Η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, Υπεύθυνη Έρευνας και Διεθνών Σχέσεων, Ακαδημαϊκή Υπεύθυνη του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών “Εφαρμογές Ψυχολογίας και Συμβουλευτικής στην Κοινότητα” της Θεολογικής Σχολής Εκκλησίας της Κύπρου Δρ. Όλγα Σολομώντος – Κουντούρη, εξηγεί τις επαγγελματικές προοπτικές αυτού του μοναδικού στο είδος του πτυχίου στην Κύπρο, αλλά και τους λόγους που σήμερα η Συμβουλευτική είναι ίσως η πιο αναγκαία επιστήμη.
Με ποιο σκεπτικό δημιουργήθηκε το Μεταπτυχιακό «Εφαρμογές Ψυχολογίας και Συμβουλευτικής στην Κοινότητα» στη Θεολογική Σχολή της Εκκλησίας Κύπρου;
Το πρόγραμμα είναι μοναδικό και το πρώτο στο είδος του στην Κύπρο και γενικά στον ελληνικό χώρο. Είναι σχεδιασμένο πολύ μελετημένα, ώστε αφ’ ενός να υπηρετήσει το όραμα της Θ.Σ.Ε.Κ. και του Μακαριωτάτου για εκπαίδευση στελεχών που θα υπηρετούν την Εκκλησία και την κοινωνία και αφ’ ετέρου για να καλύψει ένα κενό ή και να αναβαθμίσει, υφιστάμενες υπηρεσίες σχετικές με την κοινωνική ευημερία και την ψυχική υγεία.
Σήμερα στην Κύπρο σε πολλούς χώρους και υπηρεσίες, όπως είναι μια εκκλησιαστική ενορία, ένα σχολείο, η αστυνομία, η φυλακή, οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ο στρατός, οι σχετικοί Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί (ΜΚΟ), καταφεύγουν άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς, ευάλωτες ψυχικά ομάδες, αλλά και άτομα ψυχικά ανθεκτικά που ταλανίζονται με οικογενειακά, κοινωνικά ή και οικονομικά προβλήματα.
Οι απόφοιτοι μας καταρτίζονται ως λειτουργοί αυτών των υπηρεσιών, ώστε να παρέχουν μια πρώτης ανάγκης συμβουλευτική, να κατανοήσουν εάν πρόκειται για κάποιο ψυχικό νόσημα ή μια ηλικιακή κρίση και να δώσουν καθοδήγηση, αλλά και να παραπέμψουν αν χρειαστεί στις κατάλληλες ψυχικές ή άλλες υπηρεσίες. Επίσης, να μπορούν να εκπονούν προγράμματα κοινωνικής ευημερίας και θετικής ανάπτυξης ομάδων και ατόμων.
Ποιοι ήταν οι στόχοι όταν σχεδιαζόταν το μεταπτυχιακό;
Το πρόγραμμα στοχεύει στη μεταπτυχιακή εκπαίδευση στελεχών σε κοινότητες, υπηρεσίες, οργανισμούς, ιδρύματα, δήμους, σχολεία, ώστε να τους καταρτίσει θεωρητικά, πρακτικά και πνευματικά ικανούς για να εφαρμόζουν σύγχρονες θεωρίες ψυχολογίας και ερευνητικά τεκμηριωμένες προσεγγίσεις ψυχολογίας και συμβουλευτικής σε πραγματικά προβλήματα ατόμων και ομάδων, για να οργανώνουν το κοινοτικό κοινωνικό έργο μιας ενορίας ή ενός οργανισμού, για να συμβάλλουν στην προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη και στην προαγωγή της ψυχικής υγείας ατόμων και ομάδων και για να προσφέρουν την εξειδίκευσή τους σε επιστημονικές ομάδες για επίλυση ατομικών και κοινωνικών διαφορών.
Το πρόγραμμα επίσης προσφέρει την επιλογή για τους φοιτητές που ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν διδακτορικές σπουδές ή ερευνητική καριέρα, τις αναγκαίες δεξιότητες και γνώσεις.
