Μέ ἦθος σταυροαναστάσιμον ἐγένετο σήμερον, 14ην/27ην Αὐγούστου 2025 , Παραμονήν τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καί ὥραν 7.30 μ.μ. ἡ Κάθοδος τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος ἀπό τοῦ Κεντρικοῦ Μοναστηρίου εἰς τό Ἱερόν Προσκύνημα τῆς Γεθσημανῆς διά τήν τελετήν τοῦ Ἐπιταφίου / τῶν Ἐγκωμίων πρός τήν Κοίμησιν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.
Ἡ συγκινητική καί μεταλοπρεπεστάτη καί ἐν πολλοῖς μοναδική τελετή αὕτη ἔχει τήν θέσιν αὐτῆς ἀρχαιόθεν εἰς τήν τυπικήν καί προσκυνηματικήν τάξιν τῆς Σιωνίτιδος Ἐκκλησίας.
Τῆς τελετῆς αὐτῆς προηγήθη Ἱερά Ἀγρυπνία τήν νύκτα τῆς 13ης πρός 14ην Αὐγούστου 2025 εἰς τό Πάνσεπτον καί Θεομητορικόν Μνῆμα, τῆς ὁποίας προεξῆρξεν ὁ Ἡγούμενος τοῦ Προσκυνήματος Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἑλενουπόλεως κ. Ἰωακείμ.
Ἡ ἱερά πομπή αὕτη, τῇ τιμητικῇ συμπορεύσει τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα κ. Δημητρίου Ἀγγελοσοπούλου, διῆλθε ἐπισήμως τήν Παλαιάν Πόλιν τῶν Ἱεροσολύμων ἀπό δυσμάς πρός ἀνατολάς διά τῆς ὁδοῦ τοῦ Μαρτυρίου (Via Dolorosa ). Ἐνώπιον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Χαραλάμπους ἵστατο πρός ὑποδοχήν ὁ ἡγούμενος Ἀρχιμανδρίτης π. Ἀμφιλόχιος, τοῦ Πραιτωρίου ὁ ἡγούμενος Ἀρχιμανδρίτης π. Διονύσιος, τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῶν Ἁγίων Θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννης ὁ ἡγούμενος Ἀρχιμανδρίτης π. Μελέτιος καί ἐνώπιον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Στεφάνου ἐκτός τῶν τειχῶν εἰς τήν ἀρχήν τῆς κοιλάδος τοῦ Ἰωσαφάτ ὁ ἡγούμενος Ἀρχιμανδρίτης π. Ἐπιφάνιος.
Ὅτε ἡ ἱερά πομπή ἔφθασεν εἰς Γεθσημανῆν, ὁ Μακαριώτατος ἐνεδύθη μανδύαν καί ηὐλόγησε τήν Ἁγίαν Εἴσοδον καί εὐθύς ἀμέσως ἡ συνοδεία κατηυθύνθη διά τῶν κατηφορικῶν βαθμίδων πρός τό μέσον τοῦ Ναοῦ, τῶν ψαλτῶν ψαλλόντων «Ἐν τῇ γεννήσει τήν παρθενίαν ἐφύλαξας…». Ἐνταῦθα ὁ Μακαριώτατος, οἱ Ἀρχιερεῖς καί Ἱερεῖς προσεκύνησαν τό Θεομητορικόν μνῆμα καί ἐνεδύθησαν τάς Ἀρχιερατικάς καί Ἱερατικάς αὐτῶν στολάς, ἐν ᾧ ὁ Πρωτοψάλτης τοῦ Πανιέρου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως διάκονος π. Εὐστάθιος ἔψαλλε τό «Ἄνωθεν οἱ προφῆται Σέ προκατήγγειλαν…».
Τοῦ Μακαριωτάτου εὐλογήσαντος, τοῦ Θεομητορικοῦ Ἐπιταφίου μετενεχθέντος ἐκ τοῦ παρεκκλησίου τῆς Πλατυτέρας εἰς τό μέσον τοῦ Ναοῦ ἤρξατο ἡ ἀκολουθία τῶν Ἐγκωμίων, συμφώνως πρός τό Καθιερωμένον Τυπικόν εἰς τρεῖς στάσεις:
Τήν α’: «Ἡ ζωή ἐν τάφῳ κατετέθης, βαβαί…».
Τήν β’: «Ἄξιόν ἐστιν μεγαλύνειν Σέ, τήν Θεοτόκον…».
