Στον Γιώργη Μυλωνά
Έξοδο στους νέους ζητά ο Μητροπολίτης Κερκύρας Νεκτάριος για μια ουσιαστική έξοδο από τη βαθιά κοινωνική και οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων. Και η Εκκλησία μπορεί να σταθεί αληθινός οδοδείκτης των νέων ανθρώπων, έξω από την εικονική, την πλασματική πραγματικότητα της εποχής. Ο Μητροπολίτης Κερκύρας μιλά για κλίμα καχυποψίας, για «εύκολο λαϊκισμό», δίνοντας μιαν άλλη διάσταση στα οικονομικά της Εκκλησίας και στην οικονομική της εξάρτηση από την Πολιτεία. Όσο για τη σημερινή κατάσταση, υποστηρίζει ότι δεν μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι με αυτήν τη στέρηση της ελευθερίας την οποία ζούμε ξεκάθαρα εδώ και πέντε χρόνια.
Ο λόγος της Εκκλησίας σήμερα βρίσκει απήχηση στον νέο άνθρωπο;
Πρωτίστως, θα ήθελα να σας πω ότι δεν συμφωνώ με όσους υποστηρίζουν ότι η Εκκλησία βρίσκεται μακριά από τους νέους και ότι ο λόγος της δεν έχει απήχηση. Συνήθως βλέπουμε επιφανειακά, μετράμε τα πράγματα με βάση αριθμούς. Δεν είναι, όμως, αυτή η πραγματικότητα. Πολλοί νέοι άνθρωποι αναζητούν την αλήθεια. Πολλοί νέοι ζουν την απογοήτευση τόσο από την πολιτική όσο και από τις ιδεολογίες, τον τρόπο ζωής, διασκέδασης, την κρίση της οικογένειας και των ανθρωπίνων σχέσεων και αναζητούν αντίβαρο. Ιδίως σε δοκιμασίες όπως ο θάνατος, οι αρρώστιες ή –στη δική τους ζωή– οι εξετάσεις, οι νέοι θέλουν απαντήσεις. Κι εδώ ο γνήσιος και αυθεντικός λόγος της Εκκλησίας, τα παραδείγματα των αγίων, αλλά και η όλη έμπρακτη κατάδειξη της αγάπης αποτελούν τις απαντήσεις που δεν απογοητεύουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Εκκλησία δεν πρέπει να κάνει την αυτοκριτική της για την όλη διακονία της. Υποστηρίζουμε τη διαρκή ανάγκη για επανευαγγελισμό των ανθρώπων, με έμφαση στους νέους. Αυτή είναι και η βάση της ποιμαντικής μας εργασίας. Και βλέπουμε ότι το «ους» των νέων είναι «εύηκοον» σήμερα. Επίσκοποι, ιερείς, κατηχητές, θεολόγοι και όσοι ασχολούμαστε με το νεανικό έργο οφείλουμε να πραγματοποιήσουμε έξοδο στους νέους. Να μη μένουμε μόνο εντός των τειχών, αλλά να κάνουμε τα απαραίτητα βήματα ώστε να είμαστε δίπλα τους. Όπου αυτό γίνεται, η απήχηση είναι σημαντική.
