Του Γεωργίου Αθ. Τσούτσου
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσαν οι δηλώσεις του νέου προσωπάρχη του Λευκού Οίκου, Ελληνοαμερικανού Ράις-Ηρακλή Πρίμπους, σύμφωνα με τις οποίες η νίκη του Ντ. Τραμπ υπήρξε «θέλημα Θεού». Γενικότερα, αποτελεί αντικείμενο ευρύτερου σχολιασμού η σημασία που φαίνεται να αποδίδει η νέα ηγεσία των ΗΠΑ στον θρησκευτικό παράγοντα κατά τη διαμόρφωση της πολιτικής που πρόκειται να ακολουθήσει.
Παραδοσιακά, οι ΗΠΑ υπήρξαν φιλικές προς το θρησκευτικό φαινόμενο, σε αντίθεση με το γαλλικό πρότυπο, κατά το οποίο η Πολιτεία είχε αρνητική στάση έναντι της θρησκείας. Σύμφωνα με τις αρχές της ανεξιθρησκείας, οι ΗΠΑ τιμούσαν όλους τους εκπροσώπους των Χριστιανικών ομολογιών και ο πρόεδρος της Αμερικής δεχόταν εκ περιτροπής τον προκαθήμενο εκάστης ομολογίας. Μάλιστα, θέσπισαν και μέτρα φορολογικών απαλλαγών για να διευκολύνουν τις Εκκλησίες, πράγμα το οποίο είχε ως «παρενέργεια» την ίδρυση θρησκευτικών κινήσεων από εταιρείες.
Αναμφίβολα, οι Αμερικανοί ιεραπόστολοι εργάστηκαν σε συνεργασία με το κράτος ιδιαίτερα, κατά τον 19ο αιώνα, ενώ σταδιακά ο προτεσταντισμός ταυτίστηκε με τον δυτικό πολιτισμό, απώλεσε τα θρησκευτικά χαρακτηριστικά του και σχεδόν προετοίμασε το πολιτικο-οικονομικό μοντέλο της παντοδυναμίας των αγορών. Άλλωστε, οι σχέσεις του καπιταλισμού και της προτεσταντικής ηθικής αναλύθηκαν στο περίφημο έργο του Μαξ Βέμπερ. Επί προεδρίας Ομπάμα, παρατηρούμε τη μεγαλύτερη αποστασιοποίηση της αμερικανικής διοίκησης από τις παραδοσιακές προτεσταντικές αξίες, ενώ αναπτύχθηκαν Χριστιανικά ρεύματα με καινοφανείς απόψεις, όπως η χειροτονία λεσβιών ιερειών κ.ά. Στους κόλπους του Δημοκρατικού Κόμματος εμφανίστηκε ένα δυναμικό και ταχέως αναπτυσσόμενο κίνημα άθεων και οι αμερικανικές πρεσβείες ανά τον κόσμο ενίσχυαν οικονομικώς τις παρελάσεις υπερηφάνειας των ομοφυλοφίλων.
Οι αντιδρώντες σε αυτά συνασπίστηκαν υπό τον Τραμπ, αλλά, εν σχέσει με την Ορθοδοξία, μένει βεβαίως να αποδειχθεί εάν η διακηρυχθείσα πολιτική προσέγγισης των ΗΠΑ με τη Ρωσία και το ενδιαφέρον για την Αγία Σοφία θα μετουσιωθούν σε πράξεις. Δεν είναι, πάντως, προς το συμφέρον των ΗΠΑ να μονοπωλεί το ενδιαφέρον προς την Ορθοδοξία η Ρωσία. Σύμφωνα με τη δημοσιογραφική επικαιρότητα (Migration com. Ανταπόκριση Μιχ. Ιγνατίου, ημερομ. ανάκτησης 20/1), ο νέος προσωπάρχης του Λευκού Οίκου δήλωσε επί λέξει ότι «… Θέλουμε να βάλουμε την έννοια της θρησκευτικής ελευθερίας, του πατριάρχη μας, την Κωνσταντινούπολη, και την αναγνώριση των εμποδίων που αντιμετωπίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία στο επίκεντρο αυτού του Λευκού Οίκου. Θα ήθελα να δω την ημέρα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα εμφανίζεται στην εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη, να αναγνωρίζει την καταπίεση και τον αγώνα που δίνει. Δεν είναι μόνο σύμβολο για την Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και για τους πιστούς σε όλον τον κόσμο, όταν έχεις Χριστιανικά κεφάλια να κείτονται στις ακτές της Μεσογείου και το ISIS να κερδίζει έδαφος σε όλον τον κόσμο».
Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αξιοποιήσει αυτή τη νέα δυναμική των πραγμάτων και οι πρώτες ενδείξεις είναι ευοίωνες. Η Ορθοδοξία στις ΗΠΑ πρέπει να διαφυλαχθεί σαν κόρη οφθαλμού. Η ανέγερση εκατοντάδων ναών, η οργάνωση πολλών κοινωνικών διοργανώσεων που εξοικείωσαν τους Αγγλοσάξονες-προτεστάντες με το ομογενειακό στοιχείο αποτελούν θετικό κεκτημένο.
Από την άλλη πλευρά, προκειμένου να τηρηθούν οι ισορροπίες μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου και Τουρκίας, θυσιάστηκε το ελληνοαμερικανικό λόμπι, του οποίου οι δραστηριότητες ενοχλούσαν την τουρκική εξωτερική πολιτική. Τούτο δημιούργησε και παράπονα μερίδας των ομογενών έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Υπάρχει, επίσης, μια τάση εκπροτεσταντισμού της Ορθοδοξίας και δεν δόθηκε επαρκής σημασία στον τομέα των θεολογικών και βυζαντινών σπουδών, όπου κυριαρχούν οι σλαβικής καταγωγής Αμερικανοί Ορθόδοξοι.
Ο γράφων δεν συμφωνεί με το υποστηριχθέν κατά καιρούς, ότι η διάσπαση της άλλοτε ενιαίας Αρχιεπισκοπής Αμερικής υπήρξε εσφαλμένη απόφαση. Πρέπει, όμως, να προωθηθούν οι ελληνικές σπουδές στον αμερικανικό πανεπιστημιακό χώρο, να αναβαθμιστούν οι υπάρχουσες θεολογικές σπουδές και να ενισχυθεί η Αρχιεπισκοπή στον αγώνα για την ελληνομάθεια.