Τήν γ’: «Αἱ γενεαί πᾶσαι ὕμνον τῇ ταφῇ σου προσάγουσι, Παρθένε….».
Εἰς τήν α’ τῶν στάσεων τούτων ὁ Πατριάρχης ἐθυμίασε τόν τάφον καί τό ἐκκλησίασμα, ἐνῷ εἰς τάς β’ καί γ’, Ἀρχιερεῖς.
Μετά τά εὐλογητάρια ἐκήρυξε τόν θεῖον Λόγον ὁ Γέρων Ἀρχιγραμματεύς Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντίνης κ. Ἀρίσταρχος εἰς ἐκκλησίασμα ἀποτελούμενον ἐκ μοναχῶν, μοναζουσῶν ἐντοπίων καί ὀλίγων προσκυνητῶν ἑλληνιστί ὡς ἕπεται:
«Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,
Σεβασμία τῶν Ἱεραρχῶν χορεία,
κ. Γενικέ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,
Σεβαστοί Πατέρες,
Εὐλαβεῖς προσκυνηταί,
Σεπτή, αἰδέσιμη καί σεβάσμια, ἅμα δέ κατανυκτική καί εὐφρόσυνη εἶναι ἡ ἑορτή πού ἑορτάζει σήμερα προοιμιακῶς ἡ ἀνά τήν οἰκουμένη μία, ἁγία, Ὀρθόδοξος Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία. Ἑορτάζει τήν ἑορτή τῆς ἐνδόξου Κοιμήσεως τῆς πάνυ ὑπερευλογημένης ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας. Κατ’ ἐξοχήν ὅμως ἑορτάζει τήν ἑορτή αὐτή ἡ Μήτηρ τῶν Ἐκκλησιῶν, Σιών ἡ ἁγία, «ἡ δεξαμένη πρώτη ἄφεσιν ἁμαρτιῶν διά τῆς Ἀναστάσεως», διότι ἡ Θεοτόκος, καρπός τῆς κοιλίας τῶν ἁγίων ἀτέκνων πρίν Θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννης, ἐγεννήθη, ἔζησε, ἐκοιμήθη, ἐνεταφιάσθη εἰς τά χώματα τῆς Ἁγίας Γῆς καί ἐξ αὐτῶν στόν οὐρανό μετέστη.
Γιά τό λόγο τοῦτο μέ εὐλάβεια βαθεία καί σεβασμό πολύ, εὑρισκόμαστε σήμερα εἰς «Γεθσημανῆν τό χωρίον». Ἱστάμεθα ἐνώπιον τοῦ Θεομητορικοῦ Μνήματος καί πέριξ τοῦ σεπτοῦ ἐπιταφίου σκηνώματος τῆς Παρθένου, ὄντες εὐγνώμονες, μνήμονες ἐκείνης ὡς ὑποδείγματος ἁγνότητος, καθαρότητος καί ἁγιότητος, ἁγίας καί παναγίας ζωῆς, ἀνταποκρίσεως καί ὑπακοῆς ἀδιακρίτου στήν κλήση τοῦ Θεοῦ πρός ἐκείνη. Γιατί ὁ Θεός τήν ἐπέλεξε, τήν προόρισε καί προσεκάλεσε σέ «συνεργία», δηλαδή νά γίνει συνεργός Του στό ἔργο Του τῆς «παγκοσμίου σωτηρίας καί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου», νά δανείσει ἀπό τή σάρκα της σάρκα στόν πρίν ἄσαρκο Μονογενή Υἱό καί Λόγο Του. Γιά τό ἔργο τοῦτο ὁ Θεός προετοίμαζε τόν παλαιό Ἰσραήλ «μέ ρήσεις προφητῶν καί αἰνίγματα, τά ὁποῖα ὑπέφηναν (ὑπεδήλωναν) τήν ἐκ Παρθένου σάρκωση τοῦ Χριστοῦ. Ἀπό τά πολυάριθμα ὀλίγα μόνο εἶναι ἡ φλεγομένη καί μή καιομένη βάτος τοῦ Ὄρους Σινᾶ, τήν ὁποία εἶδε ὁ Θεόπτης Μωϋσῆς . Ἡ κλῖμαξ, τήν ὁποία εἶδε ὁ Ἰακώβ στή Βαιθήλ καί ἐπί τῆς ὁποίας ἀνέβαιναν καί κατέβαιναν ἄγγελοι. Ἡ Ἐρυθρά θάλασσα, διά τῆς ὁποίας «ἀβρόχοις ποσί» διῆλθε ὁ Ἰσραήλ. «Ὅτε δέ ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου» (Γαλ. δ΄, 4), «τῶν ἐσόπτρων λυθέντων», τήν ἁγνή κόρη τῆς Ναζαρέτ ἐκάλεσε ὁ Θεός διά τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, ὁ ὁποῖος «τῶν οὐρανίων ἁψίδων καταπτάς», τήν ἀπεκάλεσε «κεχαριτωμένη καί εὐλογημένη ἐν γυναιξί» (Λουκ.