Εξελίξεις στην ανταλλαγή επιστολών μεταξύ των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Αργολίδος Νεκταρίου και Πειραιώς Σεραφείμ. Αρχικά ο κ. Νεκτάριος κυκλοφόρησε μια απαντητική επιστολή με τίτλο “Μια απάντηση για τους καλοπροαίρετους” στην οποία σχολιάζει τις αντιδράσεις που δέχθηκε η αρχική επιστολή του. Σε αυτή την επιστολή δημοσίευσε σχόλιο ο κ. Παναγιώτης Τσαγκάρης, γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων. Για να ανταπαντήσει ο κ. Νεκτάριος με δικό του μήνυμα.
Παρακάτω δημοσιεύουμε τα πλήρη κείμενα των τριών επιστολών-σχολιών με την χρονολογική τους σειρά, με πρώτο το “Μια απάντηση για τους καλοπροαίρετους” του κ. Νεκταρίου:
Επειδή πολλοί μετά την επιστολή μου προς τον Σεβασμιώτατο Πειραιώς αναφέρονται στον Άγιο Λουκά τον Ιατρό και με ελέγχουν πως δεν ακολουθώ τα βήματά του, αντί άλλης απαντήσεως θα ήθελα να καταθέσω όχι τις δικές μου θέσεις, αλλά τις θέσεις και ενέργειες του ίδιου του Αγίου Λουκά πάνω στα θέματα των σχέσεων με τους αλλόθρησκους και τα συνακόλουθα θέματα του ρατσισμού, φανατισμού, ζηλωτισμού, αντισημιτισμού, φονταμενταλισμού κλπ.
Το κείμενο είναι απόσπασμα επιστολής μου προς σεβαστό ιεράρχη.
«Κάποιος Ρώσος μητροπολίτης έγραφε άρθρα εναντίον των ρωμαιοκαθολικών, αναφέροντας όλα τα αρνητικά. Ο Άγιος του απάντησε με δριμύτητα αλλά και πόνο ψυχής:
Με την ευκαιρία θέλω να εκφράσω σε Σας ως συντάκτης του περιοδικού, τη μεγάλη θλίψη μου σχετικά με τις ομιλίες και τα άρθρα που ακούστηκαν στο καλοκαιρινό συνέδριο του αρχιεπισκόπου Ερμογένη.
Για ποιο λόγο χρειάστηκε να αναφερθούν τα πιο βρώμικα και αρνητικά θέματα της Ρωμαϊκής Εκκλησίας; Είναι δυνατόν να μην έχει κάτι φωτεινό και θετικό;
Να μην υπάρχουν άγιοι και θαύματα; Είναι δυνατόν η καθολική εκκλησία να είναι μόνον ο πάπας, οι καρδινάλιοι και το Βατικανό, την πολιτική του οποίου αρνιόμαστε;
Αλήθεια, η καθολική εκκλησία δεν αποτελείται από εκατομμύρια «απλούς ανθρώπους» με καθαρές ψυχές;
Για πoιο λόγο τότε χρειάστηκε να τους δηλητηριάσουν με τα άρθρα του Ερμογένη, που έχουν σκοπό να βάλουν τους κακούς και αμαρτωλούς φραγμούς ανάμεσα στους χριστιανούς; Για ποιο λόγο, για ποιο λόγο, τόσο βαρύ αμάρτημα προς χαρά των εχθρών της εκκλησίας!
Αλήθεια, τί πιστεύετε; Ο άγιος αυτός που τόσα υπέστη για την πίστη του, στο τέλος πρόδωσε την πίστη του;
Αν διαβάσετε τα κηρύγματά του, θα δείτε ότι πολλές φορές αναφέρεται στις αιρέσεις και ενημερώνει το ποίμνιό του.
Όμως ο μεγάλος αυτός Άγιος και ομολογητής είχε διάκριση, την μείζονα των αρετών. Γνώριζε πολύ καλά ότι άλλο ομολογία και άλλο στενοκεφαλιά.
Άλλο μαρτυρία Χριστού και άλλο φανατισμός. Γνώριζε πολύ καλά πόσο μεγάλο αμάρτημα ήταν ο φανατισμός, ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός και τα συνακόλουθα.
Συγχωρέστε με, να μεταφέρω και ένα ακόμα κείμενο που βέβαια δεν θα αρέσει στους αντισημίτες. Είναι από τη βιογραφία του στις σελ. 417 – 418.
ΜΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η περιοχή της Κριμαίας ήταν ανέκαθεν το μήλο της έριδος για πολλούς κατακτητές. Επόμενο ήταν να γίνει μία πολυεθνική περιοχή.
Στις αρχές του Κ’ αιώνα κατοικούσαν πολλές εθνότητες. Ο Στάλιν προσπάθησε να την εκρωσίσει εξορίζοντας όλους τους λαούς, πλην των Ρώσων, στη Μέση Ασία.
Το μεγάλο κύμα του διωγμού, συνέβη αμέσως μετά το πόλεμο. Μεταξύ των εθνοτήτων ήταν και χιλιάδες Έλληνες που ξεριζώθηκαν βίαια.
Σήμερα πολλοί επέστρεψαν και όσοι επέζησαν από τις ταλαιπωρίες διηγούνται με φρίκη τις τρομερές εκείνες στιγμές.
Μπροστά στο φοβερό αυτό κοινωνικό και ποιμαντικό πρόβλημα η Εκκλησία κινδύνευε να ταυτιστεί με τις ενέργειες του κράτους.
Ο πειρασμός του εθνικισμού πάντα είναι έντονος για τους ανθρώπους της εκκλησίας που λησμονούν την οικουμενική αποστολή της.
Ο αρχιεπίσκοπος Λουκάς προέβη σε μια πραγματικά επαναστατική για εκείνη την εποχή ενέργεια.
Ως πραγματικός ποιμένας διεχώρισε τη θέση του από τη δικτατορική και απάνθρωπη απόφαση του Στάλιν και απηύθυνε ενωτικό μήνυμα που προκαλεί το θαυμασμό και θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για τους ορθόδοξους ποιμένες αλλά και για το ορθόδοξο ποίμνιο.
