Tης Σοφίας – Χριστίνας Χρήστου
Σε μια περιοχή της Θεσσαλονίκης όπου η ζωή δεν είναι τόσο εύκολη και δεκάδες ανήλικα παιδιά αγωνίζονται για την επιβίωση, υπάρχει ένας «φάρος» που ρίχνει το φως του στον δρόμο τους, για να αποφύγουν τους καθημερινούς σκοπέλους.
Ο «Φάρος του Κόσμου» είναι το Κέντρο Προστασίας Ανηλίκων Ρομά της Ιεράς Μονής Σταυρουπόλεως-Νεαπόλεως, που με μπροστάρη τον αρχιμανδρίτη Αθηναγόρα Λουκατάρη, πριν από περίπου 11 χρόνια, έχει γίνει το καταφύγιο και η οικογένεια εκατοντάδων παιδιών, στον υπόγειο χώρο του Ιερού Ναού του Αγίου Νεκταρίου στον Δενδροπόταμο, δυτικά της Θεσσαλονίκης.
Γεννημένος το 1977 στη Θεσσαλονίκη και στον κλήρο από το 2001, ετοιμαζόταν το 2014 να φύγει για ιεραποστολή στην Αφρική. Την τελευταία στιγμή, όμως, ο τότε Μητροπολίτης Νεαπόλεως κ. Διονύσιος τού είπε «έχουμε κι εμείς μια Αφρική, αυτό που είναι να κάνετε εκεί ας το κάνετε εδώ». Έτσι, προέβη στην απόσπασή του στη φτωχότερη γειτονιά της Θεσσαλονίκης, για την ανάπτυξη προγραμμάτων στήριξης της ευαίσθητης κοινωνικής ομάδας των Ρομά.
«Η δραστηριότητα αναπτύχθηκε με ταχείς ρυθμούς στην περιοχή του Δενδροποτάμου, που αποτελείται από 5.000 κατοίκους, εκ των οποίων περίπου το 85% είναι Ρομά. Συναντήσαμε μια δύσκολη κατάσταση το 2004, όταν πρωτοξεκίνησε η προσπάθειά μας», αφηγείται ο πατήρ Αθηναγόρας, εφημέριος του Ι.Ν. Αγίου Νεκταρίου της περιοχής και μέλος του δ.σ. της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων του υπουργείου Δικαιοσύνης, μα πάνω απ’ όλα ψυχή και πατέρας για τα παιδιά που φιλοξενούνται και στηρίζονται από τον «Φάρο».
Ο «Φάρος του Κόσμου» δεν είναι επιδοτούμενο ίδρυμα και δεν διαχειρίζεται κονδύλια κρατικά ή ιδιωτικά. Όλα όσα χρειάζονται προέρχονται από ευγενικές χορηγίες συνανθρώπων μας
«Πρώτο βήμα ήταν η προσέγγιση των παιδιών της περιοχής προκειμένου να αποτυπώσουμε την πραγματικότητα και να αφουγκραστούμε τις ανάγκες τους. Έτσι, χρειάστηκε να βγω πόρτα-πόρτα. Τα παιδιά αυτά δεν είχαν ένα πιάτο φαγητό κάθε μέρα, κοιμούνταν στο πάτωμα, καθώς δεν είχαν κρεβάτι και δεν είχαν να κάνουν μπάνιο. Έλειπαν τα αυτονόητα για άλλους… Μιλάμε για παιδιά με χαμηλή μόρφωση, που ζουν σε ένα υποβαθμισμένο κοινωνικό περιβάλλον. Πολλά δεν είχαν ρεύμα, άλλα έχουν στερηθεί τους γονείς τους ή έχουν ανοίξει ήδη λογαριασμούς με τη Δικαιοσύνη, ενώ πολλά από αυτά δεν είναι πολιτογραφημένα».
Όπως μας λέει ο πατέρας, οι ανήλικοι Ρομά ζούσαν σε ένα περιβάλλον όπου το έγκλημα θεωρούνταν φυσιολογικό. «Όταν ήρθα στην περιοχή, πριν από 11 χρόνια, διαπίστωσα πως ένα τσιγγανάκι όταν γεννιέται βλέπει πως η μισή οικογένειά του είναι στη φυλακή και θεωρεί απόλυτα φυσιολογικό να πάει κι εκείνο εκεί, να πουλήσει ναρκωτικά ή να μπλεχτεί σε συμμορία ληστών», αναφέρει.
Ο π. Αθηναγόρας, αφού βρέθηκε αντιμέτωπος με αυτή την κατάσταση, αποφάσισε να βοηθήσει τα παιδιά αυτά προσφέροντάς τους αρχικά σίτιση.«Πρώτιστο μέλημά μου ήταν να εξασφαλίσω τα γεύματα των παιδιών και εν συνεχεία να δημιουργηθεί ένας χώρος μόνιμης και συνεχούς φροντίδας». Έτσι, οργανώθηκε το μαγειρείο και στη συνέχεια το φιλοξενείο στο υπόγειο του Αγ. Νεκταρίου. Στη συνέχεια μετεγκαταστάθηκαν σε μια μονοκατοικία μόλις 80 τ.μ. που τους παραχωρήθηκε στην ίδια περιοχή από ενορίτη.
