Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας διά του μητροπολίτη Ζιμπάμπουε και Αγκόλας κ. Σεραφείμ αναλύει συγκεκριμένες προτάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.
Σε αυτές εκφράζονται οι θέσεις της Εκκλησίας, ενώ προτείνονται συγκεκριμένες δράσεις:
Η Εκκλησία μας ήταν πάντοτε οικολογική, με την έννοια ότι η θεολογία περί της Δημιουργίας του Θεού είναι σαφής: ότι η όλη δημιουργία του σύμπαντος κόσμου είναι δώρο Θεού για όλα τα πλάσματά του.
… Σε καμία περίπτωση ο άνθρωπος δεν πρέπει να δημιουργήσει οποιανδήποτε μορφή αντίθεσης ή αντιπαράθεσης με το Περιβάλλον, με τον ευρύτερο δηλαδή χώρο της φύσεως μέσα στην οποία ζει. Δεν πρέπει δηλαδή να πέσουμε ξανά θύματα των νεότερων χρόνων της Παγκόσμιας Ιστορίας της Ανθρωπότητας, όπου δυστυχώς πολλοί άνθρωποι μέσα από την απάνθρωπη αλαζονεία των αυτοκρατοριών τους, της απαράδεκτης αποικιοκρατίας και της ξέφρενης κι ανεξέλικτης βιομηχανικής επαναστάσεως και την ταυτόχρονη άδικη εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον συνάνθρωπό του, είδαν την φύση ως τον επικίνδυνο αντίπαλο κι εχθρό τους, που έπρεπε να την πολιορκήσουν, να την υποθάλψουν, να την πολεμήσουν, να τη λεηλατήσουν, να την κατακτήσουν και να τη βιάσουν βάναυσα, μετατρέποντάς την με το ολοκαύτωμα των δύο Παγκοσμίων Πολέμων σε ένα απέραντο νεκροταφείο, που ακόμη μαυροφορεμένα θρηνούμε με πόνο ψυχής για το αύριο.
Ηδη οι ανεξέλεγκτοι ρύποι της εποχής μας έχουν οδηγήσει σε μεγάλο βαθμό στη ρύπανση των υδάτων. Η απόθεση των αποβλήτων σε θάλασσες και ποτάμια ήταν η μεγάλη μας αμαρτία την ώρα που νομίζαμε ότι φθάσαμε στον Ουρανό με τη Βιομηχανική Επανάσταση.
Η ενεργειακή κρίση του πετρελαίου οδήγησε πολλές χώρες στην εύκολη επιβλαβή λύση με τη χρήση πυρηνικών αντιδραστήρων για την παραγωγή δωρεάν ρεύματος (η ραδιενέργεια και τα πυρηνικά απόβλητα γίνονται σταδιακά ωρολογιακές βόμβες μαζικής καταστροφής που κανείς δεν μπορεί να σταματήσει την έκρηξή τους). Τα δύο πυρηνικά περιστατικά στο Τσέρνομπιλ, στην Ουκρανία και στην Ιαπωνία είναι προειδοποίηση τι μπορεί να μας συμβεί στο μέλλον.
Μόνο με εναλλασσόμενες, μη αβλαβείς πηγές ενέργειας μπορούμε να αντεπεξέλθουμε στο πρόβλημα της καταστροφής, όπως είναι το νερό, ο αέρας, ο ήλιος. Κάθε πηγή ενέργειας που είναι ρυπογόνος σταδιακά πρέπει να απαγορευθεί με ειδική νομική ρύθμιση.
Η αναδάσωση κι η προστασία των δασών συμβάλλουν στη φυσική απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα από τη μεγάλη ποσότητα ρύπων ώστε να εκπέμπουν οξυγόνο. Δυστυχώς με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας οι καταστροφικές φωτιές των δασών αυξάνονται κι η διάθεση για αναδάσωση δεν είναι η αναμενόμενη. Το ίδιο ισχύει με την ενίσχυση του Διεθνούς Δικαίου για την προστασία των Ωκεανών. Η ενεργοποίηση των πολιτών είναι απαραίτητη για να πείσουμε τις Κυβερνήσεις μας για νομικά πλαίσια που διασφαλίζουν την προοπτική του σεβασμού προς τη φύση, να προστατέψουμε τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες, την ενοποίηση της οικονομικής και περιβαλλοντολογικής πολιτικής, την ουσιαστική μείωση των ρύπων και τη διεθνή αλληλεγγύη για να ζήσουμε σε έναν Πλανήτη με ειρηνικές σχέσεις τόσο ανάμεσα στους ανθρώπους, όσο κι ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση.