Ποιες οι προοπτικές απασχόλησης;
Η εξειδίκευση που προσφέρει το Μ.Π.Σ. είναι ελκυστική, αφού υπάρχει ανάγκη στην Κυπριακή κοινωνία, τόσο στην εκκλησία, όσο και σε κοινωφελείς οργανισμούς για απασχόληση. Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι απόφοιτοι θα έχουν μια ποικιλία από επιλογές σταδιοδρομίας.
Μπορούν να επωφεληθούν από ευκαιρίες απασχόλησης ως στελέχη ενοριών της Εκκλησίας της Κύπρου, ή Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών. Ήδη μέσα από τις συμφωνίες της πρακτικής άσκησης στο ενοριακό έργο και σε ΜΚΟ δημιουργούνται οι προοπτικές να προκύψουν ευκαιρίες απασχόλησης και εργοδότησης.
Ένα μεταπτυχιακό δίπλωμα στις εφαρμογές ψυχολογίας και συμβουλευτικής προσφέρει στον πτυχιούχο ανώτερη θέση στην αγορά εργασίας, ειδικά για τις θέσεις εργασίας που αφορούν στον σχεδιασμό και τη διαχείριση προγραμμάτων πρόληψης/παρέμβασης.
Σε ένα ακαδημαϊκό ή ερευνητικό ίδρυμα μπορούν να εργαστούν ως ερευνητές, εκπαιδευτές ή σύμβουλοι. Μπορούν ακόμα και να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε επίπεδο διδακτορικού προγράμματος.
Πού βασίστηκε την επιτυχία του μεταπτυχιακού;
Την επιτυχία του την βασίσαμε στην μοναδικότητά του, στο ότι καλύπτει ένα κενό για συγκεκριμένη εξειδίκευση που δεν υπάρχει στην Κύπρο, στον πολύ προσεκτικό σχεδιασμό του, στους άριστους επιστήμονες που διδάσκουν, στο ότι έχει αξιολογηθεί από μια εξαιρετική ομάδα διακεκριμένων ψυχολόγων από τρεις διαφορετικές χώρες της Ευρώπης (Σουηδία, Ισπανία, Ιρλανδία) με πολύ ψηλή βαθμολογία και έχει εγκριθεί από τον Φορέα ΔΙΠΑΕ, στις 20.5.2019.
Τέλος η επιτυχία του βασίζεται και στους φοιτητές που σπουδάζουν κοντά μας. Οι πρώτοι μας φοιτητές είναι μια εξαιρετική ομάδα από άτομα με διαφορετικά προφίλ σπουδών και εργασίας, οι οποίοι έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την επιθυμία τους να εργαστούν και να προσφέρουν στους χώρους από τους οποίους προέρχονται όπως και αλλού.
Πώς θα χαρακτηρίζατε τον πρώτο χρόνο διεξαγωγής του;
Θεωρώ ότι ο πρώτος χρόνος διεξαγωγής του στέφθηκε με επιτυχία, αφενός από το προφίλ των φοιτητών που το επέλεξαν, αφού πέραν από αυτά που ανάφερα πιο πάνω, είναι όλοι επαγγελματίες με πολύ αξιόλογα βιογραφικά και το 40% έχουν άλλο μεταπτυχιακό. Οι συνάδελφοι που διδάσκουν είναι από τους καλύτερους στα αντικείμενα τους με ερευνητική δραστηριότητα και διακρίσεις.
Έτσι η έμφαση στη μεθοδολογία διδασκαλίας που δώσαμε και βασίζεται στο peer learning στην ομότιμη μάθηση, λειτούργησε εξαιρετικά, ώστε οι φοιτητές να προσφέρουν άνετα και ισότιμα τις γνώσεις και εμπειρίες τους και να προχωρούν ομαδικά και συνεργατικά κατακτώντας γνώσεις και δεξιότητες.
Παρόλο που το δεύτερο εξάμηνο το πρόγραμμα από συμβατικό μετατράπηκε σε εξ αποστάσεως λόγω της πανδημίας, αυτό έγινε πολύ άνετα καθότι η Θ.Σ.Ε.Κ. πληρούσε τις προδιαγραφές της μοντερνοποίησης και είχε και την τεχνολογία και την τεχνογνωσία να το πράξει.
