Οι μοναχοί στο Άγιο Όρος, πέρα από την προσευχή, καλούνται να προσφέρουν και στη μοναστική κοινωνία στην οποία ανήκουν.
Έτσι, ο καθένας αναλαμβάνει ένα καθήκον ή διακόνημα, όπως λέγεται στο μοναστικό λεξικό, και καλείται να το φέρει εις πέρας, αφού κάθε εργασία είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία σε μια μονή.
Υπάρχουν μοναχοί που επιφορτίζονται με περισσότερα από ένα διακονήματα. Ορισμένες ασχολίες δεν είναι δυνατόν να γίνουν από ένα άτομο και σε αυτές συμμετέχουν οι περισσότεροι μοναχοί του κοινοβίου.
Πρόκειται για τη λεγόμενη «παγκοινιά» (την ακούμε κι ως «παγκενιά» κ.λπ.). Για παράδειγμα, στον τρύγο, τις ελιές, τα φουντούκια κ.λπ.
Ακολουθεί η καταγραφή διακονημάτων που αναλαμβάνουν στα κοινόβια οι διάφοροι μοναχοί.
Αγιογράφος: ο καταγινόμενος με την ιστόρηση ιερών εικόνων και γενικά την αγιογραφία.
Αμπελικός: ο επιμελούμενος τον αμπελώνα.
Αντιπρόσωπος: ο εκπρόσωπος της μονής στην Ιερά Κοινότητα.
Αρσανάρης: ο υπεύθυνος για τον αρσανά, λιμενίσκο γενικά της μονής.
Αρχειοφύλαξ: ο υπεύθυνος του αρχείου.
Αρχοντάρης: ο αρμόδιος για το αρχονταρίκι και τη φιλοξενία των επισκεπτών και προσκυνητών.
Βαγενάρης: ο υπεύθυνος του βαγεναριού (κρασαριού).
Βδομαδιάρης: ο ιερομόναχος που εφημερεύει την εβδομάδα.
Βηματάρης: ο επιμελούμενος το Ιερό Βήμα του καθολικού με τα ιερά λείψανα, σκεύη, άμφια κ.λπ.
Βιβλιοφύλαξ: ο βιβλιοθηκάριος.
Βορδονάρης: ο ημιονηγός, επιμελείται και τον στάβλο και τη χορταποθήκη.
Γηροκόμος: ο μοναχός που περιποιείται τους γέροντες μοναχούς στο γηροκομείο.
Γραμματικός: ο επιμελούμενος τη γραμματεία, αλληλογραφία κ.λπ. της μονής.
Δευτερεύων: ο αναπληρωτής του διαβαστή.
Διαβαστής: ο αναγνώστης στην τράπεζα.
Δοχειάρης: ο υπεύθυνος του δοχειού (αποθήκης τροφίμων).
Εκκλησιαστικός: ο αρμόδιος για τον ναό.
Επιστάτης: ο μοναχός ή ιερομόναχος που στέλνεται από τα 15 μοναστήρια που δικαιούνται κάθε 5 χρόνια συμμετοχή στην επιστασία.
Επιστημονάρχης: ο επόπτης των διαφόρων διακονημάτων.
Ηγούμενος: ο αρχιμανδρίτης, ο πνευματικός ηγέτης του μοναστηριού ιερομόναχος, ο πατέρας όλων των μοναχών.
Ηγουμενιάρης: ο εντεταλμένος με τη φροντίδα του ηγουμένου.
Ιεροψάλτης: καλλίφωνος μοναχός, που ψέλνει στο δεξιό ή αριστερό αναλόγιο.
Κανονάρχης: ο μοναχός που κανοναρχεί τους ψάλτες.
Κηροπλάστης: ο μοναχός που κατασκευάζει τα κεριά.
Κοιμητηριάρης: ο υπεύθυνος για το κοιμητήριο και οστεοφυλάκιο της μονής.
Κολλυβάς: καλλιτέχνης μοναχός, που φτιάχνει τα κόλλυβα των πανηγύρεων.
Κονακτζής: ο επιμελούμενος το Αντιπροσωπείο (κονάκι) της μονής στις Καρυές, όπου διαμένει ο αντιπρόσωπος της μονής στην Ιερά Κοινότητα.
Κουρτζής: ο υπεύθυνος για το δάσος της μονής.
Κωδωνοκρούστης: ο μοναχός που κρούει τις καμπάνες.
Μάγειρος: ο μοναχός που ετοιμάζει το φαγητό για την τράπεζα.
Μάγκιπος: ο φούρναρης.
Νοσοκόμος: ο μοναχός που φροντίζει τους ασθενείς στο νοσοκομείο της μονής.
Οικονόμος: ο υπεύθυνος για τους εργάτες και τις γενικές εργασίες της μονής, που εκτελεί και χρέη δοχειάρη. Στη Μεγίστη Λαύρα ο οικονόμος λέγεται παραοικονόμος, γιατί Οικονόμισσα θεωρείται η Παναγία.
Περβολάρης: ο κηπουρός.
Πνευματικός: ο εξομολόγος.
Πορτάρης: ο φύλακας του πυλώνα της μονής.
Προσμονάριος: διακονητής σε θαυματουργή εικόνα.
Προσφοριάρης: ο μοναχός που παρασκευάζει τα πρόσφορα.
Πρώτος: ο μοναχός ή ιερομόναχος που στέλνει μία από τις πέντε μονές που δικαιούνται πρωτεπιστάτη, κάθε πέντε χρόνια, όταν έχει σειρά το μοναστήρι.
Ράφτης: ο μοναχός που ράβει τα ζωστικά, τα άμφια κ.λπ. των αδελφών.
Σκευοφύλαξ: ο υπεύθυνος για το σκευοφυλάκιο (κειμηλαρχείο) της μονής.
Τραπεζάρης: ο διακονητής της τράπεζας.
Τυπικάρης: ο αρμόδιος για το τυπικό και επιμελούμενος το τυπικαριό.
Ωρειάριος: ο υπεύθυνος για το ωρειό (αποθήκη σιταριού).