«Σήμερα φιλοξενούμε δέκα παιδιά, ενώ είμαστε σε θέση να παρέχουμε όλα τα γεύματα της ημέρας στα παιδιά του συνοικισμού. Καθημερινά διατίθενται περίπου 300 μερίδες φαγητού. Επιπλέον, φροντίζουμε για την ιατροφαρμακευτική κάλυψή τους και για τους τακτικούς εμβολιασμούς των μικρότερων παιδιών».
Ο «Φάρος του Κόσμου» δεν είναι επιδοτούμενο ίδρυμα και δεν διαχειρίζεται κονδύλια κρατικά ή ιδιωτικά. Όλα όσα χρειάζονται (τρόφιμα, ρούχα, παπούτσια, φάρμακα κ.λπ.) προέρχονται από ευγενικές χορηγίες συνανθρώπων μας, επαγγελματίες ή ιδιώτες. Μάλιστα, από την Εισαγγελία Ανηλίκων έχει ανατεθεί στον «Φάρο του Κόσμου» και η επιμέλεια ανηλίκων. Άλλοι ανήλικοι παραπέμπονται για κοινωφελή εργασία που επιβάλλεται ως αναμορφωτικό μέτρο από το Δικαστήριο Ανηλίκων.
Οι εθελοντές
Παράλληλα, μια πολυάριθμη ομάδα εθελοντών φροντίζει για την έγκαιρη και σωστή διεκπεραίωση όλων των εργασιών, αλλά και την ενισχυτική διδασκαλία και τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών. Κάθε μεσημέρι, στην κουζίνα του Φάρου ετοιμάζονται από εθελόντριες 300 μερίδες φαγητού. Τριακόσιοι εθελοντές συμμετέχουν στον «Φάρο», με κύριο εμπνευστή τους τον πατήρ Αθηναγόρα. Καθημερινή τους έννοια, η ασφάλεια, η καλή υγεία, η ένδυση, η μάθηση και η ψυχαγωγία των παιδιών του Δενδροποτάμου. Παράλληλα, κλιμάκια ιατρών παρέχουν εμβολιασμούς, οφθαλμολογικούς – οδοντιατρικούς ελέγχους και εν γένει ιατρική παρακολούθηση.
300 εθελοντές συμμετέχουν στο “Φάρο”
Οι δραστηριότητες
Στις δραστηριότητες του «Φάρου» είναι το ξύπνημα των παιδιών, η μεταφορά τους στο σχολείο, τα γεύματά τους, αλλά και τα φροντιστηριακά μαθήματα, τα μαθήματα μουσικής και ξένων γλωσσών και η άθληση από εθελοντές εκπαιδευτικούς.
«Μια ομάδα εθελοντών κυριών του “Φάρου” ξυπνά τα παιδιά πόρτα-πόρτα για να πάνε σχολείο. Τα βάζουν να πλυθούν, να φάνε πρωινό και τα εφοδιάζει με σχολικά είδη, σαν μητέρες δηλαδή».Επιπλέον, μια βασική βοήθεια είναι ότι τα παιδιά βρίσκουν πρωί, μεσημέρι, βράδυ φαγητό, το οποίο ετοιμάζουν οι κυρίες-εθελόντριες, που στέκονται δίπλα στα παιδιά με αγάπη και φροντίδα, όπως σημειώνει ο ίδιος.
Σημαντικό, επίσης, κίνητρο για να συνεχίζουν τα παιδιά να πηγαίνουν σχολείο αποτελεί ο αθλητισμός. «Έχουμε, μεταξύ άλλων, φοβερούς μπαλαδόρους. Ένας παίζει και σε μεγάλη ποδοσφαιρική ομάδα της Θεσσαλονίκης», λέει με υπερηφάνεια ο π. Αθηναγόρας.
Οι χορηγοί
Η επιτυχία του τεράστιου εγχειρήματος του «Φάρου του Κόσμου» οφείλεται στο γεγονός ότι ποτέ δεν διαχειρίστηκε χρήματα, αλλά βασίζεται στην ανιδιοτελή αγάπη του π. Αθηναγόρα και των εθελοντών, αλλά και στις προσφορές διάφορων φορέων και πολιτών.
«Οι χορηγοί ενισχύουν τον “Φάρο” μόνο σε είδος. Δεν ζητάμε και δεν διαχειριζόμαστε ποτέ χρήματα. Περιμένουν να τους πούμε ότι έχουμε μια έλλειψη για να συνδράμουν. Π.χ., κάποιος θα πάρει τον λογαριασμό της ΔΕΗ να πληρώσει, κάποιος άλλος το ίντερνετ κ.ο.κ.», εξηγεί ο πατήρ Αθηναγόρας και συμπληρώνει: «Μεγάλη είναι η συμβολή και στο πρόγραμμα της διατροφής σε καθημερινή βάση. Κρέας, ψάρια, λάδι, τυρί κ.λπ. μας τα προσφέρουν πλουσιοπάροχα και είναι και πολύ καλής ποιότητας».
