Του Ιωσήφ Κόκκινου
Γεννήθηκε στη Νέα Πάτρα, τη σημερινή Υπάτη της Φθιώτιδος, από γονείς επιφανείς, περί το 1302. Νωρίς έμεινε ορφανός. Την ανατροφή του ανέλαβε ο θείος του. Ο ζήλος του για μάθηση τον έκανε να κάθεται έξω από τα σχολεία ν’ ακούει τα μαθήματα, επειδή δεν είχε τα απαιτούμενα χρήματα για τους δασκάλους του. Η ευφυΐα του, ωστόσο, τον βοήθησε να αποκτήσει σημαντική μόρφωση.
Μετά την κατάληψη της πόλεως του από τους Καταλανούς (1319), κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη, στον Αθωνα, την Κωνσταντινούπολη, την Κρήτη και πάλι στον Αθωνα, όπου εκάρη μοναχός και από Ανδρόνικος ονομάσθηκε Αθανάσιος το1332. Ασκήτευσε κοντά στη σκήτη του Μαγουλά, στη θέση Μηλέα. Υποτάχθηκε στους ησυχαστές Γέροντες Γρηγόριο και Μωϋσή και «πάντα τα της υπηρεσίας αβαρώς εξετέλει».
Οι συχνές επιδρομές των πειρατών ανάγκασαν να χωρίσει η ευλογημένη συνοδεία. Ο Αθανάσιος, μαζί με τον Γέροντά του, Γρηγόριο, έφυγαν από το Ορος κι αναζητώντας νέο ησυχαστικό τόπο, μέσω Θεσσαλονίκης και Βέροιας, έφθασαν στους Σταγούς, στη σημερινή Καλαμπάκα, όπου βρίσκονται «λίθοι υψίκομοι και ευμεγέθεις από κτίσεως κόσμου», τα γνωστά Μετέωρα. Οι σχισμές των βράχων υπήρξαν η πρώτη κατοικία τους.
Στην κορυφή του μεγαλύτερου βράχου, ο όσιος μαζί με τον όσιο Ιωάσαφ, ίδρυσε την πρώτη κοινοβιακή μονή του πέτρινου δάσους, κατά τα αγιορείτικα πρότυπα, προς τιμή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και της Θεοτόκου. Η αρετή του συγκέντρωσε γύρω του πολλούς μοναχούς, για τους οποίους συνέταξε τον κανονισμό του κοινοβίου, στο πνεύμα της ασκητικής παραδόσεως. Στα τελευταία του έτη αποσύρθηκε σε σπήλαιο του βράχου, που σώζεται μέχρι σήμερα. Μετά την κοίμησή του, ο τάφος του, που μόνος του τον είχε ανοίξει, ευωδίασε. Του είχε δοθεί το χάρισμα της προφητείας και της προοράσεως πλούσια.
Ο όσιος Αθανάσιος υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες μορφές του ησυχασμού του 14ου αιώνα· χαρισματούχος, διακριτικός, θαυματουργός πατήρ. Συνδεόταν με τους οσίους Γρηγόριο τον Σιναΐτη, Δανιήλ τον ησυχαστή, Ισίδωρο και Κάλλιστο, τους Οικουμενικούς Πατριάρχες και άλλους.
Ο βίος του γράφηκε από ανώνυμο μαθητή του, λίγα έτη μετά την κοίμηση του. Στη μονή του Μεγάλου Μετεώρου φυλάγεται η χαριτόβρυτη θαυματουργή κάρα του.
Ο άγιος Αθανάσιος είναι μια σπουδαία μορφή του μοναχισμού, με χάρισμα να προλέγει τα μελλούμενα και να θαυματουργεί, γαλουχημένος με το αγιορείτικο πνεύμα, προορισμένος, όπως γράφει η Θεοτέκνη μοναχή, στο «Πέτρινο δάσος των Μετεώρων», να γίνει ο άγιος των Βράχων.
Από χρόνια ο άγιος εμφανιζόταν σε συγκεκριμένο πρόσωπο και ζητούσε να του κτίσουν ναό στον τόπο όπου γεννήθηκε, την Υπάτη. Πριν από μερικά χρόνια, ο τότε ηγούμενος του Μεγάλου Μετεώρου Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος, που φέρει και το όνομα του κτήτορα της μονής, αποφάσισε να πραγματοποιήσει ο ίδιος την επιθυμία του αγίου στον χώρο όπου γεννήθηκε το 1303 ο άγιος Αθανάσιος και πραγματικά το αποτέλεσμα είναι επιβλητικό από κάθε άποψη.
Ενας κομψός αρχιτεκτονικά ναός βυζαντινού ρυθμού κτισμένος σε ένα «δόντι» του βράχου, προβάλλεται πάνω στο πράσινο της πλαγιάς, που στεφανώνεται από τα σημαντικά λείψανα του μεσαιωνικού κάστρου και προξενεί επιβλητική εντύπωση ήδη από μακριά. Διακοσμείται εξωτερικά με πινάκια και δυο μικρά ψηφιδωτά του Τσοτσώνη. Στο εσωτερικό ένα θαυμάσιο τέμπλο με εικόνες μιας νέας, πολύ αξιόλογης αγιογράφου, εξαιρετικής ποιότητος και κατασκευής μαρμαρόστρωση και τοιχογραφίες επίσης του Βλάση Τσοτσώνη, σε ορισμένα σημεία με παραστάσεις του αγίου Αθανασίου.