Ποια η δομή του μεταπτυχιακού προγράμματος;
Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα προσφέρεται σε πλήρη φοίτηση και περιλαμβάνει υποχρεωτικά μαθήματα και μαθήματα επιλογής. Η κανονική διάρκεια των σπουδών είναι δύο (2) ακαδημαϊκά έτη (τέσσερα εξάμηνα). Ο αριθμός των μονάδων που απαιτούνται για αποφοίτηση είναι 120 ECTS (Ευρωπαϊκές Πιστωτικές Μονάδες).
Τα υποχρεωτικά μαθήματα, συμπεριλαμβανομένης της εκπόνησης Διπλωματικής Εργασίας και της Πρακτικής Άσκησης είναι δέκα και απλώνονται σε όλα τα εξάμηνα.
Περιλαμβάνονται μαθήματα όπως: Σύγχρονα θέματα Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, Βασικές Αρχές Ορθόδοξης Θεολογίας, Δεοντολογία και Μεθοδολογία Έρευνας, Ανάπτυξη Συμβουλευτικής Ικανότητας, Συμβουλευτική για Παιδιά και Εφήβους, Εφηβική Παραβατικότητα, Ατομικές διάφορες και αποκλίσεις και Ειδικά Σεμινάρια Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας.
Οι φοιτητές αναλόγως από ποιο χώρο προέρχονται και που θα ήθελαν να εξειδικευτούν μπορούν να καταρτίσουν το πρόγραμμα τους επιλέγοντας τρία από τα εξής έξι επιλεγόμενα μαθήματα: Εφαρμοσμένη Ποιμαντική και Κοινωνική Διακονία, Διοίκηση μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών, Στατιστική, Συμβουλευτική Οικογένειας και Τρίτης ηλικίας, Ειδικά Σεμινάρια Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας στην Εκπαίδευση και Μεταπτυχιακή Έρευνα.
Στην ιστοσελίδα της Σχολής υπάρχει γραμμή βοήθειας για το Covid-19 και θα ήθελα να αναφερθείτε σ’ αυτό.
Η Θεολογική Σχολής Εκκλησίας Κύπρου μέσω του Μεταπτυχιακού Προγράμματος και στο πλαίσιο της κοινωνικής προσφοράς της, παρέχει εξ’ αποστάσεως Υπηρεσίες Συμβουλευτικής για στήριξη παιδιών, εφήβων και γονέων, καθώς και φοιτητών της Σχολής.
Οι μεταπτυχιακές φοιτήτριες του Προγράμματος, Λουίζα Μιχαήλ (Σχολική Σύμβουλος) και Ιωάννα Μαρουλλή (Σχολική Ψυχολόγος), υπό την καθοδήγηση και την εποπτεία μου, σχεδίασαν, ετοίμασαν και υλοποιούν το έργο «Συμβουλευτική εν καιρώ Πανδημίας», με αφορμή τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε.
Απώτερο στόχο του έργου αποτέλεσε η δημιουργία ενός λειτουργικού μοντέλου διαχείρισης της Πανδημίας, αλλά κυρίως η συνέχιση της προσφοράς Υπηρεσιών και μετά την περίοδο της κρίσης, για αντιμετώπιση και διαχείριση στρεσογόνων καταστάσεων που ενδέχεται να προκύψουν.
Συγκεκριμένα, οι φοιτήτριες ετοιμάζουν Ψυχοεκπαιδευτικό Υλικό που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεματικών ενοτήτων, που περιλαμβάνει άρθρα για ενημέρωση γονέων, συμβουλές και δραστηριότητες για παιδιά και εφήβους. Επίσης, υπάρχει συμβουλευτικό υλικό και για τους/τις φοιτητές/τριες.
Επιπλέον, οι φοιτήτριες είναι στη διάθεση του κοινού για εξ’ αποστάσεως Υπηρεσίες Συμβουλευτικής στήριξης και καθοδήγησης. Πήραμε αρκετά θετικά σχόλια και ευχαριστίες γιατί παράλληλα με την ιστοσελίδα δημιουργήσαμε και σελίδα στο facebook.
