Άγιος της χριστιανοσύνης, που μαρτύρησε για την πίστη του στα χρόνια του ρωμαίου αυτοκράτορα Δεκίου, το 251 μ.Χ.
Η μνήμη του Αγίου Χριστοφόρου τιμάται στις 9 Μαΐου από την Ορθόδοξη Εκκλησία και στις 25 Ιουλίου από την Καθολική.
Σύμφωνα με την παράδοση, καταγόταν από βάρβαρη φυλή και ονομαζόταν Ρέπροβος (reprobus, κολασμένος στα Λατινικά).
Ήταν πανύψηλος, δυνατός και πολύ άσχημος στην όψη.
Κατά τη διάρκεια ενός πολέμου της φυλής του με τους Ρωμαίους συνελήφθη αιχμάλωτος.
Μεταφέρθηκε στην Αντιόχεια και λόγω των σωματικών του προσόντων εντάχθηκε στις ρωμαϊκές λεγεώνες.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αντιόχεια μεταστράφηκε στο χριστιανισμό, βαπτίστηκε από τον τοπικό επίσκοπο Βαβύλα, τον μετέπειτα ιερομάρτυρα, και έλαβε το όνομα Xριστόφορος ή Χριστοφόρος.
Λίγο μετά τη βάπτισή του, ο Χριστόφορος είδε κάποιους χριστιανούς να κακοποιούνται από ειδωλολάτρες.
Υπερασπίστηκε σθεναρά τους ομοδόξους του, αλλά καταγγέλθηκε στον αυτοκράτορα Δέκιο, ο οποίος διέταξε τη σύλληψή του.
Ένα στρατιωτικό απόσπασμα άρχισε να τον αναζητεί.
Ύστερα από αρκετές ημέρες έρευνας, αποκαμωμένοι και νηστικοί, οι στρατιώτες ανακάλυψαν τον Χριστόφορο, τη στιγμή που ετοιμαζόταν να γευματίσει με ένα κομμάτι ξερό ψωμί.
Με την προσευχή, ο Χριστόφορος κατόρθωσε να πολλαπλασιάσει το λιγοστό άρτο και να χορτάσει όλους τους στρατιώτες.
Έκπληκτοι αυτοί για το θαύμα πίστεψαν στον Χριστό.
Όταν ο αυτοκράτορας πληροφορήθηκε το γεγονός, συνέλαβε και αποκεφάλισε τους στρατιώτες τού αποσπάσματος, ενώ προσπάθησε με υποσχέσεις και κολακείες να μεταπείσει τον Χριστόφορο.
Του έστειλε και δύο γυναίκες ελευθερίων ηθών, την Ακυλίνα και την Καλλινίκη, ελπίζοντας ότι με τα θέλγητρά τους θα τον σαγήνευαν και θα τον παρέσυραν.
Όχι μόνο δε συνέβη αυτό, αλλά οι δύο γυναίκες έγιναν χριστιανές, αφού πείστηκαν από τον Χριστόφορο να επανέλθουν στο δρόμο της αρετής.
Όταν το πληροφορήθηκε αυτό, ο Δέκιος εξαγριώθηκε και διέταξε τον αποκεφαλισμό τόσο του Χριστοφόρου όσο και των δύο γυναικών (251 μ.Χ.).
Η μνήμη της Ακυλίνης και της Καλλινίκης συνεορτάζεται με αυτήν του Αγίου Χριστοφόρου στις 9 Μαΐου.
Στην αγιογραφία, ο Άγιος Χριστόφορος εικονίζεται να μεταφέρει στον ώμο του τον Χριστό.
Η παράδοση αναφέρει ότι περνούσε τους οδοιπόρους από ένα χείμαρρο, επειδή δεν υπήρχε γέφυρα.
Όταν πέρασε και τον Χριστό πήρε το όνομά του Χριστόφορος («Χριστόν φέρει»).
Σε κάποιες εικόνες παριστάνεται ως κυνοκέφαλος, επειδή σύμφωνα με την παράδοση καταγόταν από το έθνος των Κυνοκεφάλων.
Στη λαϊκή παράδοση ο μεγαλομάρτυρας Χριστόφορος θεωρείται προστάτης των χωραφιών και των αμπελιών από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, και ιδιαίτερα από τη χαλαζόπτωση.
Είναι επίσης προστάτης άγιος των αυτοκινητιστών, των οδοιπόρων και του Σώματος Εφοδιασμού – Μεταφορών (ΣΕΜ) του Ελληνικού Στρατού.
Ο μεγαλομάρτυρας Χριστόφορος είναι, μεταξύ άλλων, πολιούχος του Αγρινίου.