Επίσκοποι, ιερείς, κατηχητές, θεολόγοι και όσοι ασχολούμαστε με το νεανικό έργο οφείλουμε να πραγματοποιήσουμε έξοδο στους νέους. Να μη μένουμε μόνο εντός των τειχών
Με αυτήν την παρατεταμένη πολιτική και κοινωνική κρίση που γνωρίζει ο τόπος, γιατί οι νέοι μας δε βρίσκονται πιο κοντά στην Εκκλησία;
Χαίρομαι που κι εσείς έρχεστε στα λόγια μου. Είναι γεγονός ότι η κρίση αγγίζει όλη την κοινωνία. Μάθαμε συνολικά σε έναν τρόπο ζωής ο οποίος στηρίχτηκε στον υλισμό και αφήσαμε κατά μέρος τον Θεό και την πίστη. Ήταν, λοιπόν, αναπόφευκτο να φτάσουμε εδώ. Η κρίση αγγίζει και τους νέους. Ας μην ξεχνούμε ότι κύριο στοιχείο της δεν είναι μόνο το οικονομικό. Είναι και η αδυναμία των ανθρώπων να αγαπήσουν αληθινά, να ανοιχτούν, να προσφέρουν, να δώσουν. Και αυτό, ιδίως στη νεανική ζωή, αποτυπώνεται στον θρίαμβο της τεχνολογίας, των ηλεκτρονικών υπολογιστών, του Internet και του Facebook, όπου ο άνθρωπος έχει γίνει μόνο εικόνα και το ανθρώπινο πρόσωπο μεταλλάσσεται σε πληροφορία γι’ αυτό. Όλα, λοιπόν, πρέπει να τα ξαναδούμε. Η Εκκλησία διασώζει μέσα από την παράδοσή της τις βασικές συντεταγμένες μιας πορείας που οδηγεί τον άνθρωπο στην αγάπη προς τον Θεό και στην αγάπη προς τον πλησίον. Αυτή η πορεία προϋποθέτει την επίγνωση ότι είμαστε πρόσωπα. Άρα, ένας νέος άνθρωπος, παραδομένος στην εικονική πραγματικότητα, πώς να αφυπνιστεί, εάν δεν επανεύρει τον προσανατολισμό της πίστη και της αγάπης; Εδώ βρίσκεται ο αγώνας μας. Και ελπίζουμε ότι οι νέοι θα βρουν στη θεία λειτουργία, στη συνάντηση στην ενορία, στον εθελοντισμό και την προσφορά αυτήν τη δυνατότητα.
Σε εκδήλωση μνήμης για τον Καποδίστρια είχατε κάνει λόγο για την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας. Τι πιστεύετε ότι χρειάζεται ο τόπος για να βγει απ’ το τέλμα;
Και τα δύο. Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία, να μη θεωρούμε ότι ο καταναλωτικός τρόπος ζωής μάς οδηγεί στην ευτυχία και δίνει νόημα σε ό,τι κάνουμε, αλλά η ανθρωπιά, η αγάπη, η συνάντηση των ανθρώπων, η έγνοια του ενός για τον άλλο. Από την άλλη, δεν μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι με αυτή την στέρηση της ελευθερίας, την οποία ζούμε ξεκάθαρα εδώ και πέντε χρόνια. Βεβαίως, αυτή η στέρηση δεν ήρθε αναπάντεχα. Η Εκκλησία, ιδίως στα χρόνια του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, επεσήμαινε το πού μας οδηγεί η παγκοσμιοποίηση, σε μια στέρηση πρωτίστως της εσωτερικής μας ελευθερίας και κατόπιν και της εξωτερικής. Φάνηκε αυτό ξεκάθαρα. Η αντίσταση, όμως, δεν μπορεί να έρθει στη λογική της περαιτέρω καταστροφής. Είναι θέμα της πολιτικής να κινηθεί με περισσότερη ευαισθησία προς όσους δυσκολεύονται. Η Εκκλησία έχει εντείνει τα τελευταία χρόνια τόσο το φιλανθρωπικό όσο και το κοινωνικό έργο της, προσπαθώντας να βοηθήσει τον λαό μας να αντέξει. Δεν αρκεί, όμως, μόνο η υλική συνδρομή.
Η Εκκλησία, ιδίως στα χρόνια του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, επεσήμαινε το πού μας οδηγεί η παγκοσμιοποίηση, σε μια στέρηση πρωτίστως της εσωτερικής μας ελευθερίας και κατόπιν και της εξωτερικής
Διατελέσατε επί χρόνια στενός συνεργάτης του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου. Έχετε αναρωτηθεί ποια στάση θα κρατούσε σε όλα αυτά;
Ο λόγος του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου ήταν αληθινά προφητικός. Ο μακαριστός πνευματικός μας πατέρας ήταν άνθρωπος που, εκτός από τη διορατικότητά του, μελετούσε ιδιαίτερα, όχι μόνο την εκκλησιαστική παράδοση, αλλά και τους θύραθεν επιστήμονες και συγγραφείς οι οποίοι έβλεπαν τις αδυναμίες του σύγχρονου πολιτισμού. Συκοφαντήθηκε όσο κανείς άλλος, διότι ο λόγος του ήταν αληθινός και γι’ αυτό όχι ευχάριστος. Δικαιώθηκε εκ των πραγμάτων. Νομίζω ότι σήμερα θα αγωνιζόταν κυρίως να διαφυλαχθεί η ενότητα του λαού μας. Σίγουρα δεν θα ήταν ευχαριστημένος από τη διαχείριση της κρίσης. Δεν θα ήθελε, όμως, με τίποτα να κυριαρχήσουν η σύγκρουση, ο διχασμός, η εχθρότητα. Η Εκκλησία με αγάπη προσπαθεί να οδηγήσει στην καταλλαγή. Θα μου επιτρέψετε, άλλωστε, να πιστεύω ότι μια από τις αιτίες που δεν μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα την κρίση είναι και το γεγονός ότι το πολιτικό σύστημα δεν κατάφερε να συνεννοηθεί.
