Για τις αντιδράσεις της Εκκλησίας της Ρωσίας προετοιμάζονται τόσο το Φανάρι όσο και Αθήνα μετά την αναγνώριση από την Ιεραρχία της αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας. Η Ιερά Σύνοδος μετά από πολύμηνη μελέτη του θέματος προχώρησε σε μία ιστορική απόφαση η οποία ανοίγει τον δρόμο για μία γενικευμένη αναγνώριση της Εκκλησίας της Ουκρανίας και παράλληλα δημιουργεί νέα δεδομένα για τις σχέσεις Ιερώνυμου – Βαρθολομαίου, οι οποίες τα τελευταία χρόνια δεν ήταν και οι καλύτερες.
Οι πρώτες αντιδράσεις τόσο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο όσο και από τη Μόσχα δείχνουν ότι από εδώ και στο εξής πολλά θα αλλάξουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Μόσχα ήδη έχει προετοιμαστεί για αντίποινα, δύσκολα όμως θα λάβει μία απόφαση για σχίσμα. Κανείς όμως δεν μπορεί να προβλέψει τις αντιδράσεις καθώς πίσω από το εκκλησιαστικό υπάρχει και έντονο πολιτικό ενδιαφέρον, με το Κρεμλίνο και την Ουάσιγκτον να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις. Η Μόσχα ουδέποτε ξέχασε την “Τρίτη Ρώμη” έχοντας το πάνω χέρι στους Σλάβους αλλά και στη Μέση Ανατολή.
Από την άλλη το Φανάρι, δεν είχε περιθώρια να παραμείνει σιωπηλό στο αίτημα της Ουκρανίας για αυτοκεφαλία. Το θέμα είναι τι θα κάνει από εδώ και πέρα σε περίπτωση που ζητήσει αυτοκεφαλία η βόρειος Μακεδονία ή και άλλες Εκκλησίες.
Ανεξάρτητα από όλα αυτά, τώρα αυτό που προέχει είναι να συνεχιστεί η αναγνώριση και από Εκκλησίες όπως της Κύπρου, των Ιεροσολύμων, της Αλεξανδρείας, της Ρουμανίας , της Αλβανίας κ.λπ.
Οι αντιδράσεις
Από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστή η απόφαση της Ιεραρχίας (κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης Ρώσοι κληρικοί διένειμαν έξω από τη Μονή Πετράκη φυλλάδια που εξηγούσαν τη στάση της Μόσχας στο ουκρανικό) υπήρχε αντίδραση διά στόματος του Πρωθιερέα Νικολάου Μπαλασώφ, Αναπληρωτή Προέδρου του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, ο οποίος δήλωσε:
«Παρά τις βάσιμες προτάσεις αρκετών μητροπολιτών να αποφύγουν τη λήψη απόφασης επί του παρόντος, το Συμβούλιο των Επισκόπων της Εκκλησίας της Ελλάδος αποφάσισε υπέρ της αναγνώρισης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, εκφράζοντας «περίεργα» την ελπίδα ότι η ουκρανική αυτοκέφαλη θα είναι σε θέση να ενισχύσει τις σχέσεις μεταξύ των αυτοκέφαλων εκκλησιών της «Μεγάλης Ρωσίας» και της «Ουκρανίας».
Ο Ρώσος ιεράρχης μάλιστα προανήγγειλε και συνέπειες για την Ελλαδική Εκκλησία: «Μία εκτίμηση των συνεπειών αυτής της απόφασης για τις σχέσεις μεταξύ της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Ελληνικής Εκκλησίας θα δοθεί από την Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου Μόσχας».
Αμεση ήταν η απάντηση της Εκκλησίας της Ελλάδος διά του μητροπολίτη Σύρου κ. Ιερόθεου ο οποίος τόνισε: «Ε, δεν μπορούμε να υποκύψουμε σε εκβιασμούς. Η Εκκλησία της Ελλάδος ούτε εκβιάζεται, ούτε τρομοκρατείται, ούτε καθοδηγείται. Είναι ελεύθερη να κρίνει απερίσπαστη τα γεγονότα και να αποφασίζει».
Τι έγινε στην ιεραρχία
Από τη στιγμή που ο κ. Ιερώνυμος αποφάσισε να συγκαλέσει εκτάκτως την Ιεραρχία για το περασμένο Σάββατο, ήταν βέβαιο ότι θα προχωρούσε στην απόφαση αναγνώρισης. Οι ιεράρχες που ήταν δημόσια αντίθετοι σε μία τέτοια απόφαση ήταν ελάχιστοι και το θέμα δεν έπαιρνε άλλη αναβολή. Εκτός αυτού είχαν πληθύνει επικίνδυνα οι παρεμβάσεις Ρώσων αξιωματούχων στο εσωτερικό της ελλαδικής Εκκλησίας, γεγονός που δημιουργούσε εντάσεις και σύγχυση.
Για το θέμα μίλησαν περισσότεροι από 30 αρχιερείς, οι περισσότεροι εκ των οποίων υπερασπίστηκαν το δικαίωμα του Πατριαρχείου να αναγνωρίσει την αυτοκεφαλία.
Επιφυλάξεις διατύπωσε ο μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος ο οποίος χαρακτήρισε την απόφαση ρίσκο και ζήτησε να ληφθεί απόφαση αφού πρώτα “ωριμάσει το θέμα”.
