Το χρονικό από Dr. Med. Γεώργιο Χαραλαμπίδη
Στις 7 Μαΐου 2025 και περί τις 9 π.μ. με εντολή του σεβαστού μας Μητρ. κ. Δωρόθεου και παρουσία πολλών συγγενών του κυρού Μητ. Λαυρέντιου Β΄(καθ. Ιωάν. Χαριτάντη, μηχανικού Γεωρ. Τσάλτα και Μαρ. Κισίδου), διανοίχτηκαν οι τάφοι του Μητρ. Λαυρέντιου Β΄ και συγγενών. Τα οστά τοποθετήθηκαν σε ειδικές ανοξείδωτες μεταλλικές θήκες με την πρόσθεση της ονομασίας των νεκρών, αφού πλύθηκαν κατάλληλα.
Κατά την διάνοιξη του τάφου του Μητρ. Λαυρέντιου Β΄, που ήταν εργώδης και πολύ δύσκολη, ανευρέθηκε το σκήνωμα του μητροπολίτη διαλυμένο και επικαλυμμένο από τα ιερά αρχιερατικά του άμφια. Το επισκοπικό καλυμμαύχι με τον σταυρό του σε πολύ καλή κατάσταση με φθορά μόνο στην περιοχή που ακουμπούσε στο χώμα. Βρέθηκαν ακόμη το ωμοφόριο του, τα επιμάνικα με τα κορδόνια τους σε πολύ καλή κατάσταση, το επιγονάτιο σε αρίστη κατάσταση, το πετραχήλι του και τα υποδήματα του. Από την ζώνη ένα μεγάλο μέρος της, αλλά και η μεταλλική πόρπη. Ακόμη υλικά από την πολυθρόνα του (τα ποδαρικά της, οι σούστες της, φθαρμένες και μη, οι ιμάντες στήριξης τους). Γενικά τα λεπτά-επιφανειακά υφάσματα βρέθηκαν λειωμένα από την υγρασία και τον χρόνο…..
Από τα οστά της σωρού του μητρ. Λαυρέντιου Β΄, με έκπληξη διαπίστωσα ολόκληρο το κρανίο του που έφερε μία τρύπα από σφαίρα, περιστρόφου πυροβόλου όπλου από τους επίδοξους νεαρούς εκτελεστές του στην δεξιά βρεγματο-ινιακή περιοχή. Ως γνωστόν, πυροβολήθηκε κατά την τέλεση της θείας λειτουργίας στον Ι. Ναό της Αγίας Τριάδος της Χαλδίας στην εορτή του Αγίου Παύλου το 1918. Αμέσως συνελήφθησαν οι δύο δράστες….. Για το γεγονός της απόπειρας δολοφονίας του Λαυρέντιου, αυτόπτης μάρτυρας υπήρξε ο νεαρός 12ετής τότε, Αλέξανδρος Ουρεϊλίδης, που μεταφέρει το γεγονός από τη δική του σκοπιά. Περιγράφει….
«Ένα πρωί λοιπόν, καθώς έπαιζα εκεί, την ημέρα του Αγίου Παύλου, παρατήρησα δυο νεαρούς, ντυμένους με τα καλά τους τα κουστούμια, να πηγαίνουν προς το Σάι-ταση. Άρχισα να τους παρακολουθώ,- στα χέρια τους κρατούσαν από ένα πιστόλι και από ένα δίστομο μαχαίρι. Συνέχισα να τους ακολουθώ, φθάσανε στον συνοικισμό του Σάι-ταση και μπήκαν στην εκκλησία της Αγίας Τριάδος. Εκείνη την ώρα έντυναν τον Δεσπότη με τα άμφιά του, τον οποίο και πυροβόλησαν οι δυο νεαροί για να τον σκοτώσουν μέσα στην εκκλησία!
Ο κόσμος, από τον πανικό που προκλήθηκε, ανακατεύτηκε σαν κουβάρι και αμέσως ειδοποιήθηκαν οι αρχές. Δήμαρχος της Κερασούντας ήταν τότε ο Τοπάλ Οσμάνης, ο οποίος κατέφθασε στην εκκλησία, συνέλαβε τους νεαρούς και τους οδήγησε στο κρατητήριο. Αυτός λέγονταν Σάββας Κιρτηνλής.»
