Της Μαίρης Ορφανίδη
Με μια σημαντική πλειοψηφία 45 ψήφων από το σώμα της Ιεραρχίας, ο Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας Ιερώνυμος τον Φεβρουάριο του 2008 θα γίνει ο 20ός προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας. Με τα πρώτα του λόγια, «Σε όποια θέση, όσο ψηλά και αν μας τοποθετήσει η Εκκλησία, πρέπει πρώτα από όλα να ξέρουμε ότι αρχηγός είναι ο Χριστός μας. Όποιος θέλει να είναι πρώτος, πρέπει να μάθει να είναι διάκονος των άλλων ανθρώπων», δίνει το στίγμα του, που τον ακολουθεί στα εννέα χρόνια της ποιμαντορίας του, έχοντας μια προσέγγιση καταφανώς διαφορετική από του προκατόχου του, Χριστόδουλου.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, κ. Ιερώνυμος (κατά κόσμον Ιωάννης Λιάπης), γεννήθηκε στα Οινόφυτα Βοιωτίας το 1938. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής (Τμήμα Αρχαιολογίας) και της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διετέλεσε υπότροφος του ΙΚΥ (1ος σε πανελλαδική κλίμακα) στις Βυζαντινές Σπουδές. Μετέβη για μεταπτυχιακές σπουδές στο Gratz της Αυστρίας και στο Regensburg και το Μόναχο της Γερμανίας.
Εργάσθηκε ως πανεπιστημιακός βοηθός στην Αρχαιολογική Εταιρεία, στην Αθήνα, δίπλα στον Ορλάνδο, και ως φιλόλογος στη Λεόντειο Σχολή της Νέας Σμύρνης, στο 9ο Νυκτερινό Γυμνάσιο Αθηνών, καθώς και στο Γυμνάσιο της Αυλώνος. Εγκατέλειψε την πανεπιστημιακή του καριέρα μετά την ένταξή του στον ιερό κλήρο.
Υπηρέτησε ως πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Θηβών και Λεβαδείας (1967-1978), ως ηγούμενος των Ιερών Μονών Μεταμορφώσεως του Σωτήρος-Σαγματά (1971-1977) και του Οσίου Λουκά (1977-1981), αλλά και ως γραμματεύς και κατόπιν αρχιγραμματεύς της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (1978-1981). Το 1981 εξελέγη παμψηφεί Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας. Κατά τη διάρκεια της διακονίας του στη Μητρόπολη Λιβαδειάς αναπαλαιώθηκαν και επανδρώθηκαν έξι ανδρώες Ιερές Μονές και δεκαεπτά γυναικείες. Στο κοινωνικό του έργο ξεχωρίζουν η δημιουργία οικοτροφείων, ορφανοτροφείου με μορφή ανάδοχης οικογένειας, στεγών ηλικιωμένων (Θήβα, Λιβαδειά), Κέντρου Επανένταξης Ψυχικώς Πασχόντων (Λιβαδειά), Εκπαιδευτηρίου Δημιουργικής Απασχόλησης Παίδων με Ειδικές Ανάγκες, σε συνεργασία με άλλους φορείς του νομού (Λιβαδειά), του Κέντρου Πρόληψης για τα Ναρκωτικά (Λιβαδειά), συσσιτίων απόρων, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών μεταναστών (Θήβα), Συμβουλευτικών Σταθμών (Θήβα) και Κέντρου Ιστορικών και Αρχαιολογικών Ερευνών. Επίσης, συμμετείχε στις Επιτροπές Εκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως, Εκκλησιαστικής Περιουσίας, Σχέσεων Εκκλησίας-Πολιτείας και Υποτροφιών, ενώ εργάστηκε ως αντιπρόεδρος του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ακόμα, υπήρξε μέλος μεικτών επιτροπών Πολιτείας και Εκκλησίας για τη μελέτη θεμάτων για τη μοναστηριακή περιουσία (1986-1998) και την εκκλησιαστική εκπαίδευση (1986-1998) και πρόεδρος της Επιτροπής Διαλόγου Κοινωνίας-Εκκλησίας (2005-2007).
Στον ενθρονιστήριο λόγο του στη Μητρόπολη Αθηνών είπε: «Δεν έχω να καταθέσω προγραμματικές δηλώσεις. Άλλωστε, αυτές είναι ήδη διατυπωμένες άπαξ και με περισσή σαφήνεια επί του Σταυρού. Η Εκκλησία πορεύεται μέσα στην Ιστορία και τον κόσμο, αλλά δεν είναι εκ του κόσμου τούτου. Δεν ενδιαφέρεται να αντιπαρατεθεί προς κάτι ή κάποιον, αλλά να προσλάβει τον κόσμο και να τον μεταμορφώσει. Δεν καλείται να είναι το λίπασμα για τα διακοσμητικά φυτά αυτού του κόσμου, αλλά γίνεται συνεχώς ένας πνευματικός εκρηκτικός μηχανισμός, που ανατινάζει τον κόσμο και τον κάνει Εκκλησία. Κι εμείς οι διάκονοι της Εκκλησίας δεν υπάρχουμε για να αντιπαραθέτουμε επιμέρους απόψεις εναντίον άλλων απόψεων ή ιδεολογικές αντιλήψεις έναντι άλλων ιδεολογιών, ούτε δικαιούμαστε να στρατευτούμε σε μια ιδεοπολιτική επιλογή εναντιούμενοι σε κάποιαν άλλη. Διότι τότε δεν θα είμαστε Εκκλησία, αλλά μια θρησκευτική παράταξη, αυτοπεριορισμένη στη στενωπό των ιδεών της, αφού λησμόνησε ότι ο δρόμος που έχουμε να δείξουμε στους ανθρώπους και η αλήθεια που έχουμε χρέος να μαρτυρούμε δεν είναι μια ιδεολογία, αλλά ένα πρόσωπο. Ο Χριστός είναι η “οδός, η αλήθεια και η Ζωή”». Από τις πρώτες του κινήσεις, η αποκατάσταση των σχέσεων με το Φανάρι που είχαν διαταραχθεί επί Χριστοδούλου, αν και τον τελευταίο καιρό, με το Οικουμενικό Πατριαρχείο να μεθοδεύει τη δημιουργία πρεσβείας στην Αθήνα, οι σχέσεις Αθήνας-Φαναρίου δεν είναι και οι καλύτερες.
