Μετά τις απελάσεις των Ρώσων διπλωματών έγινε ευρύτερα γνωστή η Ορθόδοξη Αυτοκρατορική Εταιρεία Παλαιστίνης, δεν είναι όμως κάτι νέο. Ιδρύθηκε στις 8 Μαΐου 1882 από τον Βασίλι Χιτρόβο, κατόπιν σχετικής εγκρίσεως του Τσάρου Αλεξάνδρου Γ’ της Ρωσίας.
Σύμφωνα με το καταστατικό της, στόχος της Εταιρείας ήταν η διατήρηση, η υπεράσπιση και η επέκταση των ιστορικών, πνευματικών και πολιτισμικών δεσμών μεταξύ των λαών και των οργανώσεων που ευρίσκονταν επί των εδαφών της ευρύτερης περιοχής. Επίσης, στόχος της ήταν η βοήθεια προς την Ορθόδοξη Εκκλησία, στο αποστολικό και πνευματικό της έργο, καθώς και τις φιλανθρωπίες της στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής και της Μεσογείου Θάλασσας. Η Εταιρεία επανήλθε, ακόμη, στην κύριά της δραστηριότητα, η οποία και αποτελούσε τον λόγο ίδρυσής της, δηλαδή τη διευκόλυνση του προσκυνήματος των Ορθοδόξων στους Αγίους Τόπους, όχι μόνον στις βιβλικές τοποθεσίες, αλλά και στις διαδρομές των Αποστόλων ανά τη Μεσόγειο.
Επιδόθηκε δε σε επιστημονικές δράσεις, ιστορικές και αρχαιολογικές έρευνες, καθώς και ιατρικές, εθνογραφικές και κοινωνικές αποστολές στην Εγγύς Ανατολή.
Από το 1882 που ιδρύθηκε, επικαιροποίησε τη δράση της το 1919, το 1922, το 1925, το 1930, το 1952, το 1986, το 1989, το 1992, το 2002 και το 2003. Το 1918 μετονομάστηκε σε Ρωσική Εταιρεία Παλαιστίνης, η οποία εξαρτιόταν από την Ακαδημία των Επιστημών της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρωσίας.
Το πλαίσιο δράσης της εκτείνεται, σήμερα, τόσο εντός της Ρωσικής Ομοσπονδίας, όσο και στο εξωτερικό.
Η εταιρεία είχε την έδρα της σε κοντινή απόσταση από τον Πανάγιο Τάφο εντός της Παλαιάς Πόλης Ιεροσολύμων στον Οίκο Φιλοξενίας Αγίου Αλεξάνδρου, χτισμένο το 1887, ο οποίος περιελάμβανε την Εκκλησία του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι, το Κατώφλι των Πυλών του Δικαστηρίου όπου δικάστηκε ο Ιησούς, έναν οίκο φιλοξενίας των προσκυνητών και τα γραφεία της αρχαιολογικής εταιρείας. Αρχαιολογικές έρευνες λαμβάνουν χώρα εντός αυτού από το 1882.
Στις 14 Οκτωβρίου 2016, ιδρύεται το ελληνικό παράρτημα της Ορθόδοξης Αυτοκρατορικής Ενωσης Παλαιστίνης, με τελετή που πραγματοποιήθηκε υπό την παρουσία του Προέδρου της και πρώην Πρωθυπουργού της Ρωσικής Ομοσπονδίας κ. Σεργκέι Βαντίμοβιτς Στεπάσιν, παρουσία των τοπικών αρχών και της Εκκλησίας.