Έπεσαν λοιπόν πυροβολισμοί εναντίον του Λαυρέντιου εντός του ναού από τους επίδοξους νεαρούς δολοφόνους, την ώρα που ο ιεράρχης ντύνεται τα ιερά Άμφια. Δεν πρόλαβε να βάλει ολόκληρη τη στολή και μία σφαίρα κατευθύνθηκε στο κεφάλι του, αλλά για καλή του τύχη ξεστράτισε κάποια εκατοστά και τρύπησε το επισκοπικό καλυμαύχι, σύμφωνα και με αναφορά του ανιψιού του μητρ. Λαυρέντιου Β΄, Ιωάννη Παπαδόπουλου-Χαριτάντη.
Ο Ιεράρχης έντρομος σπεύδει να κρυφτεί πίσω από την ωραία πύλη. Με τους πυροβολισμούς και τη φασαρία καταφθάνει και ο δήμαρχος Τοπάλ Όσμάν. Συλλαμβάνει και φυλακίζει τον Σάββα Κιρτηνλή και τον συνεργάτη του. Αργότερα ο Μητρ. Λαυρέντιος ζήτησε να αποφυλακιστούν οι επίδοξοι εκτελεστές του.
Από άλλη παρατήρηση μας στα οστά των μηρών βρήκαμε βραχύτερο το δεξιό μηριαίο οστούν, περίπου 1-2 εκατοστά, λόγω μεγάλης καμπυλότητας του και γι αυτό αναφέρουμε ότι κατά τον βηματισμό του έσερνε λίγο το αριστερό του πόδι. (από το νέο μου βιβλίο “Ηγούμενος Πολύκαρπος και οι συνασκητές του της Παναγίας Σουμελά του Πόντου”) – Μέσα από Αρχεία και Κώδικες του Οικουμενικού Πατριαρχείου (1868-1923).
Η όλη διαδικασία της ανακομιδής των λειψάνων έγινε με τέτοια τάξη και σειρά, που θα πρέπει να δώσουμε τα εύσημα σε όσους εργάστηκαν στην εκταφή, αλλά κυρίως στον Μητροπολίτη κ. Δωρόθεο και τον πατέρα Γερμανό που επιμελήθηκαν της όλης διαδικασίας.
Dr.Med. Γεωργίος Χαραλαμπίδης
βιογράφος του Ηγουμένου Πολύκαρπου
ΙΕΡΑ ΛΑΥΡΕΝΤΙΑΝΗ ΜΟΝΗ
ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ
Ανακομιδή των λειψάνων
Το πρωί της εβδόμης Μαΐου 2025 πραγματοποιήθηκε η εκταφή των λειψάνων του μακαριστού μητροπολίτου Λαυρεντίου και των ολίγων εκ των στενών συγγενών του, που ευρίσκοντο ενταφιασμένοι στον περίβολο της Μονής, δίπλα από το μνημείο του μητροπολίτου και ήσαν άτομα που συνέβαλαν, ο καθείς από τη δική του πλευρά, στην δημιουργία και λειτουργία της. Η ενέργεια αυτή ήταν αναγκαστική, αφού, μετά τη ανοικοδόμηση του νέου ναού, τα σκαλοπάτια της κεντρικής εισόδου του ναού έφταναν στο όριο των μνημάτων με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η είσοδος στον ναό.
Η λύση που προτάθηκε από τον νέο μητροπολίτη Δράμας Δωρόθεο, ήταν η εκταφή και ανακομιδή των λειψάνων σε νέα θέση δίπλα στο ναό, ώστε, να μην αλλοιωθεί η ιστορικότητα του χώρου κατά το δυνατόν. Στην πρόταση αυτή υπήρξε συναίνεση των επιζώντων συγγενών του μ. Λαυρεντίου, του γράφοντος Ιωάννη Παπαδόπουλου-Χαριτάντη και του Γεωργίου Τσάλτα. Το έργο της εκταφής ανέλαβε εξ ολοκλήρου η Ιερά Μητρόπολις Δράμας υπό την εποπτεία του μητροπολίτου Δωροθέου και την άοκνη προσωπική προσπάθεια του πατρός Γερμανού. Θα πρέπει να τονίσω ότι το έργο ήταν δυσχερές, ιδιαίτερα σε ότι είχε να κάνει με το μνημείο και τον τάφο του μ. Λαυρεντίου. Ωστόσο, οι δυσκολίες παρακάμφθηκαν με την συμβολή εξειδικευμένου συνεργείου πολλών ατόμων και μηχανικών μέσων.