Το γεγονός διέσωσε ο Δ. Μπέλκιν, αξιωματικός του κόκκινου στρατού και μέλος του κόμματος, γι’αυτό και η μαρτυρία του έχει ιδιαίτερη αξία και σημασία.
Στην περιγραφή του γεγονότος ο αναγνώστης θαυμάζει για άλλη μια φορά τη τόλμη του, το θάρρος του, την ανδρεία του, τη σταθερότητά του, αλλά παράλληλα την ευρύτητα πνεύματος και την εσωτερική εν Χριστώ ελευθερία που τον διέκρινε.
Δείγματα ενός πραγματικού ανθρώπου του Θεού. Διηγείται λοιπόν, ο Δ. Μπέλκιν:
«Στα νεανικά μου χρόνια η Κριμαία ήταν τόπος πολυεθνικός. Στην τάξη μου τότε μετρούσαμε 12 διαφορετικές εθνότητες. Όμως μετά τον πόλεμο τους εξόρισαν όλους πλην των Ρώσων. Έδιωξαν του Τάταρους, Έλληνες, Βούλγαρους, Τούρκους, Γερμανούς, Ιταλούς, Εβραίους, Αρμενίους κ.λπ. που ζούσαν εκεί εδώ και αιώνες. Κάποια μέρα ο Αρχιεπίσκοπος Λουκάς ανακοίνωσε ότι την επόμενη Κυριακή στην ελληνική εκκλησία της Αγίας Τριάδος, που εκείνη την εποχή ήταν ο καθεδρικός ναός, θα απευθύνει μήνυμα προς τους αλλόθρησκους και αλλοεθνείς. Η εκκλησία εκείνη τη μέρα γέμισε ασφυκτικά. Πολλοί δε χωρούσαν και έμειναν απ’ έξω. Στο τέλος της θ. λειτουργίας ο αρχιεπίσκοπος Λουκάς διάβασε το μήνυμά του. Μεταξύ των άλλων τόνισε τα εξής: “Μην πιστεύετε σε εκείνους που θέλουν να σπείρουν τη διχόνοια και το μίσος μεταξύ των λαών και των ανθρώπων διαφόρων θρησκειών. Απ’ αυτή τη διχόνοια κερδίζουν μόνο οι εχθροί μας. Για τη μητέρα – εκκλησία ισχύει το ρητό του αποστόλου Παύλου: ουκ ένι Ιουδαίος, ουδέ Έλλην. Η εκκλησία έτσι βλέπει τους ανθρώπους. Γι’ αυτό και όλοι οι αλλοεθνείς και αλλόθρησκοι πάντα θα βρίσκουν στον πιστό ορθόδοξο χριστιανό, αγάπη, βοήθεια, και φιλοξενία…”
Το μήνυμα αυτό ο αρχιεπίσκοπος θέλησε να γίνει ευρύτερα γνωστό σε όσους δεν είχαν τη δυνατότητα να το ακούσουν εκείνη την ημέρα. Τη διάδοσή του ανέλαβαν οι πιστές γυναίκες που το μοίρασαν σε όλη την πόλη».
Με την ενέργειά του αυτή προφύλαξε και το ορθόδοξο ποίμνιο απ’ το να συμμετάσχει στο πογκρόμ καλώντας το να συμπαρασταθεί στους διωκόμενους.
Ο Δ. Μπέλκιν διασώζει και μια ακόμα λεπτομέρεια από την κίνηση αυτή, που δείχνει όλο το σεβασμό που έτρεφε προς την ελευθερία του άλλου ανθρώπου, αλλά και την ευγένεια της ψυχής του.
«Ο αρχιεπίσκοπος έστειλε τον γραμματέα του στην Εβραϊκή συναγωγή για να διαβάσουν και εκεί το μήνυμά του. Το ενδιαφέρον και πλέον αξιοσημείωτο είναι ότι ο αρχιεπίσκοπος γνώριζε τους κανόνες συμπεριφοράς ενός πιστού στη συναγωγή. Συμβούλεψε, λοιπόν, το γραμματέα να σεβαστεί αυτούς τους κανόνες. Πρώτον, να μπει στη συναγωγή φορώντας το κάλυμμα της κεφαλής (κίππα) όπως φορούν οι Εβραίοι και δεύτερον, να απευθυνθεί με ευγένεια στον υπεύθυνο».
Αργότερα επανήλθε και πάλι στο θέμα. Το 1953, σ’ ένα πολύ δυνατό κήρυγμά του, είπε μεταξύ των άλλων:
«Να προφυλάσσετε τους εαυτούς σας από το αμάρτημα του φανατισμού, της μισαλλοδοξίας, του μίσους προς τους αλλόθρησκους και τους ανθρώπους διαφορετικών πεποιθήσεων, να συμπεριφέρεστε ευγενικά σε κάθε άλλη πίστη. Ποτέ μην προσβάλλετε, ποτέ μην ταπεινώνετε κανέναν…»
Και ένα τελευταίο. Ο Άγιος Λουκάς υπέφερε από τους άθεους, αλλά υπέφερε και από τους ψευδαδελφούς, τους ζηλωτές της εποχής του, το άλλο άκρο. Στη σελίδα 215 αναφέρεται:
«Στην Τασκένδη, ο επίσκοπος Λουκάς, πολύ σύντομα μπήκε στη δίνη νεών προβλημάτων. Στο ναό του Αγίου Σεργίου, είχε λειτουργήσει μερικές φορές ένας εξόριστος επίσκοπος που τον καιρό της εκτόπισής του είχε προσχωρήσει στο σχίσμα της «ζωντανής Εκκλησίας».
Ο ναός θεωρήθηκε «μολυσμένος» από τον πρωτοπρεσβύτερο Μιχαήλ Αντρέεβ, με τον οποίο ο αρχιεπίσκοπος Λουκάς είχε μοιραστεί όλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα της εξορίας.
Επέμενε, λοιπόν, φορτικά στον επίσκοπο να κάνει οπωσδήποτε αγιασμό στο ναό. Ο επίσκοπος δε το έκρινε σκόπιμο.
