Σαρία ή Αστικός Κώδικας; Το ερώτημα αυτό, που συνδέεται και με θέματα θρησκευτικής ελευθερίας, απασχόλησε όχι μία αλλά δύο φορές το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο πριν από περίπου ενάμιση χρόνο είχε καταδικάσει την Ελλάδα για την εφαρμογή του ισλαμικού δικαίου (Σαρία) σε υπόθεση κληρονομικής διαφοράς μεταξύ Ελλήνων μουσουλμάνων της Θράκης.
Η υπόθεση αφορούσε την εφαρμογή από τα ελληνικά δικαστήρια του ισλαμικού θρησκευτικού νόμου (Σαρία) σε μια κληρονομική διαμάχη μεταξύ ελλήνων υπηκόων που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα. Γεγονός που συνέβη σε αντίθεση με τη βούληση του αποβιώσαντος, ο οποίος ήταν Ελληνας της μουσουλμανικής μειονότητας, αλλά πριν από τον θάνατό του είχε καταρτίσει διαθήκη σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, ορίζοντας τη σύζυγό του ως κληρονόμο του συνόλου της περιουσίας του.
Ωστόσο, οι δύο αδελφές του συζύγου της αμφισβήτησαν τη διαθήκη, λέγοντας ότι ο αδελφός τους ανήκε στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και κάθε σχετικό ζήτημα έπρεπε να κριθεί όχι με βάση τον Αστικό Κώδικα, αλλά με βάση τον ισλαμικό νόμο και θα έπρεπε να υπαχθεί στη δικαιοδοσία του μουφτή.
Το αποτέλεσμα ήταν η χήρα να χάσει επί της ουσίας τα τρία τέταρτα της κληρονομιάς της προς όφελος των αδελφών του αποθανόντος, τις οποίες το πρωτοβάθμιο δικαστήριο αναγνώρισε ως συνιδιοκτήτριες ενός ακινήτου.
Τελικά η υπόθεση έφτασε στο Δικαστήριο του Στρασβούργου, γιατί τα ελληνικά δικαστήρια έκριναν άκυρη τη διαθήκη του και ακολούθησαν τον μουσουλμανικό νόμο περί κληρονομίας, ο οποίος, στην Ελλάδα, εφαρμοζόταν κυρίως σε Ελληνες μουσουλμανικού θρησκεύματος.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, τον Δεκέμβριο του 2018, με απόφασή του έκρινε ότι υπήρξε παράβαση εκ μέρους της Ελλάδας της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επισημαίνοντας στο σκεπτικό ότι η προσφεύγουσα υπέστη διακριτική μεταχείριση λόγω της θρησκείας του συζύγου της. Μάλιστα, ανάμεσα στις διαπιστώσεις τους, οι δικαστές του επισημαίνουν ότι η Ελλάδα ήταν, την περίοδο εκείνη, η μόνη χώρα στην Ευρώπη που εφάρμοζε υποχρεωτικά το δίκαιο της Σαρία σε ορισμένους πολίτες, ενάντια στις επιθυμίες τους. Το ενδιαφέρον είναι ότι προ ημερών το Δικαστήριο του Στρασβούργου εξέδωσε μια νέα απόφαση για την ίδια υπόθεση κρίνοντας ομόφωνα ότι εάν το ελληνικό κράτος μέσα σε έναν χρόνο δεν διασφαλίσει την κληρονομιά της προσφεύγουσας, τότε θα πρέπει να καταβάλει ποσό αποζημίωσης που αντιστοιχεί στα 3/4 της συνολικής αξίας του ακινήτου που κληροδότησε στην Ελλάδα. Το ποσό που θα πληρωθεί ως εκ τούτου θα ανέρχεται συνολικά σε 41.103,36 ευρώ. Επιπλέον, με βάση την ίδια απόφαση πρέπει να καταβληθεί στην προσφεύγουσα ποσό 10.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 5.828,33 ευρώ για τα έξοδα και τις δαπάνες που ξόδεψε στη δικαστική μάχη ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων και του δικαστηρίου του Στρασβούργου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου άσκησε παρέμβαση στη δίκη ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και είχε υποστηρίξει ότι «η θρησκευτική ελευθερία της μειονότητας δεν συνεπάγεται επ’ ουδενί την υποχρέωση υπαγωγής των μελών της στο μουσουλμανικό δίκαιο παρά τη θέλησή τους».