Δράσεις του Πατριαρχείου
Το Πατριαρχείο οφείλει να ασχοληθεί με έργα ή τοπικές πρωτοβουλίες, οι οποίες οδηγούν στην επανεκτίμηση της αξίας όλης της Δημιουργίας. Κάθε Μητρόπολη και κάθε Επισκοπή και κάθε ενορία πρέπει να αναλάβουν την εκπόνηση σχεδίων και την εκτέλεση έργων πάνω σε τοπικό, δηλαδή ενοριακό και ευρύτερο Μητροπολιτικό και Επισκοπικό επίπεδο, όπως για παράδειγμα:
– Στις ενορίες: Να οργανώσει προγράμματα για ανακύκλωση χαρτιού, γυαλιού, μετάλλων και χημικών αποβλήτων, τα οποία μπορούν να γίνουν λίπασμα.
– Να εξοικονομήσει ενέργεια μέσα στα εκκλησιαστικά κτήρια με κατάλληλη μόνωση και έλεγχο του φωτισμού τους.
– Να ενθαρρύνει εξοικονόμηση νερού.
– Στις Μητροπολιτικές και Επισκοπικές επαρχίες: Να εντοπίσουμε ευκαιρίες για παραγωγή και χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας (ηλιακή, αιολική και χρήση βιομάζας), ως άμεσο και πρακτικό τρόπο.
– Κάθε Μητρόπολη και Επισκοπή και κάθε ενορία θα πρέπει να εξετάσει τη χρήση της γης, των κτηρίων και των επενδύσεων που ελέγχει ή επηρεάζει για να βεβαιωθεί ότι αυτά χρησιμοποιούνται ή λειτουργούν με τρόπο που δεν θα προκαλέσουν ζημιά στο περιβάλλον, αλλ’ αντίθετα θα το βελτιώσουν.
Σύμφωνα με την χριστιανική υπόδειξη για σωστή διαχείριση των πόρων, θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για ικανοποιητική χρήση της ενέργειας. Η ενορία μπορεί επίσης να πρωτοστατήσει τόσο στις αναδασώσεις, στις δενδροφυτεύσεις μέσα στις πόλεις, στην καθαριότητα συγκεκριμένων χώρων και σε άλλες δραστηριότητες, που θα μπορούσαν να συμβάλουν δραστικά στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, όσο και στις αντιδράσεις για τις οποιασδήποτε μορφής οικολογικές καταστροφές ή για τις ενέργειες εκείνες οι οποίες συμβάλλουν κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο στη μόλυνση και στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
Εκδοση μικρών βιβλίων με τα ακόλουθα θέματα:
-Οξινη βροχή
-Τρύπα του Οζοντος
-Μόλυνση του αέρα
-Φυσικές πηγές
-Εξαφάνιση των ειδών
-Φαινόμενο του θερμοκηπίου
-Ρυπογόνες πηγές ενέργειας
-Εξοικονόμηση ενέργειας
-Ανανεώσιμες αβλαβείς πηγές ενέργειας, ήλιος, νερό και αέρας
… Πρόταση του Πατριαρχείου μας προς το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο σε συνεργασία και συντονισμό με τις αδελφές Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, η σύσταση και οργάνωση Διορθόδοξης Συντονιστικής Επιτροπής με κύριο έργο την ίδρυση Κέντρων Περιβαλλοντικής Αφύπνισης σε όλες τις τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, Μητροπόλεις και Επισκοπές και ενορίες, σε όλες τις χώρες που ζουν Ορθόδοξοι πληθυσμοί.
Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας καλεί τους πάντες στην Αφρική να απευθύνουν έκκληση στα Συνέδρια των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNEP) και του Τμήματος της Κλιματικής Αλλαγής.
Στην έκκληση θα ζητείται:
I. Σύμφωνα με τα λόγια του Κυρίου «καθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, και υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως», κανένα προϊόν ή βιομηχανία να μην εξάγεται και κανένα απόβλητο να μην εναποτίθεται (να μην απορρίπτεται), εφόσον η χώρα προελεύσεως δεν θα το αποδεχόταν στο δικό της έδαφος ή την επικράτειά της.