Το έβλεπε ως υπερβολή και ως μία ενέργεια που έκρυβε φανατισμό και μόνο προβλήματα μπορούσε να δημιουργήσει στην εκκλησία σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο.
Αυτή η διαφωνία έγινε η αρχή πολλών προβλημάτων. Ο π. Μιχαήλ διακατεχόμενος από έναν ζήλο «ου κατ’ επίγνωσιν» έναν ζήλο παιδαριώδη και ανώριμο που συγχέει τα ουσιώδη με τα επουσιώδη και που τόσα προβλήματα έχει δημιουργήσει στην εκκλησία στη δισχιλιετή πορεία της, αλλά και δημιουργεί ως σήμερα, προχώρησε στο δικό του σχίσμα.
Βγήκε απ’ τη δικαιοδοσία του επισκόπου του και δημιούργησε «δική» του εκκλησία. Τελούσε τις λειτουργίες σπίτι του με μια μικρή ομάδα οπαδών του.
Είναι να απορεί κανείς, για πόσο ασήμαντες αφορμές, για πόσο δευτερεύοντα και ανούσια πράγματα, μερικοί άνθρωποι δημιουργούν σχίσμα στο σώμα της εκκλησίας εν ονόματι της ορθοδοξίας και της αλήθειας που κατέχουν μόνο αυτοί!
Θεωρούν τους εαυτούς τους «σωτήρες» της εκκλησίας και μαινόμενοι αγωνίζονται να την υπερασπίσουν και να την «σώσουν», αλλά τόσο μυωπικά.
Ο π. Μιχαήλ σα να λησμόνησε τί ήταν ο επίσκοπος Λουκάς, το πόσο αγωνίστηκε εναντίον των πραγματικών σχισματικών, τί υπέφερε στις εξορίες.
Όχι μόνον τον αποκήρυξε, αλλά έγινε και ο χειρότερος εχθρός του. Άρχισε να στέλνει επιστολές στον επίτροπο του Πατριαρχείου, μητροπολίτη Σέργιο, κατηγορώντας τον επίσκοπο Λουκά.
Ακόμα και ο ίδιος επισκέφθηκε τον μητροπολίτη Σέργιο με σκοπό να διώξει τον επίσκοπο Λουκά από τη Τασκένδη!
Ο επίσκοπος Λουκάς αντιμετώπιζε με ηρεμία τις κατηγορίες του πρώην συνεργάτη, συνεξόριστου και συλλειτουργού.
Όπως έλεγε μια ενορίτισσά του, η Α.Α. Μεντίντσεβα, «ο Σεβασμιώτατος πάντα έλεγε πως δεν πρέπει να κρίνουμε κανένα και αναφερόμενος στον π. Μιχαήλ, τόνισε μετά τη θεία λειτουργία:
«Αδελφοί μου σήμερα δεν προσευχήθηκα για εσάς, αλλά για τον αδελφό μας. Σας τονίζω: Μην κρίνετε ποτέ τον κλήρο. Καλύτερα να κατακρίνετε τον κόσμο παρά έναν κληρικό!»
Τελικά ο π. Μιχαήλ πέτυχε τον σκοπό του. Τον Σεπτέμβριο του 1926 ο επίσκοπος έλαβε 3 διαδοχικές επιστολές στις οποίες του ανακοίνωσαν την μετάθεσή του σε άλλες επαρχίες».
Τέλος, αντιμετώπισε άμεσο κίνδυνο από άλλη σέχτα ζηλωτών προς το τέλος της ζωής του. Οι άνθρωποι αυτοί ήθελαν να τον δολοφονήσουν εν ονόματι του Χριστού και την καθαρότητα της πίστης. Κάποτε τον πετροβόλησαν. Ευτυχώς, ο Θεός δεν επέτρεψε αυτό το ανοσιούργημα. Ο λόγος; Γιατί προήρχετο εξ εγγάμων…!
Αδελφέ μου, Σεβασμιώτατε, ομολογώ δεν φοβήθηκα στη ζωή μου ούτε τους άθεους ούτε τους αρνητές, ούτε τους διώκτες όσο φοβήθηκα το ζηλωτισμό.
Το λέω με πλήρη επίγνωση: Αν ο Χριστός ήρθε να κάνει τέτοιους μίζερους, φοβικούς, διεστραμμένους, φανατισμένους, ανελεύθερους χριστιανούς, καλύτερα να μην ερχόταν…
Πόσο δίκιο είχε ο άγιος Νεκτάριος:
«Τον μη κατ’επίγνωσινζηλωτήν χαρακτηρίζει μίσος προς τους ετεροθρήσκους ή ετεροδόξους, ο φθόνος και ο επίμονος θυμός, η εμπαθής αντίστασις προς το αληθές πνεύμα του θείου νόμου, η παράλογος επιμονή εν τη υπερασπίσει των ιδίων φρονημάτων, ο παράφορος ζήλος προς κατίσχυσιν εν πάσιν, η φιλοδοξία, η φιλονικία, η έρις, και το φιλοτάραχον. Ο μη κατ’ επίγνωσιν ζηλωτής εύχεται τω Θεώ να ρίψη πυρ εξ ουρανού και να κατακαύση πάντας τους μη δεδχομένους τας αρχάς και πεποιθήσεις αυτού»
Ταύτα για τους καλοπροαίρετους. Για τους υπόλοιπους ας τους φωτίσει ο Θεός. Η προσευχή του αγίου επισκόπου Χαλκίδος Νικολάου (Σελέντη), με εκφράζει απόλυτα.