Στο μεγαλύτερο διάστημα της ποιμαντορίας του, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος θα ρίξει τους τόνους που είχε ανεβάσει ο προκάτοχός του και με την Πολιτεία, εγκαταλείποντας το δόγμα της «εθναρχούσης Εκκλησίας» διακηρύσσοντας τους διακριτούς ρόλους μεταξύ Εκκλησίας και κράτους. Ωστόσο, το μάθημα των Θρησκευτικών πριν από λίγους μήνες στάθηκε η αφορμή ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος να βγει μπροστά, χαρακτηρίζοντας τον τότε υπουργό Παιδείας, Νίκο Φίλη, «ασυνεπή στις σχέσεις του και στα λόγια του».
Με τον Ιερώνυμο στον αρχιεπισκοπικό θρόνο σταματούν και οι εντάσεις στις συνεδριάσεις της Ιεραρχίας, καθώς ο προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας θα προβάλει την αρχή της συνοδικότητας και την ενίσχυση της ενότητας της Ιεραρχίας. Με την οικονομική κρίση να μαστίζει την Ελλάδα και, κυρίως, τους πολίτες της Αθήνας, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος οργάνωσε ένα τεράστιο δίκτυο αλληλεγγύης μέσω των συνεργατών του στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Περισσότερες από 50.000 οικογένειες σιτίζονται καθημερινά στα όρια της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, ενώ σε αυτόν τον αριθμό προστίθενται άτομα που στηρίζονται και διαμένουν σε ιδρύματα της Αρχιεπισκοπής. Πρόσφατα, σε ομιλία του ανέφερε ότι η κρίση είναι, εκτός από οικονομική, πρώτιστα πνευματική, συμπληρώνοντας: «Η κρίση θα περάσει. Οι αγώνες που γίνονται θα φέρουν αυτόν τον καρπό. Ο κίνδυνος, όμως, για την Ελλάδα είναι η παρακμή. Έχουμε παρακμάσει. Και εκεί πρέπει να γίνει η κριτική μας και η προσπάθεια για να ξεφύγουμε από την παρακμή μας». Ο κ. Ιερώνυμος, ακολουθώντας «χαμηλό προφίλ», κατάφερε να ενεργοποιήσει όλα τα σχέδια για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, ιδρύοντας την Εταιρεία Αξιοποίησης Ακίνητης Εκκλησιαστικής Περιουσίας Α.Ε.
Με την οικονομική κρίση να μαστίζει την Ελλάδα και, κυρίως, τους πολίτες της Αθήνας, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος οργάνωσε ένα τεράστιο δίκτυο αλληλεγγύης μέσω των συνεργατών του. Περισσότερες από 50.000 οικογένειες σιτίζονται καθημερινά στα όρια της Αρχιεπισκοπής Αθηνών
Παρά την ανέλιξή του στον αρχιεπισκοπικό θώκο, ο κ. Ιερώνυμος θα παραμείνει πιστός στις αξίες του μοναχικού βίου, διαμένοντας στο διαμέρισμα που βρίσκεται πάνω από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών και όχι στην αρχιεπισκοπική κατοικία του Ψυχικού, ενώ πολλές από τις επισκέψεις του σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη θα γίνουν μακριά από τα φλας των φωτορεπόρτερ και τις κάμερες.
Toν τελευταίο χρόνο, και λόγω της έντασης στις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, για πρώτη φορά από τότε που εξελέγη Αρχιεπίσκοπος τα βάζει ανοιχτά με τον υπουργό Παιδείας, τον οποίο δημόσια χαρακτηρίζει ακατάλληλο για τη θέση του, με αφορμή το μάθημα των Θρησκευτικών.
Μετά από συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό στο Μαξίμου, βγήκε νικητής, αφού ο Νίκος Φίλης παραιτήθηκε. Το θέμα, όμως, παραμένει ανοικτό.
Ανοικτό παραμένει και το ζήτημα των σχέσεων με το Φανάρι, αφού μετά το πρώτο διάστημα της αρχιεπισκοπίας του προέκυψαν διάφορα προβλήματα που έχουν σχέση με τον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις Νέες Χώρες. Ο κ. Ιερώνυμος, αν και πιέζεται από πολλούς στην Ιεραρχία, έχει επιλέξει να κρατά χαμηλούς τόνους, προκειμένου «να αποφύγει νέες τριβές με τη μητέρα Εκκλησία», όπως λένε οι συνεργάτες του.