Αίσθηση προκάλεσε ο Μητροπολίτης Λαγκαδά, ο οποίος είχε κατηγορηθεί από την Εκκλησία της Ρωσίας για τη στάση που είχε τηρήσει στο ζήτημα και είπε τα εξής:
– «Οι απειλές ότι οι Ρώσοι θα κάνουν “αυτό η εκείνο” αν αναγνωρίσετε την Ουκρανία, επιβεβαιώνουν ότι ο πανσλαβισμός που ξεκίνησε επί Στάλιν συνεχίζεται σήμερα με άλλα μέσα».
Από την πλευρά του ο μητροπολίτης Περιστερίου κ. Κλήμης μίλησε για «πονηρά κίνητρα» από πλευράς Εκκλησίας Ρωσίας: “Δεν μπορούμε να βλέπουμε και να εξετάζουμε με τρόπο εξονυχιστικό τα όσα πράττει η Εκκλησία της Ουκρανίας και να κάνουμε ότι δεν βλέπουμε και δεν ακούμε τα όσα εκτοξεύουν κάθε φορά οι Ρώσοι”.
Για πιέσεις της Μόσχας μίλησε και ο μητροπολίτης Κορίνθου Διονύσιος, που έκανε εκτενή αναφορά στην εμπειρία του από πρόσφατη επίσκεψή του στα Ιεροσόλυμα όπου είδε τις πιέσεις που ασκούνται στο εκεί Πατριαρχείο από τη Ρωσική Εκκλησία.
«Ποιος είναι τέλος πάντων ο Μόσχας; Ο Οικουμενικός; Γιατί τα κάνει όλα αυτά;», αναρωτήθηκε αναφερόμενος στις επεκτατικές τάσεις της Ρωσίας:
«Δεν είναι δυνατόν να μιλούν για κανονικότητα εκείνοι που παραβιάζουν όλους τους κανόνες και να μιλούν για “εξαγορά” αυτοί που χτίζουν ναούς σε όλο τον κόσμο με ρωσικό χρήμα και δεν ρωτούν κανέναν».
Στο θέμα του εκβιασμού αναφέρθηκε επίσης και ο μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος ο οποίος μετέφερε στην Ιεραρχία συνομιλία που είχε με Ρώσο Ιεράρχη, ο οποίος τον επισκέφθηκε και του κατηγόρησε ευθέως τον Οικουμενικό Πατριάρχη για «ηγουμενισμό» της Ορθοδοξίας.
Τότε, όπως είπε, απάντησε στον Ρώσο κληρικό: «Αν είχατε έρθει στην Σύνοδο της Κρήτης τίποτα από αυτά δεν θα είχε συμβεί. Ενώ απευθυνόμενος προς τον Αρχιεπίσκοπο του είπε:
– «Δεν θα είχαμε φθάσει εδώ αν κι εσείς Μακαριώτατε είχατε μνημονεύσει αμέσως τον Επιφάνιο».
Ο Μητροπολίτης Μαρωνείας Παντελεήμων κάλεσε την Ιεραρχία να μην φοβάται:
«Δεν έχουμε να φοβόμαστε κανέναν και τίποτα. Είμαστε μία λεβέντικη ιεραρχία και δεν πρέπει να φοβόμαστε».
Ο Βεροίας Παντελεήμων ξεκαθάρισε πως οι μητροπολίτες της Βορείου Ελλάδος «πρέπει να είναι ταυτισμένοι με το Πατριαρχείο».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Δράμας Παύλος:
– «Εμείς των Νέων Χωρών έχουμε de facto αναγνωρίσει την Εκκλησία της Ουκρανίας» και τάχθηκε κατά της οποιασδήποτε ψηφοφορίας. Να ψηφίσω για κάτι που το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει ήδη αποφανθεί; αναρωτήθηκε ο Σεβ. Δράμας και κάλεσε τους Ιεράρχες να σεβαστούν το Πατριαρχείο λέγοντάς τους:
– «Θα πετάξουμε τον ιερότατο θεσμό του γένους για να παίξουμε τα παιχνίδια των Ρώσων»;
Ο Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος προειδοποίησε ότι:
«Δεν πρέπει να αμφισβητηθεί το δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου να εκχωρεί αυτοκεφαλία» και επεσήμανε ότι:
«Οσο η Εκκλησία της Ελλάδος δεν προχωρά στην αναγνώριση του Επιφανίου, τόσο θα επιτείνεται η διάσταση στο εσωτερικό της Ουκρανίας και θα αφήσουμε τους Ρώσους να μας πιέζουν περί του αντιθέτου».
Ο Υδρας Εφραίμ, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα τονίζοντας πως αν δεν ληφθεί σωστή απόφαση υπέρ της νέας Εκκλησίας: «Θα έχουμε διαπράξει το μεγαλύτερο έγκλημα».
Από την πλευρά του ο μητροπολίτης Ιωαννίνων κ. Μάξιμος κατηγόρησε τις πρακτικές που ακολουθεί η Μόσχα:
«Δεν γίνεται να υποκύψουμε στους εκβιασμούς του μητροπολίτη Βολοκολάμσκ». Ενώ έκανε λόγο για πάνω από 200 ρωσικές δικαιοδοσίες που υπάρχουν ανά τον κόσμο για τις οποίες δεν μιλά κανείς.
Ο μητροπολίτης Καισαριανής ζήτησε ονομαστική ψηφοφορία για το θέμα και δεν έκρυψε τους φόβους του για νέο παλαιοημερολογιτικό ζήτημα που μπορεί να δημιουργηθεί στους κόλπους της Εκκλησίας της Ελλάδος, λέγοντας χαρακτηριστικά «Φοβούμαι πως σπέρνουμε νέο διχασμό».