Το γεγονός οτι γύρω από την Εταιρεία υπάρχουν πρόσωπα με ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με τη Μόσχα, ίσως να σημαίνει πολλά, ίσως και τίποτε. Το βέβαιο όμως είναι ότι η Εταιρεία έχει δραστηριοποιηθεί έντονα τα τελευταία χρόνια στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων και βεβάιως στη Μέση Ανατολή. Ο ίδιος ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, έχει δηλώσει πως σκοπός της Ενωσης είναι η διασφάλιση των ρωσικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή και η χρήση της ως ένα ακόμη «μέσο διπλωματίας». Στην ίδια συνέντευξη, ο κ. Λαβρόφ επισημαίνει πως η δράση της IPPO δεν περιορίζεται μόνο στη Μέση Ανατολή, αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου, ακόμη και στην Ευρώπη όπου «οι Χριστιανοί που αποτελούν πλειοψηφία, βιώνουν καταπίεση στον βωμό της ανοχής της διαφορετικότητας». Παραδέχεται επίσης πως η Ενωση έχει αποκτήσει μεγάλη επιρροή και σε άλλες περιοχές.
Από το 2013, η Εταιρεία (ΙPPO) έχει διοργανώσει την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Συρία, ωστόσο πρόσβαση σε αυτή φαίνεται να έχουν μόνο οι κάτοικοι που βρίσκονται στις περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς Ασαντ και κυρίως τη Δαμασκό. Ο Μπασάρ Αλ Ασαντ είναι ο σημαντικότερος σύμμαχος της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή.
Στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, η Ρωσική Εκκλησία προσφέρει σημαντικά χρηματικά ποσά για την αποκατάσταση των ζημιών σε πολλούς ναούς και θρησκευτικά μνημεία, σε αγαστή συνεργασία με το Πατριαρχείο Αντιόχειας, το οποίο δεν διατηρεί και τις καλύτερες των σχέσεων με το Φανάρι.
Η άνεση Οικονομικής στήριξης των Εκκλησιών στη Μέση Ανατολή, αλλά και σε Πατριαρχεία όπως η Σερβία και η Ρουμανία, αλλά και μικρότερες αρχιεπισκοπές όπως για παράδειγμα της Πολωνίας και της Τσεχίας, προβληματίζουν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο σαφώς στερείται πόρων ώστε να στηρίξει οικονομικά ανάλογες πρωτοβουλίες.
Η Μόσχα τα τελευταία χρόνια έχει πρωταγωνιστήσει και σε κατασκευές ναών στα Σκόπια. Η Μόσχα μέσω των προξενείων της στο Μοναστήρι και την Οχρίδα, φαίνεται πως προωθεί την ιδέα της «πανσλαβικής» ταυτότητας και της κοινής ορθόδοξης χριστιανικής πίστης. Τα τελευταία χρόνια η πρεσβεία της Ρωσίας στα Σκόπια έχει πρωταγωνιστήσει στη δημιουργία περίπου 30 «ενώσεων φιλίας» ΠΓΔΜ-Ρωσίας στη χώρα, καθώς και το άνοιγμα ενός ρωσικού πολιτιστικού κέντρου στα Σκόπια και τη χορηγία για την κατασκευή ορθοδόξων σταυρών και εκκλησιών ρωσικού ρυθμού στη χώρα.
Ολο αυτό το κλίμα δεν αρέσει καθόλου στο Φανάρι, το οποίο δεν μπορεί να αντιδράσει άμεσα για της πρωτοβουλίες του Πατριαρχείου Μόσχας σε Μέση Ανατολή και Βαλκάνια και για τον λόγο αυτό επιθυμεί να περιορίσει τη δράση των Ρώσων στο Αγιο Ορος. Οι Ρώσοι πάντα ήθελαν να αποκτήσουν μεγαλύτερη επιρροή στον Αθω, αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, παρά το γεγονός οτι πολλοί μοναχοί πολλές φορές έχουν μιλήσει για το «ξανθό γένος» που θα λειτουργήσει στα δύσκολά υπέρ της Ελλάδας.
Υπάρχουν, όμως και εκείνοι οι μοναχοί, που έχουν ταχθεί υπέρ των θέσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου και είναι επιφυλακτικοί με τους Ρώσους, οι οποίοι πάντα χρησιμοποιούσαν την Ελλάδα κάθε φορά που ήταν σε ρήξη με την Τουρκία, αλλά μόλις υπέγραφαν τη συνθήκη που ήθελαν, τότε άφηναν τους Ελληνες στο έλεος των… αγάδων!