Η όλη ενέργεια έγινε με σχολαστική επιμέλεια και απόλυτο σεβασμό προς τους κεκοιμημένους και τήρηση του χριστιανικού εθιμικού. Παρών και επιβλέπων ήταν ο μ. Δωρόθεος, ο οποίος και τέλεσε τρισάγιο εις μνήμην των νεκρών. Τα λείψανα των νεκρών τοποθετήθηκαν σε μεταλλικές ανοξείδωτες οστεοθήκες οι οποίες, προσεχώς, θα τοποθετηθούν στο υπό δημιουργία νέο μνημείο του μακαριστού Λαυρεντίου σύμφωνα με τον σχεδιασμό της μητροπόλεως.
Ωστόσο, για να γίνει κατανοητή η σημασία της ενέργειας αυτής στους νεότερους κατοίκους της πόλης και όσους ενδεχομένως δεν γνωρίζουν τα ιστορικά δεδομένα της δημιουργίας της Λαυρεντιανής Μονής και του συνοικισμού της Νέας Κρώμνης Δράμας, θα παραθέσω εν συντομία μερικά στοιχεία.
Η Ιερά Λαυρεντιανή Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού, που βρίσκεται στη Δυτική είσοδο της πόλης της Δράμας, ιδρύθηκε το 1925 από τον μακαριστό μητροπολίτη Χαλδίας Πόντου, Κερασούντος Πόντου και Δράμας (1922-1928), Λαυρέντιο Β` Παπαδόπουλο το γένος Χαριτάντη, (1968-1928). Για την ίδρυση της Μονής παραθέτω μικρό ιστορικό απόσπασμα από την διαθήκη του ιδίου.
«Στοιχών τω παραδείγματι των ευσεβών μου γονέων Βασιλείου ιερέως και Βαρβάρας πρεσβυτέρας, έγνων τω εαυτώ εκείνων πόθω ευλαβείας ελαυνόμενος και εις αντικατάστασιν της εν Τουρκία κατά χωρίον Βαρενού εγκαταλειφθείσης Ιεράς εκείνων Εκκλησίας της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού, την, ιδίαις όλως εμού δαπάναις, ανέγερσιν της παρούσης μικράς Λαυρεντιανής Μονής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού εις μνήμην εμού και των γονέων υπέρ ων ετήσιον ειδικόν μνημόσυνον ορίζω πλην του ετησίου πανδήμου μνημοσύνου πάντων των υπέρ πίστεως και πατρίδος τελειωθέντων πυρί και σιδήρω Ποντίων»
Της δημιουργίας της Μονής προηγήθηκε η ίδρυση του συνοικισμού Νέας Κρώμνης Δράμας κατόπιν ενεργειών του μ. Λαυρεντίου και των ανεψιών του, ιατρού Χαριτάντη Ανέστη και δικηγόρου Ιωσήφ Παπαδόπουλου. Δεν είναι τυχαίο το όνομα που δόθηκε από τον μ. Λαυρέντιο στον συνοικισμό, αφού, το χωριό που ο ίδιος γεννήθηκε στον Πόντο ήταν η Βαρενού, σε πολλή κοντινή απόσταση από την Κρώμνη του Πόντου.
Στον εξ ολοκλήρου νέο συνοικισμό εγκαταστάθηκαν περίπου διακόσιες οικογένειες κυρίως Ποντίων προσφύγων, αλλά, και λίγες οικογένειες Μικρασιατών εκ Καππαδοκίας. Στις οικογένειες αυτές παραχωρήθηκαν μικρές ανταλλάξιμες εκτάσεις γης που ελήφθησαν από τους γηγενείς πληθυσμούς Μακεδόνων στη Δράμα. Η Ιερά Λαυρεντιανή Μονή βρίσκεται εκατόν μέτρα έξω από το Δυτικό όριο του συνοικισμού, που είναι το ρέμα της Τσοπάγκας, η δε οικοπεδική έκταση της, αρκετών στρεμμάτων, δεν είναι από τα ανταλλάξιμα εδάφη, αλλά αγορασμένη από τον κτήτορα της Μονής.
Στα χρόνια που ακολούθησαν της ιδρύσεως, η Μονή αγκαλιάστηκε από τους κατοίκους του συνοικισμού, αλλά και τους πέριξ γηγενείς Μακεδόνες Δραμινούς, οι οποίοι συνέδραμαν ποικιλοτρόπως. Ο τρόπος ιδρύσεώς της από πρόσφυγα μητροπολίτη, η λειτουργία της από Πόντιους ηγούμενους της Παναγίας Σουμελά, τα κειμήλια της, οι δυσκολίες τής τότε εποχής, η νοσταλγία για την χαμένη Πατρίδα του Πόντου, και το γεγονός ότι ποτέ και από κανέναν δεν θεωρήθηκε ως οικογενειακή εκκλησία, την κατέστησαν ιστορικό σύμβολο του ποντιακού πληθυσμού της γειτονιάς που την θεωρούσαν δική τους οικογενειακή ιστορία. Στα επόμενα χρόνια η Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, το Μοναστηράκι, όπως το αποκαλούσαν οι περισσότεροι, αγκαλιάστηκε από όλους τους κατοίκους της Δράμας, πολλοί των οποίων το προτιμούσαν για την τέλεση των γάμων και των βαφτίσεων τους.