Σε αρχαϊκές τοιχογραφίες της Καππαδοκίας ο Χριστόφορος απεικονίζεται νέος αγένειος φέροντας χλαμύδα (γύρω στον 11ο αιώνα) κάτι που αποδεικνύει πως η παράδοση περί κυνοκεφάλου αγίου δεν είχε δημιουργηθεί την περίοδο αυτή ή δεν είχε επηρεάσει την εικονογραφία της Καππαδοκίας. Σαν στρατιωτικός νεαρός και ωραίος άγιος απεικονίζεται σε βυζαντινές τοιχογραφίες Τον 12ο αιώνα τον εντοπίζουμε ως νέο αγένειο με στρατιωτική πανοπλία και ασπίδα (Άγιοι Ανάργυροι Καστοριάς), στους Παλαιολόγιους χρόνους ως νέο κατά τον τύπο των μαρτύρων κρατώντας σταυρό και την ίδια περίοδο ως νέο φέροντα στους ώμους το Βρέφος Ιησού Της τελευταίας αναπαράστασης έχουν εντοπιστεί τοιχογραφίες στο Τίρνοβο της Βουλγαρίας και σε εικόνα της Πάτμου. Είναι μάλλον προϊόντα δυτικών προτύπων-χαλκογραφίας η οποία κυκλοφορούσε στην Ανατολή.
Σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό φιλόλογο-ιστορικό Θεοχάρη Δετοράκη «μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση της επίδρασης των παγανιστικών επιβιώσεων και των λαϊκών θρύλων στη διαμόρφωση της αγιολογικής παράδοσης βρίσκουμε στα σχετικά με τον άγιο Χριστόφορο κείμενα».
Ο Άγιος Χριστοφόρος περιγράφεται και εικονίζεται πολλές φορές και ως κυνοκέφαλος, προφανώς λόγω της σύνδεσής του με το έθνος των Σκυλοκεφάλων. Εντοπίζεται έτσι σε τοιχογραφίες, φορητές εικόνες ακόμα και σε μικρογραφίες χειρογράφων. Όλες αυτές οι αναπαραστάσεις προέρχονται από την περίοδο της ύστερης Τουρκοκρατίας, ιδίως του 17ου και 18ου αιώνων, σε λαϊκές επαρχιακές ζωγραφιές. Σύμφωνα με τον Ανδρέα Ξυγγόπουλο, καμία παράσταση του αγίου ως κυνοκεφάλου απαντάται στα βυζαντινά χρόνια. Σύμφωνα με το Συναξάριο του Αγίου αναφέρεται ότι «Περὶ τούτου τοῦ ἐνδόξου καὶ μεγαλομάρτυρος τερατώδη λέγεταί τινα καὶ παράδοξα, ὅτι τε κυνοπρόσωπος ἦν ἐκ τῆς χώρας τῶν τοὺς ἀνθρώπους κατεσθιόντων καὶ ὅτι πρότερον ἀνθρώπους ἤσθιεν, ὕστερον δὲ μετὰ τὸ πιστεῦσαι Χριστῷ μετεμορφώθη. Οὐκ ἔστι δὲ τοῦτο, οὐκ ἔστιν· ἀλλὰ τινὲς αὐτὸν οὕτως ὑπενόησαν διὰ τὸ ἐθνικὸν καὶ ἄγριον καὶ φοβερόν.» Δηλαδή για την Εκκλησιαστική συνείδηση η λαϊκή αυτή παράδοση η σχετική με την απεικόνιση του Αγίου ως σκύλου, αποκρούσθηκε.
Σε κώδικα του 11ου αιώνα ο Χριστόφορος «ἐκ τοῦ γένους τῶν κυνοκεφάλων ὐπῆρχεν, γῆς δὲ τῶν ἀνθρωποφάγων». Και περιγράφεται ως ἀνὴρ νεανίας, φοβερὸς τῷ εἴδει, καὶ ὑπερμεγέθης τῷ σώματι καὶ τῷ πάχει· οἱ δὲ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς ἀστὴρ ὁ πρωῒ ἀνατέλλων, καὶ οἱ ὀδόντες αὐτοῦ ὡς συάγρου ἐξέχοντες Έτσι από τα κείμενα προκύπτει πως υπήρχε παράδοση περί καταγωγής του Χριστόφορου από τη χώρα των Κυνοκεφάλων, χωρίς όμως να λέγεται ότι αυτός ήταν κυνοκέφαλος. Το θέμα της ερμηνείας του Κυνοκέφαλου αγίου έχει απασχολήσει τους ερευνητές οι οποίοι το συνδέουν με τον Αιγύπτιο θεό Άνουβι αλλά δυσκολεύονται να βρουν τη συνέχεια αφού η μορφή αυτή είναι γνωστή περισσότερο από νεώτερες εικόνες Γενικά η απεικόνισή του αγίου ως σκύλου συνδέεται με μια λαϊκή, ανατολική μορφή του αγίου.[.