Όσο για τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας, ο πατήρ Αθηναγόρας λέει ότι «η τοπική κοινωνία σέβεται κι εκτιμά πολύ αυτό που κάνουμε, γιατί όλοι έχουν ένα παιδί είτε δικό τους είτε εγγονάκι τους το οποίο απολαμβάνει των δράσεων του “Φάρου”».
Η εκπαίδευση σώζει από τις παραβατικές ομάδες
Ο «Φάρος του Κόσμου» φιλοξενεί παιδιά Ρομά με σκοπό να τους προσφέρει τη ζεστασιά της οικογένειας και να τα εντάξει ομαλά στην κοινωνία, κρατώντας τα μακριά από παραβατικές συμπεριφορές. Έτσι, τα τσιγγανόπουλα του Δενδροποτάμου όχι μόνο έχουν ξεφύγει από τον κίνδυνο να στρατολογηθούν σε παραβατικές ομάδες, αλλά ήδη κάποια από αυτά έχουν τελειώσει το Λύκειο και φοιτούν σε ιδιωτικά ΙΕΚ, ενώ μια κοπέλα κατάφερε να μπει στο πανεπιστήμιο.
«Ήδη έχουμε και τους πρώτους φοιτητές μας. Κάτι πρωτόγνωρο για τη φυλή των τσιγγάνων», σημειώνει ο πατήρ Αθηναγόρας. «Ωστόσο, μετά πρέπει να τους βρούμε δουλειά. Γιατί, αν δεν τους βρούμε, τότε έχουμε αποτύχει, γιατί θα επιστρέψουν σε αυτό που ξέρουν πολύ καλά να κάνουν, την παραβατικότητα», τονίζει με νόημα ο πατήρ Αθηναγόρας.
Δέκα παιδιά από το κέντρο μάλιστα όχι μόνο κατάφεραν να πάνε σχολείο και να γίνουν καλοί μαθητές, αλλά και να ασχοληθούν με τη ρομποτική και να κατασκευάσουν ρομπότ με θέμα τη γεφύρωση χασμάτων από σεισμικά ρήγματα. Τον εγκέφαλο, τα λοιπά εξαρτήματα του ρομπότ και «την πίστα των αποστολών» εξασφάλισαν χορηγοί του κέντρου. Η ομάδα των μικρών Ρομά εντυπωσίασε τους Αμερικανούς διοργανωτές του διαγωνισμού First Lego League (FLL) και τους εξασφάλισε ένα εισιτήριο για ένα ταξίδι στο Σεντ Λούις στις ΗΠΑ, προκειμένου να συμμετάσχουν στο παγκόσμιο φεστιβάλ Lego (Lego World Festival), κάτι που πριν από λίγα χρόνια φάνταζε αδιανόητο!
Δέκα παιδιά από το κέντρο μάλιστα όχι μόνο κατάφεραν να πάνε σχολείο και να γίνουν καλοί μαθητές, αλλά και να ασχοληθούν με τη ρομποτική
Το μεγάλο όνειρο
Τώρα, όμως, υλοποιείται κι ένα μεγάλο όνειρο! Αγοράστηκε ήδη ένα οικόπεδο 2 στρεμμάτων, με χρήματα που προσέφεραν φίλοι, ώστε να ανεγερθούν οι νέες και σύγχρονες εγκαταστάσεις του «Φάρου του Κόσμου». «Μετά μένει να τοποθετηθούν κοντέινερς ή προκάτ οικίες για να επιτευχθεί ο στόχος», συμπληρώνει ο π. Αθηναγόρας.
«Το νέο κτίριο που πρόκειται να ανεγερθεί δεν θα στεγάσει μόνο τα όνειρα των παιδιών, το δικαίωμά τους σε μια υγιή ζωή και δεν θα προσφέρει μόνο σε αυτά ίσες ευκαιρίες, αλλά θα συμβάλει καίρια στη μείωση της εγκληματικότητας της περιοχής και θα αναδείξει τον κοινωνικό-φιλάνθρωπο χαρακτήρα της πόλης μας», υπογραμμίζει ο αρχιμανδρίτης.
Τέλος, ο π. Αθηναγόρας, στο ερώτημα αν νοιώθει ικανοποιημένος έπειτα από 11 χρόνια και αν οι κόποι του αμείβονται από αυτή την εξέλιξη απαντά: «Στην αρχή πολλοί μού είπαν να μη στενοχωρηθώ εάν δεν τα καταφέρω και ότι “εγώ θα σπέρνω, οι επόμενοι θα θερίζουν”. Χαίρομαι που διαψεύστηκαν, γιατί ήδη θερίζουμε – και αρκετά!».
