Toυ Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα
Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης
Για το Σταυροκόπημα των Χριστιανών ο λόγος. Σχεδόν καθημερινά πιστοί και κλήρος κάνουν με κάποια ευκαιρία τον Σταυρό τους. Είτε στο πλαίσιο μιας Ιερής Ακολουθίας, είτε στην προσευχή τους, είτε ακόμη στο φαγητό, ή κατά τη δέλευσή τους από μια Εκκλησία. Πιο συνηθισμένη είναι η επιτέλεση του Σημείου του Σταυρού μέσα στην Εκκλησία, χωρίς βέβαια να λείπει από τη ζωή εκείνων που αισθάνονται την ανάγκη της κατά μόνας πνευματικής επικοινωνίας με τον Θεό δια της προσευχής, ενώ απουσιάζει, κατά κανόνα, από τους πιστούς που παρακάθηνται σε κάποια ατομική ή κοινή τράπεζα ή διέρχονται από κάποια Εκκλησία. Βλέπει όμως κάποιος, σχεδόν πάντα, τους ανθρώπους, ακόμη και εκείνους που δεν διακρίνονται για τη θεοσέβειά τους, να σταυροκοπιούνται σε στιγμές απορίας ή προσωπικής λαχτάρας, καθώς και ακραίας αγωνίας για τους ίδιους ή για αγαπημένα τους πρόσωπα.
Πριν διατυπώσουμε μερικές σκέψεις για τις διάφορες κατηγορίες των πιστών,που κάνουν ή δεν κάνουν τον Σταυρό τους, είναι, νομίζω, χρήσιμο να θυμηθούμε εδώ, τι ακριβώς συμβολίζει η επιτέλεση του Σημείου του Σταυρού με το χέρι μας, ώστε να έχουμε ένα κριτήριο που θα μας βοηθήσει να εκτιμήσουμε την ορθότητα ή μη των σχετικών παρατηρήσεων.
Η ορθοδοξία στα δάκτυλα ενός χεριού
Οπως διδάσκει σχετικά η Εκκλησία μας, η ορθόδοξη θεολογία συνοψίζεται και εκφράζεται παραστατικά με τα πέντε δάκτυλα του ενός χεριού στη σταυροειδή κίνησή τους επάνω στο σώμα μας. Τα τρία ενωμένα μεγάλα δάκτυλα του χεριού μας συμβολίζουν την Αγία Τριάδα, δηλ. Πατέρα, Υιό και Αγιο Πνεύμα, ενώ τα δύο μικρά δάκτυλα, διπλωμένα κάτω από τα τρία μεγάλα, συμβολίζουν τις δύο Φύσεις του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού, τη Θεία και την Ανθρώπινη, υποταγμένες στην Αγία Τριάδα. Η κάθετη κίνηση του χεριού από την κεφαλή στην κοιλία υποδηλώνει την κάθοδο του Χριστού από τον Ουρανό στη γη, ενώ η οριζόντια κίνηση από τον δεξιό στον αριστερό ώμο υπογραμμίζει τη γνώση μας για την παράταξη των ανθρώπων ενώπιον του Θεού κατά την Ημέρα της Κρίσεως, όπως μας εξήγησε ο Ιδιος ο Κύριος. Με το χέρι μας δικηρύσσουμε τη βεβαιότητά μας ότι στα Δεξιά του Πατρός κάθεται ο Υιός Αυτού και Σωτήρας Ημών Ιησούς Χριστός και ίστανται ενώπιον Του οι δίκαιοι, στους οποίους παρακαλούμε να ενταχθούμε και εμείς, ενώ στα αριστερά Τουπαρίστανται οι αμαρτωλοί, από τους οποίους ικετεύουμε τον Χριστό να μας ξεχωρίσει. Το χτύπημα, τέλος, του στήθους με την ανοικτή παλάμη επισφραγίζει την αποδοχή μέσα στην καρδιά μας της ομολογίας αυτής. Αυτή είναι η ορθόδοξη θεολογία του Σημείου του Σταυρού επάνω στο σώμα μας.Και είναι χαρακτηριστική η διαφορά της, εάν τη συγκρίνουμε με την αντίστοιχη δια χειρός ομολογία των Καθολικών.