Στη συνέχεια παραθέτουμε το άρθρο του κ. Τσαγκάρη όπως δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της ΠΕΘ με τίτλο “Καλύτερα να μην ερχόταν ο Χριστός…”
Σχόλιο σε άρθρο και θέσεις του Μητροπολίτη Αργολίδος κ. Νεκταρίου
Του Παναγιώτη Τσαγκάρη, Γενικού Γραμματέα της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων (ΠΕΘ)
Υπάρχει, γενικά, εδραιωμένη η αντίληψη, ακόμη και σε μια μερίδα του σώματος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ότι ο κόσμος αλλάζει και συνεπώς πρέπει, συμβαδίζοντας με την αλλαγή που συντελείται, να αλλάξουμε και εμείς στάσεις ζωής και συμπεριφορές. Αποτυπώνοντας την αντίληψη αυτή ο Μητροπολίτης Αργολίδος κ. Νεκτάριος, σε ένα του άρθρο με τίτλο «Μια απάντηση για τους καλοπροαίρετους», σημειώνει ότι δεν είναι δυνατόν και ανεκτό, ένας άνθρωπος «διακατεχόμενος από έναν ζήλο «ου κατ’ επίγνωσιν», έναν ζήλο παιδαριώδη και ανώριμο, που συγχέει τα ουσιώδη με τα επουσιώδη και που τόσα προβλήματα έχει δημιουργήσει στην Εκκλησία στη δισχιλιετή πορεία της, αλλά και δημιουργεί ως σήμερα»1, να εμποδίζει την εξέλιξη και την πρόοδο των πραγμάτων εμμένοντας σε ξεπερασμένα κοσμικά σχήματα. Όπως ισχυρίζεται, εκείνο που απαιτείται είναι να έχουμε διάκριση, που είναι η μεγαλύτερη των αρετών2. Και φαίνεται να έχει δίκιο μόνον που θα πρέπει να κοιταχτεί πρώτα ο ίδιος στον καθρέπτη της συνείδησης του.
Χωρίς να υπεισέλθουμε σε περισπούδαστες αναλύσεις του θέματος, καταθέτουμε δύο (2) παρατηρήσεις / ερωτήματα για προβληματισμό.
1. Άραγε, έχουμε εξετάσει και καταλήξει στο να ορίσουμε, με αγιοπνευματική διάκριση, ποια, τελικά, είναι αυτά τα ουσιώδη και ποια τα επουσιώδη, ιδιαίτερα στα θέματα της πίστεως;
2. Ποιοι τελικά, έχουν την αρετή της διάκρισης; Τη διάκριση την έχουν μόνο εκείνοι που την επικαλούνται; Εκείνοι που “θεωρούν τους εαυτούς τους «σωτήρες» της Εκκλησίας και μαινόμενοι αγωνίζονται να την υπερασπίσουν και να την «σώσουν»”3 ή οι κατήγοροί τους, που κι εκείνοι θεωρούν ότι ex officio κατέχουν το αλάθητο, καθώς είναι αυτοί που ευαγγελίζονται την αλλαγή και την πρόοδο;
Η απάντηση στα παραπάνω είναι ζωτικής σημασίας, πριν προχωρήσουμε και στις επιχειρούμενες αλλαγές στο μάθημα των Θρησκευτικών.
Ίσως, επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι, εκτός του Μητροπολίτη Αργολίδος, υπέρμαχοι των άκριτων αλλαγών στο μάθημα των Θρησκευτικών αλλά και εναντίον των μεθοδευμένα στοχοποιημένων «ζηλωτών» και του «ζηλωτισμού» είναι και εκείνοι που συνέταξαν τα νέα Προγράμματα του μαθήματος των Θρησκευτικών. Να θυμηθούμε ότι οι συντάκτες των Προγραμμάτων είναι Θεολόγοι, που στην πλειονοψηφία τους ανήκουν στον σύλλογο «Καιρός», του οποίου θερμός ομοϊδεάτης και υποστηρικτής είναι ο κ. Νεκτάριος.
Δεν μπορεί, λοιπόν, να λησμονηθεί η φράση – στόχευση των συντακτών αυτών των Προγραμμάτων, ότι δηλαδή «ένας άθεος καθηγητής μπορεί να διδάξει καλύτερα το μάθημα αυτό από ένα ζηλωτή θεολόγο»4, όπως και η παρόμοιας στόχευσης φράση του κ. Νεκταρίου στο πρόσφατο άρθρο του, «ομολογώ δεν φοβήθηκα στη ζωή μου ούτε τους άθεους ούτε τους αρνητές, ούτε τους διώκτες όσο φοβήθηκα το ζηλωτισμό»5.
Είναι βέβαια, απορίας άξιον και φυσικά χρήζει θεολογικής, εκκλησιολογικής αλλά ίσως και ψυχαναλυτικής προσέγγισης το γεγονός κατά το οποίο ένας Επίσκοπος επαινεί τους άθεους και υβρίζει τους ζηλωτές της πίστης. Να υποθέσουμε ότι γνωρίζει ως καρδιογνώστης τα μύχια της ψυχής αυτών των ανθρώπων ή θεωρεί ως ζηλωτές συλλήβδην εκείνους που ομολογούν την αλήθεια και ελέγχουν την αίρεση και την αμαρτία δημόσια, όπως έκανε, για παράδειγμα, ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς και όλοι γενικά οι Άγιοι της Εκκλησίας μας!
Θα δεχόμασταν αδιαμαρτύρητα την κατηγορία ότι γινόμαστε υπερβολικοί στις κρίσεις μας, αν δεν ακολουθούσε στο άρθρο του κ. Νεκταρίου και η, ακόμη πιο συγκλονιστική, φράση του: «Το λέω με πλήρη επίγνωση: Αν ο Χριστός ήρθε να κάνει τέτοιους μίζερους, φοβικούς, διεστραμμένους, φανατισμένους, ανελεύθερους χριστιανούς, καλύτερα να μην ερχόταν…»6!
Πρωτάκουστος και φοβερός ο παραπάνω λόγος ακόμη κι αν ειπωθεί ότι εγράφη υπό τύπον αστεϊσμού ή σχήματος καθ΄ υπερβολήν, διότι προέρχεται από χείλη Επισκόπου, ο οποίος ουσιαστικά αρνείται τον λόγο της δημιουργίας του ελεύθερου ανθρώπου από τον Θεό και της έλευσης του Χριστού στον κόσμο για τη σωτηρία του πεπτωκότος ανθρώπου!!!