Υπάρχουν τα μέσα για την στήριξη στις σημερινές συνθήκες των απόρων;
Προσπαθούμε να μην υστερήσουμε, παρότι η κατάσταση δυσκολεύει. Όμως, Εκκλησία είμαστε όλοι και γι’ αυτό έχουμε εμπιστοσύνη και στην ευαισθησία εκείνων των καθημερινών, κυρίως, ανθρώπων, οι οποίοι συνεχίζουν να προσφέρουν από το υστέρημά τους, εμπιστευόμενοι με τη σειρά τους τις προσπάθειες της Εκκλησίας. Η Ιερά Μητρόπολη έχει ιεραρχήσει τις προτεραιότητές της. Καταβάλλει τους φόρους της εγκαίρως, συντηρεί τα ιδρύματα, τις κατασκηνώσεις, τον βρεφονηπιακό σταθμό, δίδει βοήθεια σε αναξιοπαθούντες, προσφέρει 300 μερίδες φαγητό καθημερινά διά των ενοριών, κινητοποιεί εθελοντές και δείχνει στον λαό του Θεού ότι τόσο η αξιοποίηση της απομεινάσης εκκλησιαστικής περιουσίας όσο και η φιλοτιμία των ανθρώπων γεννούν βοήθεια η οποία επιστρέφει στην εικόνα του Θεού. Ας μη λησμονούμε ότι μέσα από τα ιδρύματα της Εκκλησίας μισθοδοτούνται και οι εργαζόμενοι σε αυτά. Προσπαθήσαμε να μην απολυθεί κανείς μέχρι τώρα για οικονομικούς λόγους. Κάποτε τα δεδομένα είναι απογοητευτικά. Όμως, ο Θεός βοήθησε και διά πρεσβειών του Αγίου Σπυρίδωνος πιστεύουμε ότι θα συνεχίσει να βοηθά.
Οι τοπικοί φορείς του νησιού αναγνωρίζουν, ενισχύουν το κοινωνικό σας έργο;
Δεν μπορώ να πω ότι είμαι ευχαριστημένος. Εύκολα λόγια τις περισσότερες φορές, λίγα έργα. Κάποια σούπερ μάρκετ έχουν εγκαταστήσει καλάθι υπέρ του κοινωνικού παντοπωλείου. Η Περιφέρεια τώρα κάνει μια προσπάθεια να αναπτύξει ένα πρόγραμμα κατά της φτώχειας, από το οποίο είναι πιθανόν ότι θα βοηθηθούμε κι εμείς. Ωστόσο, περισσότερο εμείς συνδράμουμε προσπάθειες των τοπικών φορέων, όπως τα προγράμματα του δήμου, και λιγότερο εκείνοι.
Υπάρχει απροθυμία της Πολιτείας να συνεργαστεί το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας. Τι πιστεύετε ότι φταίει;
Προφανώς, οι χρόνιες ιδεοληψίες και ένας εύκολος λαϊκισμός, τον οποίο βλέπουμε να αναπαράγεται και από τα ΜΜΕ και το Διαδίκτυο, έχουν διαδραματίσει αρνητικό ρόλο. Η Πολιτεία, ενώ στα λόγια αναγνωρίζει το έργο της Εκκλησίας, έχω την αίσθηση ότι δεν τη θέλει ελευθέρα και ζώσα. Η οικονομική ανεξαρτησία της Εκκλησίας θα ανοίξει νέες προοπτικές για την κοινωνία μας, διότι τότε η Εκκλησία θα μπορέσει να κάνει ακόμα περισσότερα έργα υπέρ του λαού. Είναι στο χέρι της Πολιτείας να σταματήσει να καλλιεργεί ένα κλίμα καχυποψίας. Να αναγνωρίσει ολόθυμα την προσφορά της Εκκλησίας και να τη βοηθήσει να αξιοποιήσει ό,τι είναι αναξιοποίητο. Θα κερδίσει έτσι και ως προς τα φορολογικά έσοδα και ως προς την αύξηση των θέσεων εργασίας, πρωτίστως, όμως, από την ανακούφιση περισσοτέρων ανθρώπων από τα υλικά τους προβλήματα.