Για την ιστορία, αξίζει να αναφέρουμε ότι η προσφεύγουσα έχει ανάλογο δικαστικό αγώνα και στην Τουρκία για άλλο ακίνητο του αποθανόντος συζύγου της. Ταυτόχρονα όμως οι αδελφές του αποθανόντος και εκεί υπέβαλαν αίτηση ακύρωσης της διαθήκης, με αποτέλεσμα να εκκρεμεί η σχετική διαδικασία ενώπιον του Εφετείου της Κωνσταντινούπολης.
Κληρονομική διαμάχη
Η υπόθεση αφορούσε στην εφαρμογή από τα ελληνικά δικαστήρια του ισλαμικού θρησκευτικού νόμου (Σαρία) σε μία κληρονομική διαμάχη μεταξύ Ελλήνων υπηκόων που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα
Τι γράφει ο δικηγόρος κ.Βασίλης Χειρδάρης
Τον Δεκέμβριο του 2018 εκδόθηκε η πρώτη απόφαση του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης του Δικαστηρίου του Στρασβούργου που καταδίκασε τη χώρα μας για την υποχρεωτική εφαρμογή της Σαρία σε κληρονομική υπόθεση.
Η Σαρία είναι μια μορφή ισλαμικού δικαίου και κυρίως ισλαμικός θρησκευτικός κώδικας διαβίωσης που ρυθμίζει έναν ισλαμικό τρόπο ζωής. Δεν είναι ένα κείμενο αλλά χιλιάδες κείμενα που προσπαθούν να ερμηνεύσουν το Κοράνι. Για τους μουσουλμάνους έλληνες υπηκόους η Σαρία είχε και ένα αυστηρό δικονομικό σκέλος, την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Μουφτή. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν εφαρμόζεται παρά μόνο στην Ελλάδα, όπου οι μουσουλμάνοι Ελληνες έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν στον Μουφτή για υποθέσεις γάμου, διαζυγίου, διατροφών, επιτροπειών, κηδεμονιών, επιτροπείας, διαθηκών και την εξ αδιαθέτου διαδοχή. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Σαρία δεν εφαρμόζεται ούτε στην Τουρκία από το 1926!
Το ΕΔΔΑ στην πρώτη απόφαση του 2018 έκρινε ότι η διαφορετική μεταχείριση που υπέστη η προσφεύγουσα ως κληρονόμος από διαθήκη από Ελληνα μουσουλμάνο σε σχέση με χήρα που κληρονομούσε από διαθήκη από Ελληνα μη μουσουλμάνο δεν ήταν αντικειμενικά και εύλογα αιτιολογημένη. Το Στρασβούργο επίσης έκρινε ότι η άρνηση στα μέλη θρησκευτικής μειονότητας να επιλέξουν και να ωφεληθούν οικειοθελώς από το δίκαιο που ισχύει για όλους συνιστούσε διακριτική μεταχείριση και παράλληλα παραβίαζε το δικαίωμα ελεύθερης αυτοδιάθεσης και προστασίας της περιουσίας τους.
Η χώρα μας από τις 15.1.2018 άλλαξε τη νομοθεσία της και πλέον η επιλογή της Σαρία είναι προαιρετική και μη δεσμευτική για τους Ελληνες μουσουλμάνους.
Η δεύτερη απόφαση που εκδόθηκε πρόσφατα επί της ίδιας υπόθεσης και παρουσιάζεται από «ΤΑ ΝΕΑ» αφορά την καταβολή αποζημίωσης και ηθικής βλάβης στην προσφεύγουσα.
Με μια ασυνήθιστη απόφαση το Στρασβούργο το 2020 καλεί την Ελλάδα να διασφαλίσει την αποκατάσταση της κληρονομιάς της χήρας, όπως αυτή αποτυπώνεται στη δημόσια διαθήκη που κατέλιπε ο αποβιώσας σύζυγός της.
Είναι μια ενδιαφέρουσα υπόθεση και μια πρόκληση της χώρας μας για αποκατάσταση παραβιασθέντων θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Ο Βασίλης Χειρδάρης είναι δικηγόρος
Πηγή: TΝέα