Το 2007 η Μονή κατεδαφίστηκε άνευ ουσιαστικού λόγου και αιτίας, με μόνη την πρόθεση να οικοδομηθεί επί του παλαιού ναού ένας νέος ναός. Ας το κρίνει η Ιστορία. Η ενέργεια αυτή, ωστόσο, ήταν αντίθετη με την θέληση όλων των συγγενών του μ. Λαυρεντίου, αλλά και μεγάλου μέρους των κατοίκων της Δράμας. Ο νέος ναός θα μπορούσε να οικοδομηθεί δίπλα στον παλαιό ναό, καθώς, παραδείγματα τέτοια υπάρχουν πολλά και στη Δράμα, αλλά, και σε άλλες πόλεις της χώρας μας.
Στη θέση του παλαιού ναού έχει ήδη οικοδομηθεί ένας περίλαμπρος ναός υψηλής αισθητικής που παραπέμπει όντως στον Πόντο. Αποτελεί πραγματικό αρχιτεκτονικό κόσμημα. Ωστόσο, καμία πρόβλεψη δεν υπήρξε για την θέση του σχετικά με το μνημείο του κτήτορος μ. Λαυρεντίου και τα λοιπά λίγα μνήματα. Έτσι φτάσαμε στην σημερινή αναγκαστική εκταφή των λειψάνων. Ωστόσο, παραμερίζοντας την όποια πικρία μας για ό,τι συνέβη, καλωσορίζουμε το νέο δημιούργημα ανοίγοντας μια νέα σελίδα στην Ιστορία.
Πρέπει να κοιτάζουμε μπροστά και να χτίζουμε πάνω στην Ιστορία. Θεωρώ βέβαιο ότι η νέα Λαυρεντιανή Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού θα εκπληρώσει τα οράματα του μακαριστού μ. Λαυρεντίου καθώς και του κτήτορος του νέου ναού μακαριστού μ. Παύλου. Οι κάτοικοι της Δράμας θα την αγκαλιάσουν και πάλι.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω και από της θέσεως αυτής τον νέο μητροπολίτη Δράμας Δωρόθεο για την άψογη συνεργασία, την ευγένεια του, την απλότητα του, τις καλές του προθέσεις, την αγάπη και διορατικότητα με την οποία προσέγγισε το θέμα, την σαφήνεια των θέσεων του και τον σεβασμό του στην Ιστορία. Του είμαι ευγνώμων. Ευγνώμων αισθάνομαι και προς τον πατέρα Γερμανό ο οποίος ανέλαβε το δύσκολο εγχείρημα της εκταφής με απόλυτο σεβασμό και αγάπη ως σαν να επρόκειτο για δικούς του νεκρούς. Ευχαριστίες και προς τον πατέρα Δημήτριο για την ευγενή συμμετοχή του στο θρησκευτικό τελετουργικό. Υπάρχουν και καλές στιγμές στην Ιστορία.
Κάποτε, σε ανύποπτο χρόνο, έγραψα σε ένα βιβλίο μου:
«Είχε δυο καμπάνες το Μοναστηράκι με το δικό της μοναδικό καμπάνισμα η κάθε μία. Η μικρή, η πιο διαπεραστική και σύντομη, ήταν για να κρατάει σε εγρήγορση τους ζωντανούς. Για όσους καταλάβαιναν τη γλώσσα της, ο ήχος της έδειχνε το δρόμο της ζωής τους, που αργότερα άξιζε να τον μετρούν με τα χρόνια και τις γενιές. Η μεγάλη καμπάνα, η αργή με το χοντρό σχοινί, κρατούσε τους δεσμούς και την επικοινωνία με το ζεστό αγκάλιασμα και τη στοργή όλων των αγαπημένων στο κοιμητήρι, που μας φροντίζουν από ψηλά.»
Η Ιστορία είναι χρήσιμη όταν είναι αληθινή. Το παρελθόν χαράζει το μέλλον μας, γι αυτό και αξίζει σεβασμού.
Ιωάννης Χαριτάντης του Ευριπίδη
εγγονός του Ιωάννη, αδελφού του μ. Λαυρεντίου
14 Μαΐου 2025