«Καλύτερα να μην ερχόταν ο Χριστός»!!! μας λέει ο κ. Νεκτάριος, επειδή έκανε ανθρώπους, σαν τον Μητροπολίτη Πειραιώς ή σαν τους ζηλωτές της πίστεως!!! Προφανώς οφείλουμε να υποθέσουμε ότι ο εν λόγω Μητροπολίτης ευαγγελίζεται έναν νέο «καθαρό» κόσμο, απαλλαγμένο από μιάσματα και απόβλητους ανθρώπους, τύπου Μητροπολίτου Πειραιώς και «φονταμενταλιστών ζηλωτών». Έναν κόσμο, δηλαδή, παρόμοιο με αυτόν που ονειρευόταν και οι Χίτλερ, Λένιν και Στάλιν.
Επειδή, λοιπόν, κ. Νεκτάριε δεν «καθάρισε» ο Χριστός, όπως έπρεπε τον κόσμο, μήπως υπονοείτε ότι πρέπει να καθαρισθεί διαφορετικά αυτός ο κόσμος; Μήπως ήρθε η ώρα να γίνει αυτό που έγινε παλαιότερα στη χιτλερική Γερμανία ή στην κομμουνιστική λενιστική – μαρξιστική Ρωσία, όπου επιχειρήθηκε ο καθαρισμός και αυτών των κοινωνιών από τα «μιάσματα»; Μήπως εννοείτε ότι ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε και στην χώρα μας στις εκκαθαρίσεις των ζηλωτών, μίζερων, φοβικών, διεστραμμένων, φανατισμένων, ανελεύθερων χριστιανών; Γιατί όχι; Είστε σε θέση ισχύος. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρό, κ. Νεκτάριε.
Ειλικρινά, πιο σάπια, μαρξιστικού τύπου, νεο-σταλινική, νεο-ναζιστική, αντιχριστιανική θεολογία, δεν νομίζουμε να έχει εκστομισθεί από επισκοπικά χείλη εδώ και δεκαετίες!
Οφείλουμε να συγχαρούμε θερμά τον κ. Νεκτάριο για τα μαθήματα νεοφασιστικού – χριστιανισμού που δίνει μέσω διαδικτύου, στο πλαίσιο της νέας πολυπολιτισμικής Θεολογίας που ακολουθεί εκείνος και η ομάδα των φίλων του Θεολόγων της πολυπολιτισμικότητας και της αποδόμησης.
Και μία ακόμη τελευταία, αλλά όχι ασήμαντη διαπίστωση. Ίσως τελικά, να έχει σημαντική αξία η επισήμανση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ότι «το μόνο ουσιώδες πρόβλημα της Εκκλησίας είναι η έλλειψη ομολογίας, η εκκοσμίκευση και ο φόβος μην εκτεθούμε. Αν οι Επίσκοποι σήμερα ομολογούσαν την Αλήθεια-Πρόσωπο Χριστός, ο κόσμος μας δεν θα είχε αυτή την κατάντια.»7
Υποσημειώσεις
1. Μητροπολίτης Αργολίδος Νεκτάριος, ”Μια απάντηση για τους καλοπροαίρετους”, ηλεκτρονική πηγή: http://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/15432-argolidos-nektarios-mia-apantisi-gia-tous-kaloproairetous
2. Ό. π.
3. Ό. π.
4. Επιστολή της ΠΕΘ προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμον και άπαντας τους Ιεράρχες της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (Αριθμ. Πρωτ.: 34, Αθήνα, 14 Φεβρουαρίου 2014), με τίτλο, Η ΠΕΘ θέτει τον Αρχιεπίσκοπο και τους Ιεράρχες προ των ευθυνών τους για το Μάθημα των Θρησκευτικών, περιοδικό της ΠΕΘ «Κοινωνία», τεύχος 1, Ιανουάριος-Μάρτιος 2014, σ. 2.
5. Μητροπολίτης Αργολίδος Νεκτάριος, ”Μια απάντηση για τους καλοπροαίρετους”…
6. Ό. π.
7. Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, «Επιστολή Απάντηση του Μητροπολίτου Πειραιώς προς τον Μητροπολίτη Αργολίδος», ηλεκτρονική πηγή: http://aktines.blogspot.gr/2017/06/blog-post_80.html και http://thriskeftika.blogspot.gr/2017/06/blog-post_13.html
Τέλος ακολουθεί το παραθέτουμε το κείμενο του Μητροπολίτη Αργολίδος κ. Νεκταρίου, το οποίο απαντά στον κ. Τσαγκάρη.
Ἀγαπητέ κ. Τσαγκάρη,
Διαβάζοντας τὰ σχόλιά σας, μόνον θλίψη μποροῦν νὰ προκαλέσουν σ᾿ ἕναν σκεπτόμενο ἄνθρωπο.
Δὲν εἶχα καμμιά διάθεση νὰ σᾶς ἀπαντήσω, γιατί τέτοια κείμενα εἶναι ἀνάξια ἀπαντήσεως.
Ὅμως, ἀλλεπάλληλα τηλεφωνήματα θεολόγων ποὺ ἀνήκουν καὶ στὴν Ἕνωσή σας, πρὸς τιμήν τους κι ἐπειδή μὲ γνωρίζουν, ἐξέφρασαν τὴν ἀγανάκτησή τους γιὰ τὰ γραφόμενά σας, καὶ ἐπέμεναν φορτικά θὰ ἔλεγα, νὰ σᾶς ἀπαντήσω.
Μοῦ προκάλεσε λοιπόν θλίψη τὸ κείμενό σας. Ὄχι γιὰ τὶς κατηγορίες.
Ἄλλωστε τὶς ἔχω συνηθίσει.
Ἡ Ἕνωσή σας ἀρκετές φορές τελευταῖα μ᾿ ἔχει στοχοποιήσει. Ὅποτε σᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία”φιλοφρόνως” ἐπιτίθεστε κατά τοῦ “αἱρετικοῦ” Ἀργολίδος καὶ μάλιστα μὲ ὕπουλο καὶ βρώμικο τρόπο. Δυστυχῶς κ. Τσαγκάρη.