II. Σύμφωνα με την χριστιανική υπόδειξη για σωστή διαχείριση των πόρων, θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για ικανοποιητική χρήση της ενέργειας. Αυτό ενδεχομένως να απαιτήσει μείωση της φορολογίας πάνω στο κόστος των μονωτικών υλικών και κατάργηση των επιχορηγήσεων για την παραγωγή και χρήση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες είναι ιδιαίτερα ζημιογόνες για το περιβάλλον. Είναι επίσης ενδεχόμενο να απαιτηθεί η αύξηση των φόρων, ώστε να περιοριστεί η χρήση πηγών ενέργειας, όπως το κάρβουνο και το πετρέλαιο.
Οι προτάσεις
1. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι για να έχει αποτελέσματα η λήψη οποιωνδήποτε πρακτικών μέτρων χρειάζεται πρώτα ν’ αλλάξει ο σημερινός άνθρωπος νοοτροπία, να οδηγηθεί δηλαδή σε αληθινή μετάνοια, όπως αυτή την κατενόησε ανέκαθεν η χριστιανική διδασκαλία.
2. Το χριστιανικό ασκητικό ιδεώδες αποτελεί τη ριζοσπαστικότερη απάντηση στον σύγχρονο καταναλωτικό τρόπο ζωής. Η άσκηση, που δεν αποτελεί προνόμιο των μοναχών και των αναχωρητών, αλλά καθήκον όλων των πιστών ανεξαιρέτως, η λιτότητα και η ολιγάρκεια ανοίγουν τον δρόμο για την αποκατάσταση της ορθής σχέσεως του ανθρώπου με τον κόσμο.
3. Προς αυτή την κατεύθυνση της αληθινής μετανοίας, της ασκήσεως και της ολιγαρκείας, κυρίως όμως του εξαγιασμού και του εκκλησιασμού του ανθρώπου και του κόσμου με επίκεντρο το μέγα Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, μπορούν τα μέγιστα να συμβάλουν όσοι έχουν κάποια ποιμαντική ευθύνη μεταξύ των πιστών: επίσκοποι, ιερείς και λαϊκοί θεολόγοι, ιδιαιτέρως δε οι εξομολόγοι, οι κατηχητές και οι ιεροκήρυκες, τόσο με τον λόγο τους όσο και με το παράδειγμά τους.
4. Αμεση προτεραιότητα πρέπει να δοθεί από το κήρυγμα και την κατήχηση σ’ όλα τους τα επίπεδα, γενικώς δε από σύνολη την εκκλησιαστική παιδεία και διδασκαλία στη θεολογία της Δημιουργίας, στην Ορθόδοξη διδασκαλία περί του ανθρώπου και του κόσμου.
Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας επισημαίνει τις αυξανόμενες πιέσεις που ασκούνται στο Παγκόσμιο περιβάλλον, οι οποίες προκαλούνται, μεταξύ άλλων, από τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού, την αστικοποίηση, την ξηρασία, τις κλιματικές αλλαγές, την έλλειψη νερού, την ερημοποίηση, τη μόλυνση και την απώλεια βιοποικιλότητας.
Επιπλέον επισημαίνει την ανάγκη για προαγωγή της περιβαλλοντικής συνείδησης των πολιτών μέσα από την άτυπη και την τυπική εκπαίδευση. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την εισαγωγή περιβαλλοντικών ιδεών στα διάφορα μαθήματα των σχολικών προγραμμάτων, καθώς και με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων στις τοπικές κοινότητες, όπως περιβαλλοντικά κέντρα και προγράμματα. Είναι πλέον εμφανής η οργανική σχέση μεταξύ πολιτικών συγκρούσεων και περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Γι’ αυτό επιβάλλεται η περαιτέρω θεολογική μελέτη θεμάτων που αφορούν στη γη, στον άνθρωπο και τον πολιτισμό, σε συσχετισμό προς το οικολογικό ήθος και τις πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα.
Το Πατριαρχείο εστιάζει σε δραστηριότητες τομέων στο πλαίσιο των Περιβαλλοντολογικών Οδηγιών με την οργάνωση διαφόρων περιβαλλοντολογικών μέτρων όπως:
– στην προστασία των υδάτινων πόρων
– στην αναδάσωση
– στην προαγωγή ποικίλων μορφών περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
– στην προαγωγή εναλλακτικών καυσίμων
– στην προαγωγή της προσπάθειας συμμετοχής των προσφύγων σε τοπικά περιβαλλοντολογικά προγράμματα
– στον έλεγχο συγκομιδής καυσόξυλων.