Τώρα βρισκόμαστε και στην περίοδο που ήδη προσφέρονται μέσω τηλεφώνου συμβουλές κυρίως σε γονείς. Σας συστήνω ιδιαίτερα τον οδηγό για γονείς με παιδιά προδημοτικής και δημοτικού, ανάλογος οδηγός ετοιμάζεται και για γονείς με εφήβους.
Θα λέγατε πως η Συμβουλευτική σήμερα είναι πολύ πιο αναγκαία ως μια επιστήμη βοήθειας;
Η ανάγκη των ανθρώπων να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό σύμβουλο είναι πιο έντονη από ποτέ.
Η πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι οιασδήποτε ηλικίας είναι να ανακαλύψουν τη θέση τους και να την προσδιορίσουν σε μια κοινωνία που συνεχώς αλλάζει, σε ασταθής πολιτικά και πολιτιστικά εποχές, σε οικονομικές κρίσεις, σε ασυνήθιστες κρίσεις όπως η τρέχουσα πανδημία.
Επιπρόσθετα τον ταλανίζουν προσωπικά, οικογενειακά, διαπροσωπικά, επαγγελματικά προβλήματα. Είναι μια εποχή όπου ίσως η συμβουλευτική είναι η πιο αναγκαία επιστήμη.
Η συμβουλευτική προκύπτει μέσα από την ανάγκη των ανθρώπων να στηρίξουν ο ένας τον άλλο, να βρουν λύσεις να ανταπεξέλθουν των προβλημάτων, να μοιραστούν τους έγνοιες τους, να βρουν δημιουργικούς τρόπους να εξελίσσονται και να βελτιώνονται.
Καθημερινά όλοι λίγο- πολύ, καλούμαστε να κάνουμε κάποιου είδους συμβουλευτικής, στα παιδιά μας, στους συζύγους/συντρόφους μας, σε φίλους, σε συναδέλφους, σε μαθητές μας κ.τ.λ. Πόσες φορές νιώθουμε πώς θα θέλαμε να είχαμε κάποια επιπλέον προσόντα ή τεχνικές που θα μας κάνανε καλύτερους σε αυτό το έργο.
Μέσα από το δικό μας πρόγραμμα η συμβουλευτική έχει μια εξέχουσα θέση, στα χέρια έμπειρων και εγνωσμένου κύρους συμβουλευτικών ψυχολόγων.
Οι φοιτητές μας εκπαιδεύονται σε βασικές τεχνικές όπως η ενεργητική ακρόαση, η αντανάκλαση, η εμψύχωση, η συμβουλευτική πένθους κ.ά. και καταρτίζονται στο πώς θα βοηθήσουν αυτούς που αναζητούν τη βοήθειά τους. Χωρίς υπερβολή θα έλεγα πώς εάν όλοι εκπαιδευόμασταν σε βασικές αρχές συμβουλευτικής, ο κόσμος μας θα γινόταν σίγουρα καλύτερος.
Ποιο είναι το θετικό πρόσωπο των ανθρώπων στο 2020;
Η εμπειρία της πανδημία στην οποία ζούμε και δεν γνωρίζουμε ακόμα την έκβασή της έχει αναδείξει ένα πολύ θετικό πρόσωπο των ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα. Έχει αναδείξει την ανθρωπιά, την αλληλεγγύη, την κοινωνική ευθύνη, την αυτοθυσία.
Έχουμε ζήσει και ακούσει πολλές συγκινητικές ιστορίες από πολλές χώρες για εθελοντές, για δωρητές, για ανθρώπους που απλόχερα μέρα και νύχτα δούλευαν για να σώσουν ζωές, ειδικά οι γιατροί και οι νοσηλευτές.
Νίκησε ο άνθρωπος και οι ανθρώπινες αξίες, κυρίως η αγάπη, η οποία είναι και η σημαία του Χριστού. Μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, άλλα αποκτώντας το μεταπτυχιακό Εφαρμογές Ψυχολογίας και Συμβουλευτικής στην Κοινότητα, το οποίο είναι ένα καθαρά ακαδημαϊκό προσόν, εκπαιδεύεσαι να προσφέρεις και να υπηρετείς τον άνθρωπο, ώστε να μπορεί να αναδείξει τον πιο θετικό του εαυτό.