Ἀπό τὴν ἐπιστολή μου στὸν Σεβασμιώτατο Πειραιῶς οὔτε ὁ ἴδιος, οὔτε κι ἐσεῖς καταλάβατε τίποτα.
Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ μὲ τὴ δεύτερη ἐπιστολή μου. Τίποτα δὲν καταλάβατε.
Ἑπόμενο ἦταν.
Γιατί ἡ ἐπιστολή αὐτή ἀπευθυνόταν στοὺς “καλοπροαίρετους”.
Δὲν ἀπευθυνόταν σὲ σᾶς.
Διορθώστε πρῶτα τὸν διεστραμμένο καὶ κακό λογισμό σας (ὅπως θὰ ἔλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος) καὶ μετά ξαναδιαβάστε την.
Ἡ ἐπιστολή αὐτή περιεῖχε συγκεκριμένα κείμενα συγχρόνων ἁγίων γιὰ τὰ θέματα τοῦ ρωμαιοκαθολικισμοῦ, τοῦ φανατισμοῦ, τοῦ ρατσισμοῦ κτλ. Δὲν τὰ εἴδατε κ. Τσαγκάρη;
Γιατί δὲν τὰ σχολιάσατε; Γιατί δὲν κατηγορήσατε ὡς αἱρετικό τὸν ἅγιο Λουκᾶ καὶ τὸν ἅγιο Νεκτάριο; Ἐπειδή σᾶς πόνεσαν καὶ σᾶς ἀναστάτωσαν; Γιατί τὰ ἀποκρύπτετε;
Κατά τὴν προσφιλῆ σας μέθοδο ἀπομονώσατε μία φράση καὶ κτίζετε ὁλόκληρο οἰκοδόμημα ( τὸ ἴδιο μπορούσατε νὰ κάνετε καὶ μὲ τὴν Ἁγία Γραφή. Τὸ ξέρετε ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή λέει: «οὐκ ἐστι Θεός»;
Ἀπομονῶστε αὐτή τὴ φράση χωρίς τὴν προηγούμενη «εἶπεν ἄφρων ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ» καὶ κτίστε τὴν ἀθεΐα σας!). Καὶ μάλιστα, αὐτή τὴ φράση τὴ βάζετε καὶ προμετωπίδα: «καλύτερα νὰ μὴν ἐρχόταν ὁ Χριστός…»
Αὐτό ἐννοοῦσα κ. Τσαγκάρη:
Ἄν αὐτό δὲν εἶναι φασιστική προπαγανδιστική μέθοδος, τότε τὶ εἶναι; (Αὐτό συνιστοῦσε καὶ ὁ Γκέμπελς: “πὲς, πὲς, πὲς, στὸ τέλος κάτι θὰ μείνει”).
Βεβαίως, δὲν σᾶς πῆρε ὁ πόνος γιὰ τὶς «αἱρετικές» θέσεις μου.
Ἀλλοῦ βρίσκεται ἡ αἰτία. Ὅπως συνήθιζε νὰ λέει παλιός καὶ πολύ ἀγαπητός μου θεολόγος – καθηγητής «ἀλλοῦ στάζει τὸ βουτσί».
Ἡ αἰτία λοιπόν, εἶναι ἡ στάση ποὺ κράτησα στὴ διένεξή σας μὲ τὸν ΚΑΙΡΟ.
Καὶ ἐδῶ θέλω νὰ διευκρινήσω κάποια πράγματα τουλάχιστον γιὰ τοὺς καλοπροαίρετους πάλι.
Ἡ ΠΕΘ ἐκφράζει ἐδῶ καὶ ἀρκετά χρόνια τοὺς θεολόγους καθηγητές.
Πολύ καλά. Ἀπό ἕνα σημεῖο καὶ πέρα κάποιοι θεολόγοι θέλησαν νὰ διαχωρήσουν τὴ θέση τους γιατί ἡ ΠΕΘ δὲν τούς ἐξέφραζε.
Δημιούργησαν λοιπόν τόν ΚΑΙΡΟ.
Κι ἐδῶ θά πῶ, πολύ καλά. Καί σᾶς ρωτῶ λοιπόν ἐσᾶς πού θέλετε νά μοῦ κάνετε μαθήματα δημοκρατίας καί ἐλευθερίας: δέν ἔχουν τό δικαίωμα νά δημιουργήσουν κάτι ποὺ τούς ἐκφράζει;
Πιστεύω νά μή διαφωνεῖτε.
Κι ἔρχομαι στό καίριο ἐρώτημα: Ποῦ ἀκούστηκε σέ μία δημοκρατική χώρα, μία ὁμάδα θεολόγων, στή συγκεκριμένη περίπτωση ἡ ΠΕΘ, νά μηνύει καί νά σέρνει στά δικαστήρια μία ἄλλη ὁμάδα, τόν ΚΑΙΡΟ καί νά ἀπαιτεῖ (ἄκουσον ἄκουσον) τή διάλυσή της; Καί μετά ἀπ’ αὐτή τήν ἀντιδημοκρατική καί ἐντελῶς ἀντιχριστιανική ἐνέργεια ἔρχεστε νά μοῦ κάνετε μαθήματα δημοκρατίας; Νά μέ κατηγορήσετε γιά φασιστική νοοτροπία!
Ἔ, ὄχι κ. Τσαγκάρη.
Σᾶς ἐπιστρέφω τίς κατηγορίες.
Γι’ αὐτή λοιπόν τήν ἀντιδημοκρατική ἐνέργειά σας ἀναγκάστηκα νά κάνω τήν παρέμβασή μου τότε στό δικαστήριο.
Ὅμως νά εἴστε σίγουρος θά ἔκανα τό ἴδιο ἄν ὁ ΚΑΙΡΟΣ ἔσερνε ἐσᾶς στά δικαστήρια. Εὐτυχῶς οἱ δικαστές κατάλαβαν.
Μέ κατηγορεῖτε γιά τήν ἐπιστολή μου στόν Ἅγιο Πειραιῶς.