Οι μαντολινάτοι και οι διεκπεραιωτές αγγαρείας
Η επιτέλεση λοιπόν του Σημείου του Σταυρού με το χέρι μας είναι ομολογία. Επομένως, κάθε φορά που αποφασίζει κάποιος να προβεί στην ομολογία αυτή, πρέπει να την κάνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη συνιστά εμπαιγμό ή θεομπαιξία, όπως συμβαίνει, δυστυχώς, με πολλούς πιστούς και όχι λιγότερους κληρικούς, ακόμη και Αρχιερείς! Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται όλοι εκείνοι πουκάνουν βιαστικά και συγκεχυμένα τον Σταυρό τους, θυμίζοντας μάλλον οργανοπαίκτες μαντολίνου, αλλά και εκείνοι που σηκώνουν μηχανικά το χέρι τους, για να επιτελέσουν το Σημείο του Σταυρού, δείχνοντας με τις βαριεστημένες κινήσεις τους ότι εκτελούνέτσι περισσότερο κάποια αγγαρείαπου τους έχει επιβληθεί και λιγότερο ή καθόλου ότι προβαίνουν σε ελεύθερη και εκούσια ομολογία Χριστού. Εχουν αντιληφθεί όσοι κάνουν τον Σταυρό τους ότι τη στιγμή αυτή μιλούν σιωπηρά με τον Χριστό; Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς τον εαυτό του συνομιλητή με τον Θεό και στο πλαίσιο της σχετικής επικοινωνίας να Του λέει βιαστικά και ασυνάρτητα κάποια πράγματα,ή να του δείχνει τη βαριεστημάρα του για αυτή την επικοινωνία; Στον βαθμό που το φαινόμενο της πλημμελούς επιτέλεσης του Σημείου του Σταυρού εντοπίζεται σε κληρικούς, κατώτερους ή ανώτερους, αποκαλύπτει μεταξύ άλλων και τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σε αυτούς που επιτελούν με ευλάβεια τα λειτουργικά τους καθήκοντα και σε εκείνους που εκπληρώνουν χωρίς ιδιαίτερο ζήλο, ως υφιστάμενοι ή προϊστάμενοι, κάποιο επαγγελματικό τους χρέος.
Οι φοβούμενοι την έκθεση στην ανυποληψία
Δίπλα σε αυτούς που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο παραποιούν το Σημείο του Σταυρού, υπάρχουν και εκείνοι, οι οποίοι αποφεύγουν να κάνουν τον Σταυρό τους από φόβο μήπως έτσι χαρακτηριστούν ως οπισθοδρομικοί ή θρησκόπληπτοι. Αυτό που κάποτε ήταν αυτονόητο για να μπορέσει να εκδηλωθεί σήμερα, πρέπει να παρακάμψει κάποια φοβικά σύνδρομα που το πλαισιώνουν. Εκεί, δυστυχώς, μας έχει οδηγήσει σήμερα η εξέλιξη των πραγμάτων. Κριτήριο της προοδευτικότητας αποτελεί η αθεΐα. Συνεπώς, όποιος τολμήσει να εκφράσει δια του Σημείου του Σταυρού τη θρησκευτική του πίστη στο τραπέζι του εστιατορίου, ή κατά τη διέλευσή του από μια Εκκλησία, περιέρχεται στην ανυποληψία των αθέων. Φαίνεται ότι οι πολλοί που ακολουθούν τον δρόμο του Φωτός επηρεάζονται στη ζωή τους από εκείνους που κινούνται στη συχνότητα του σκότους. Πρέπει ωστόσο να παρατηρηθεί εδώ ότι η επιτέλεση ή μη του Σημείου του Σταυρού στις εν λόγω περιπτώσεις είναι αποκλειστικά ζήτημα βαθμού ζέσης της θρησκευτικής πίστης των ανθρώπων. Ανθρωποι με χλιαρή πίστη εύκολα προσκρούουν στα σχετικά φοβικά σύνδρομα. Ανθρωποι όμως με θερμή πίστη τα προσπερνούν αδιάφορα, αναλογιζόμενοι ότι κάποτε οι αληθινοί Χριστιανοί δεν δίσταζαν να θυσιάσουν τη ζωή τους, για να μη αρνηθούν την ομολογία τους στον Χριστό.Αν εκείνοι γινόντουσαν μάρυρες την εποχή των διωγμών, τί πρέπει να κάνουμε εμείς σήμερα στην εποχή της επικρατούσης θρησκείας των Ελλήνων;
Η επιτέλεση λοιπόν του Σημείου του Σταυρού και μάλιστα με τον εκκλησιαστικώς ενδεδειγμένο τρόπο, είναι ζήτημα πίστης. Και για τη σωστή καλλιέργεια αυτής στους σημερινούς άφιλους καιρούς, τεράστια ευθύνη έχουν αφ’ ενός μεν η οικογένεια και αφ’ ετέρου η Εκκλησία, η οποία πρέπει και στο διόλου ευκαταφρόνητο αυτό ζήτημα νε δείξει άλλο, πιο πειστικό πρόσωπο.