Η οικονομική ανεξαρτησία της Εκκλησίας θα ανοίξει νέες προοπτικές για την κοινωνία μας, διότι τότε η Εκκλησία θα μπορέσει να κάνει ακόμα περισσότερα έργα υπέρ του λαού
Σας ικανοποιεί η διαχείριση της εκκλησιαστικής περιουσίας από την Κεντρική Διοίκηση;
Η Κεντρική Διοίκηση κάνει ό,τι μπορεί για να υπάρχει νοικοκυρεμένη διαχείριση. Ήμουν παλαιότερα μέλος της ΕΚΥΟ και γνωρίζω ότι δεν είναι καθόλου εύκολο ζήτημα η διαχείριση, και μάλιστα τώρα, σε περίοδο γενικής κρίσης. Θεωρώ ότι τόσο ο Αρχιεπίσκοπος όσο και τα μέλη της ΕΚΥΟ ασκούν συνετή διοίκηση και γι’ αυτό η Εκκλησία καταφέρνει με αξιοπρέπεια και επάρκεια να επιτελέσει το έργο της.
Και Ελεύθερο Πανεπιστήμιο από τη μητρόπολη;
Έχουμε θεσπίσει εδώ και τέσσερα χρόνια τον θεσμό του Ελεύθερου Πανεπιστημίου. Έμπνευσή μας, όπως και σε πολλά εκ των έργων μας, ήταν η διακονία μας κοντά στον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, ως Μητροπολίτη Δημητριάδος. Η Εκκλησία οφείλει να είναι ανοιχτή στη κοινωνία, την επιστήμη, τη διανόηση. Δεν έχουμε προκαταλήψεις, αλλά μαχόμαστε για την Αλήθεια, που είναι ο Χριστός. Η επιστήμη προσφέρει μικρότερες ή μεγαλύτερες αλήθειες για τον κόσμο, τις οποίες η πνευματική παράδοση της Ορθοδοξίας πάντοτε συναντούσε χωρίς φόβο. Γι’ αυτό και με ιδιαίτερη χαρά βλέπουμε επιστήμονες και στοχαστές να έρχονται στο βήμα του Ελεύθερου Πανεπιστημίου και να δίνουν μαθήματα-διαλέξεις με μεγάλη συμμετοχή κοινού και ωραίο διάλογο. Παράλληλα, στο Πνευματικό μας Κέντρο λειτουργεί κύκλος φοιτητών και νέων επιστημόνων, στον οποίο πραγματοποιείται ένας ζωντανός διάλογος με βάση κείμενα της πατερικής παράδοσης, της φιλοσοφίας και της επιστήμης. Τέλος, υπάρχει η Ένωση Χριστιανών Επιστημόνων, στην οποία ανήκουν επιστήμονες που χαίρονται τη χριστιανική τους ιδιότητα και συζητούν με την τοπική κοινωνία για θέματα πίστης και επιστήμης.
Ποιες είναι οι παγίδες της εποχής για τα παιδιά και πώς εννοείτε εσείς την ελευθερία;
Η μεγαλύτερη παγίδα είναι ο ατομισμός. Ότι μπορεί ο καθένας μόνος του. Ότι δεν χρειαζόμαστε ούτε τον Θεό ούτε τους άλλους. Η υποδούλωση στον ατομισμό κάνει τον άνθρωπο να νοιάζεται μόνο για το συμφέρον του. Να χρησιμοποιεί τους άλλους. Να πιστεύει πως, όταν απολαμβάνει χωρίς να προσφέρει, μπορεί να είναι ευτυχισμένος. Να μην αισθάνεται την ανάγκη του χρέους, της αφιέρωσης, του κόπου, αλλά να επιδιώκει την ευκολία. Η Εκκλησία μιλά και δείχνει την ελευθερία της αγάπης, η οποία έρχεται μέσα από την άσκηση, την παραίτηση ακόμα και από τα δικαιώματά μας. Ο νέος καλείται σήμερα να αντισταθεί στο πνεύμα μόνο «του λαβείν». Η Εκκλησία του ζητά να αγωνίζεται για να δίνει. Να ανοιχτεί στους άλλους. Να τους βλέπει ως εικόνες Θεού, ακόμα κι αν τον πληγώσουν. Και να είναι βέβαιος ότι ο Θεός τον αγαπά και δεν θα τον αφήσει μόνο του.