Ἀλλά σας ρωτῶ: Μόνον ὁ Ἅγιος Πειραιῶς ἔχει τό δικαίωμα νά μιλάει;
Δέν ὑπόκεινται ὅλες αὐτές οἱ παρεμβάσεις του σέ καμία κριτική; Γιατί νά ἐνοχλήσει τόσο ἡ δική μου κριτική;
Γιατί θέλετε νά φιμώσετε ὁποιαδήποτε ἄλλη φωνή; Σέ τί διαφέρει αὐτή ἡ νοοτροπία σας ἀπό τὰ ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα;
Κύριε Τσαγκάρη, δέν ἀνήκω οὔτε στήν ΠΕΘ οὔτε στόν ΚΑΙΡΟ.
Ἀνήκω στήν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, κι ἔχω, ὅπως ὅλα τά μέλη τῆς ἐκκλησίας, τό δικαίωμα νά παίρνω θέση σέ κάποια πράγματα, στά ὁποῖα ἀμφισβητεῖται τό λιγότερο ἡ ἐλευθερία πού μᾶς χάρισε ὁ Θεός.
Ὅσον ἀφορᾶ τά σχολικά προγράμματα καί ὅλο τό θόρυβο πού ἔχει δημιουργηθεῖ, διευκρινίζω τή θέση μου, γιατί κι ἐδῶ δουλεύει τέλεια ἡ παραπληροφόρηση.
Εἶναι μία θέση πού τήν κατέθεσα καί στή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. Προσωπικά δέν μέ προβληματίζουν τόσο τά προγράμματα, ὅσο κάτι ἄλλο: τό πρόσωπο τοῦ θεολόγου καθηγητῆ.
Συχνά ἡ ΠΕΘ ἀναφέρεται στούς ἄθεους θεολόγους πού βρέθηκαν κατά τύχη στή Θεολογική Σχολή, ἐλέῳ πανελληνίων ἐξετάσεων, καί γιά τό κακό πού μποροῦν νά κάνουν.
Πολύ σωστά. Ὅμως, ἀποσιωποῦμε τό γεγονός ὅτι ὑπάρχει καί τό ἄλλο ἄκρο: θεολόγοι ἀνεπαρκεῖς, στενοκέφαλοι, μίζεροι καί μέ νοοτροπία ΕΣΑτζή πού μποροῦν νά κάνουν τό ἴδιο καί χειρότερο κακό. (Διαβάστε τό «ἕνα παιδί μετράει τά ἄστρα» τοῦ Μ. Λουντέμη καί πεῖτε μου ἄν εἶχε ἄδικο….).
Ἐλπίζω νά μή διαφωνεῖτε. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι τά ἴδια παιδιά μιλοῦν πολλές φορές γιά τήν «ὥρα τοῦ παιδιοῦ» …Ἤ δέν τό ἔχετε ἀκούσει ποτέ;
Ἕνας ἰσορροπημένος καί πιστός θεολόγος, μπορεῖ καί μέ τό τραγούδι του Ἄσιμου καί μέσα ἀπό τά χειρότερα προγράμματα νά θεολογήσει καί νά ὠφελήσει.
Ἀντίθετα, ἕνας ἀνεπαρκής θεολόγος ἀκόμη κι ἄν μιλάει γιά τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά, μπορεῖ νά καταστρέψει καί νά μήν οἰκοδομήσει.
Ἀπό τήν προσωπική μου ἐμπειρία ἔχω νά καταθέσω ὅτι οἱ ἐμπειρίες μου ἀπό τά σχολικά μου χρόνια δέν ἦταν οἱ καλύτερες ἀπό τούς θεολόγους καθηγητές μου.
Δέν θά ξεχάσω τόν Μάϊο τοῦ ᾿67, μόλις ἕνα μήνα ἀπό τήν ἐγκαθίδρυση τῆς δικτατορίας, ὅταν ἀπαγορεύονταν οἱ συγκεντρώσεις καί διαδηλώσεις, ὅλο τό 6τάξιο Γυμνάσιο, ἐντελῶς αὐθόρμητα, διαδήλωσε ἐναντίον τοῦ θεολόγου καθηγητῆ.
Κάτι πού ἔκανε φοβερή αἴσθηση τότε.
Λίγα χρόνια ἀργότερα γνωρίζω ἄλλο πρότυπο σχολεῖο τῆς Ἀθήνας πού τά παιδιά διαδήλωσαν μαζικά, αὐτή τή φορά ὑπέρ τοῦ θεολόγου καθηγητῆ καί ἀπαίτησαν τήν ἀκύρωση τῆς μετάθεσής του.
Θυμᾶμαι ἀκόμη, μόλις εἶχα ἀποφοιτήσει ἀπό τό ἑξατάξιο γυμνάσιο, μέ τήν πικρή γεύση ἀπό τούς θεολόγους καθηγητές, ὁ ἀγαπητός μου φίλος π. Χρυσόστομος Παπαθανασίου ὀργάνωσε μία συνάντηση ὅλων τῶν ἀντιδραστικῶν παιδιῶν τῶν τότε «χριστιανικῶν οἰκογενειῶν» τῆς Ἀθήνας.
Βρεθήκαμε στό σπίτι ἑνός θεολόγου ἀγνώστου τότε σέ μένα.
Ἡ γνωριμία μου μαζί του ἦταν μία ἔκπληξη.
Μείναμε κοντά του 4 ὧρες. Ὅλοι οἱ νεαροί τόν ἀντιμετώπισαν μέ φοβερή ἐπιθετικότητα.
Ἤθελαν ἄν εἶναι δυνατόν νά τόν συντρίψουν. Ἡ θρασύτητά τους ἦταν ἀπίστευτη.
Ὁ καθηγητής αὐτός ὅμως, διακρινόταν γιά τήν ὑψηλή θεολογική ἀλλά καί τήν θύραθεν κατάρτισή του καὶ θαύμαζα τὴ διάκριση καὶ τὸν σεβασμό μέ τόν ὁποῖο ἀντιμετώπιζε αὐτά τά παιδιά κλπ. Κυρίως ὅμως θαύμασα τήν καλωσύνη του.
Εἶπα τότε μέσα μου: «Ἀξίζει νά εἶναι κανείς θεολόγος».