Το ρώσικο μοναστήρι
Οι ακολουθίες στην εκκλησία ψάλλονται στα ελληνικά και τα ρωσικά. Στη βιβλιοθήκη φυλάσσονται 1.064 χειρόγραφοι κώδικες και 25.000 τόμοι βιβλίων, ελληνικών και σλαβικών
Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αι., αρχικά στη θέση Παλαιομονάστηρο. Πυρπολήθηκε τον 13ο αι. και στη συνέχεια τέθηκε υπό την προστασία των Σέρβων Βασιλέων. Από τον 14o αι. ονομάζεται σε έγγραφα Μονή των Ρώσων. Τον 17ο αι. περιέπεσε σε παρακμή. Το σημερινό μοναστήρι χτίστηκε το 1765. Το οκτάτρουλο καθολικό του μοναστηριού, αφιερωμένο στον Αγιο Παντελεήμονα, χτίστηκε στα χρόνια 1812-21. Το τέμπλο είναι ρωσικής τέχνης. Η τράπεζα χτίστηκε το 1892.
Ο Αλεξάντρ Μπουλατόβιτς
Κατά τον 19ο αιώνα, στη ρωσική ορθόδοξη εκκλησία εμφανίστηκε το κίνημα της ονοματοδοξίας (Имяславие, ιμγιασλάβιε). Σύμφωνα με τις δοξασίες του κινήματος αυτού, το όνομα του Θεού αποτελεί ενσάρκωση του ίδιου του Θεού και δεν είναι απλώς λέξη. Οι ακόλουθοι της πίστης αυτής καταδικάστηκαν ως αιρετικοί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και το Πατριαρχείο Μόσχας, ωστόσο η πρακτική εξαπλώθηκε και στις ρωσικές μονές του Αγίου Ορους, υπό τον πρώην στρατιωτικό και ιερομόναχο Αλεξάντρ Μπουλατόβιτς της σκήτης του Αγίου Ανδρέα, κοντά στη μονή Παντελεήμονα. Ως επακόλουθο, υπήρξαν βίαια επεισόδια μεταξύ των ακολούθων της δοξασίας αυτής και των υπολοίπων ορθοδόξων, με αποτέλεσμα το 1913 να υπάρξει εισβολή Ρώσων πεζοναυτών στη μονή Αγίου Παντελεήμονος συνοδεία Ρώσου επισκόπου, προκειμένου να συλλάβουν τους αιρετικούς μοναχούς, προλαμβάνοντας το ελληνικό κράτος, καθώς οι Ρώσοι φοβούντουσαν πως τυχόν επέμβασή του θα μπορούσε να προχωρήσει σε προσάρτηση του Αγίου Ορους στην Ελλάδα. Κατά τη σύγκρουση αυτή, συνελήφθησαν 840 μοναχοί και μεταφέρθηκαν στην Ρωσία.
Το μοναστήρι έχει τριάντα πέντε παρεκκλήσια. Στο καμπαναριό, η μεγάλη καμπάνα έχει περιφέρεια 8,71 μ., διάμετρο 2,71 μ. και βάρος 13 τόνους. Υπάρχουν ακόμα άλλες 32 καμπάνες. Οι ακολουθίες στην εκκλησία ψάλλονται στα ελληνικά και τα ρωσικά. Στη βιβλιοθήκη φυλάσσονται 1.064 χειρόγραφοι κώδικες και 25.000 τόμοι βιβλίων, ελληνικών και σλαβικών.
Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονος βρίσκεται στη δυτική πλευρά της χερσονήσου του Αθω, επί της παραλίας. Από την πρωτεύουσα, τις Καρυές, απέχει 15 χλμ..
Στη μονή αυτή αξίζει να δουν οι επισκέπτες το μεγάλο καμπαναριό κατασκευής 1893, με τη μεγαλύτερη αγειορίτικη καμπάνα, καθώς και τη βιβλιοθήκη της μονής με τα σπάνια εικονογραφημένα χειρόγραφα.
