφωνα με τις πληροφορίες του οίκου είχε δωρηθεί από τον ίδιο τον Κόντογλου στον σύζυγο της σημερινής ιδιοκτήτριας και πελάτισσας του οίκου. Η τιμή της εκτίμησής της κυμαίνεται από 8.000 έως 12.000 στερλίνες (9.000-14.000 ευρώ).
Η δεύτερη εικόνα απεικονίζει τον Προφήτη Ηλία. Είναι λάδι σε πίνακα (87×55 εκ.), χαραγμένη και υπογεγραμμένη στα ελληνικά στο κάτω δεξί μέρος.
Και αυτή η εικόνα έχει δωρηθεί από τον ίδιο τον Κόντογλου στον σύζυγο της σημερινής πωλήτριας. Οι τιμές της κυμαίνονται σε υψηλά επίπεδα, μεταξύ 20.000 και 30.000 στερλινών (23.000-34.000 ευρώ).
Οπως αναφέρεται στον κατάλογο του οίκου, ο Προφήτης Ηλίας είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της αγιογραφικής ζωγραφικής του Κόντογλου, της βυζαντινής τέχνης, αλλά και της μυστηριακής σύνδεσής του με το Μοναστήρι του Αγίου Όρους.
Τα έργα τέχνης του Φ. Κόντογλου βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε μεγάλη ζήτηση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με θρησκευτικό θέμα ή των αγιογραφιών. Τον Ιούνιο που μας πέρασε, η εικόνα του Αγίου Γεωργίου τόνωσε την αγορά, καθώς στη δημοπρασία του αθηναϊκού οίκου Vergos Auctions η τελική της αξία υπερδιπλασιάστηκε! Ενώ κυμαινόταν από 10.000 έως 15.000 ευρώ, το αγοραστικό ενδιαφέρον την εκτόξευσε στις 30.680 ευρώ!
Ο Κόντογλου είχε ζωγραφίσει την εικόνα το 1933. Τα υλικά που είχε χρησιμοποιήσει ήταν αβγοτέμπερα πάνω σε μουσαμά και οι διαστάσεις της εικόνας είναι 64×46 εκ. Σημαντικό ρόλο στον διπλασιασμό των αρχικών τιμών έπαιξε το γεγονός ότι το 1978 είχε παρουσιαστεί σε έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλ. Σούτζου, ενώ είχε δημοσιευθεί και στον αντίστοιχο κατάλογο (αρ. 66).
Ακόμη, όπως συμβαίνει στη δευτερογενή αγορά έργων τέχνης και εικόνων, σημαντικό κριτήριο για να δημιουργηθεί ζήτηση αλλά και να υπάρξει μελλοντική αξία μεταπώλησης αποτελούν οι δημοσιεύσεις του αντικειμένου.
Σχετικά με τη βιβλιογραφία της συγκεκριμένης εικόνας, ο οίκος αναφέρει τις παρακάτω δημοσιεύσεις:
*«Μνήμη Κόντογλου, δέκα χρόνια από την κοίμησή του», Αθήνα 1975, σελ. 313 (εικονίζεται στη σελ. 251).
*Ν. Ζίας, «Φώτης Κόντογλου, ζωγράφος», Αθήνα 1991, σελ. 64 και εικ. 139.
Ειδικότερα γράφει:
«Αν και ακολουθεί πιστά τον παραδεδομένο στη μεταβυζαντινή τέχνη εικονογραφικό τύπο με τον μαύρο κάμπο, η σχεδιαστική ακρίβεια και κυρίως η χρωματική απόδοση σε τόνους χαμηλούς, όπου το βαθυπόρφυρο του ιματίου με τις πρασινωπές σκιές συνομιλεί με το πρασινωπό της ασπίδας και των χειρίδων του θώρακα, καθιστούν την εικόνα αυτή ένα προσωπικό έργο του Κόντογλου. Η ευμορφία και η σοβαρότητα του προσώπου, καθώς και η αυστηρή στάση με την έντονα τονισμένη επιπεδικότητα, προσδίδουν στην εικόνα ένα πνευματικό ήθος που προσιδιάζει στην προσωπικότητα του καλλιτέχνη» (Ν. Ζίας).
Ακόμη, τον Φεβρουάριο του 2014 δωρήθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ένα από τα σημαντικότερα και μεγαλύτερα σωζόμενα αρχεία Έλληνα καλλιτέχνη του 20ού αιώνα, το αρχείο του Φώτη Κόντογλου. Περιλαμβάνει δημοσιευμένα και ανέκδοτα κείμενα, επιστολές, φωτογραφίες, συμβόλαια παραγγελιών για μεγάλα εκκλησιαστικά σύνολα, ημερολογιακές σημειώσεις, εκδόσεις κ.ά. Το αρχείο διατηρήθηκε από την κόρη του Φώτη Κόντογλου, Δέσπω Κόντογλου, και τον σύζυγό της, Ιωάννη Μαρτίνο, και δωρήθηκε στο μουσείο από τους εγγονούς του, Παναγιώτη και Φώτη Μαρτίνο.