Τό ὄνομά του: Ἐλευθέριος Μάινας. Ἕνας ἄνθρωπος μὲ ἐκκλησιαστική συνείδηση, μέ γνησιότητα, μέ φρόνημα πραγματικά ταπεινό, ὄχι ταπεινόσχημο.
Τελικά ἦταν ἕνας ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ πού κατάφερε στό τέλος νά γαληνέψει ὅλ᾿ αὐτά τά ἀγρίμια. Θά παραμείνει μέσα μου ὡς πρότυπο θεολόγου.
Ναί κ. Τσαγκάρη, αὐτός ἦταν ὄχι μόνον πτυχιοῦχος θεολογίας, ἀλλά ἕνας ὁμολογητής τοῦ Χριστοῦ. Δέν χρειάστηκε νά ἐπιτιμήσει, νά στηλιτεύσει, νά κατηγορήσει, νά κατακρίνει ὅλα αὐτά τά παιδιά.
Ἔδωσε μία γνήσια μαρτυρία καὶ ὁμολογία Χριστοῦ μ’ αὐτόν τόν ὑπέροχο τρόπο, ἀκολουθώντας τό παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως περιγράφει ὁ Ἠσαΐας:
Ἰδοῦ ὁ παῖς μου, ὅν ἡρέτισα,
ὁ ἀγαπητός μου, εἰς ὅν εὐδόκησεν ἡ ψυχή μου
θήσω τό πνεῦμα μου ἐπ’ αὐτόν, καί κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἀπαγγελλεῖ.
Οὐκ ἐρίσει, οὐδέ κραυγάσει,
οὐδέ ἀκούσει τίς ἐν ταῖς πλατείαις τήν φωνήν αὐτοῦ
κάλαμον συντετριμμένον οὐ κατεάξει
καί λίνον τυφόμενον οὐ σβέσει,
ἔως ἄν ἐκβάλη εἰς νῖκος τήν κρίσιν.
Καί τῷ ὀνόματι αὐτῶν ἔθνη ἐλπιοῦσι.
(Ματθ. 12, 17)
Ὅσον ἀφορᾶ τά περί “ἐκκαθαρίσεων τῶν ζηλωτῶν, μίζερων, φοβικῶν, διεστραμμένων, φανατισμένων, ἀνέλευθερων χριστιανῶν” αὐτά εἶναι δικά σας συμπεράσματα κ. Τσαγκάρη.
Βέβαίως ἡ Ἐκκλησία εἶναι κιβωτός, εἶναι νοσοκομεῖο καί δέχεται τούς πάντες.
Ὅμως κ. Τσαγκάρη, ἕναν ἀνθρωπο μέ σοβαρή ψυχοπαθολογία, ὅσο κι ἄν ἀξίζει τή συμπάθεια καί φροντίδα μας, εἶναι ἄκρως ἐπικίνδυνο νά γίνει δάσκαλος τῶν παιδιῶν μας.
Καί ἀκόμα χειρότερα νά γίνει ποιμένας ψυχῶν. Εἶναι πολύ ἐπικίνδυνο τήν μοναδική Ἐλπίδα τοῦ κόσμου νά τήν ἐμπιστευθοῦμε σέ τέτοιες δυστυχισμένες ὑπάρξεις.
Δέν μποροῦμε νά εὐτελίζουμε, δὲν μποροῦμε νὰ παίζουμε μὲ τήν παρ’ ἡμῖν ἐλπίδα, δέν μποροῦμε νά παίζουμε μέ τήν ὑπαρξιακή ἀγωνία τῶν ἀνθρώπων, δέν μποροῦμε νά διακυβεύουμε τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.
Στήν Ἀργολίδα, δόξα τῷ Θεῷ, μέ τούς θεολόγους καθηγητές ἔχουμε ἄριστη συνεργασία.
Ποτέ δέν ρώτησα κάποιον ἄν ἀνήκει στήν Π.Ε.Θ. ἤ στόν ΚΑΙΡΟ.
Δέν εἶναι αὐτά τά κριτήρια μου. Καί ὅποτε ζήτησαν τήν αἴθουσα τῆς Μητροπόλεως, οὐδέποτε ἀρνήθηκα, ἀντίθετα συμμετείχα “μηδέν διακρίνων”. Ἄλλωστε κ. Τσαγκάρη, “Μεμέρισται ὁ Χριστός;”
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μέ λύπησε ἡ στάση σας καί ἡ μονομέρειά σας.
Δέν σᾶς κρύβω ὅτι ἐκμυστηρεύτηκα τόν προβληματισμό μου μέ 2-3 θεολόγους ἐκφράζοντας τή θλίψη μου γιά αὐτή τή μιζέρια, τή στενοκεφαλιά, τήν μυωπική ἀντίληψη ἀλλά καί τή μετριότητα τῶν ἐπιχειρημάτων πολλῶν χριστιανῶν, πού ὅλες αὐτές τίς μέρες κυκλοφοροῦν στό διαδίκτυο.
Ἕνα μήνυμα πού ἔλαβα ἀπό θεολόγο καθηγήτρια δέν σᾶς κρύβω ὅτι μέ ἀνέπαυσε.
«Μή στεναχωριέστε. Γιά ὅλους ὅσοι σᾶς ἐκτιμοῦμε καί σᾶς καταλαβαίνουμε μᾶς ἀρκεῖ ὁ λόγος τοῦ Ἐλύτη:
“Μέσα στή θλίψη τῆς ἀπέραντης μετριότητας πού μᾶς πνίγει ἀπό παντοῦ, παρηγοριέμαι ὅτι κάπου σὲ κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες ἀγωνίζονται νά ἐξουδετερώσουν τή φθορά»
Αὐτά τά ὀλίγα. Νομίζω ὅτι ὅσοι εἶναι πραγματικά καλοπροαίρετοι κατάλαβαν.
Γιά τοῦς ἄλλους “δέν θά μπορέσουμε…”
Δέν θά ἐπανέλθω.
Ἄν θέλετε συνεχίστε τό παιγνίδι μόνος σας.
Ἐν Χριστῷ
† Ὁ Ἀργολίδος Νεκτάριος