α΄, 28) καί τῆς ἀνήγγειλε ὅτι «Πνεῦμα Ἅγιον θά ἐπέλθει σ’αὐτή καί δύναμις Ὑψίστου θά τήν ἐπισκιάσει καί θά γεννήσει κατά σάρκα τόν ἀπολύτως καί μόνον ἀναμάρτητο Υἱό τοῦ Θεοῦ (Λουκ. α΄, 35). Ὅταν δέ ἐκείνη ἀπήντησε, «ἰδού ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά τό ρῆμά σου» (Λουκ. α’, 38), τότε «ἀσπόρως ἐκ Θείου Πνεύματος συνέλαβε Υἱόν τόν τοῦ Θεοῦ». Ἐκ τῶν ἁγνῶν αἱμάτων της ἐδάνεισε σάρκα στόν «παντεχνήμονα» καί πρίν ἄσαρκο Λόγο. Τότε ὁ Θεός «τήν μήτραν της Θρόνον ἐποίησε καί τήν γαστέρα της πλατυτέραν οὐρανῶν ἀπειργάσατο». «Θεός ἐκ λαγόνων της προῆλθε». Εὐδοκίᾳ Θεοῦ Πατρός καί ἐπελεύσει Πνεύματος Ἁγίου ἐγέννησε κατά σάρκα τό Θεό, ἐγένετο ἡ «Θεόν σαρκί τεκοῦσα», κατέστη Θεοτόκος ἀνεδείχθη «τιμιωτέρα τῶν Χερουβίμ καί ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ». Εἶναι πρό τόκου, ἐν τῷ τόκῳ καί μετά τόκον Παρθένος, εἶναι ἡ «ἀειπάρθενος». Τήν προσηγορία «ἀειπάρθενος» ἀπονέμουν στήν Παρθένο ὅλοι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μέ πρῶτο τό Μέγαν Ἀθανάσιο. Ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας στήν Γ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Ἐφέσου τό 431 τήν προσφωνεῖ λέγοντας, «χαῖρε, Μαρία Θεοτόκε, «σκῆπτρον τῆς Ὀρθοδοξίας» (Mansi 4, 1253), “κειμήλιον τῆς οἰκουμένης» (Migne PG. 77, 1032 D). Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ἐπαναλαμβάνων τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο, λέγει, «εἴτις οὐ Θεοτόκον ὁμολογεῖ τήν Ἁγίαν Παρθένον χωρίς ἐστι τῆς Θεότητος», (Ἀθανασίου Γέφτιτς, ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἡ Θεοτόκος, Ἀθῆναι 1970, σ. 25), παραμένων δέ πιστός στήν ἀρχαία παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ἐπεξηγεῖ ὅτι λατρείαν ἀπονέμομεν μόνον στό Θεό, «παρ’ ἡμῖν Θεός ἐστιν ἀληθής τό λατρευόμενον, τήν Θεοτόκον δέ μητέρα τοῦ Θεοῦ γινώσκομεν καί τιμῶμεν καί σέβομεν, τήν ταύτης πανηγυρίζοντες Κοίμησιν, οὐ θεάν ταύτην φημίζοντες, ἄπαγε τῆς Ἑλληνικῆς τερθρείας (δηλαδή φλυαρίας) εἰσί τά τοιαῦτα μυθεύματα, ἐπεί καί θάνατον αὐτῆς καταγγέλλομεν, ἀλλά καί σαρκωθέντος Θεοῦ μητέρα γινώσκομεν», (Migne PG 96, 744B ).
Στό ἐρώτημά μας, γιατί ἀπέθανε ἡ μετά τοιαύτης θείας δόξης πεποικιλμένη Θεοτόκος, δίδεται ἡ ἀπάντησις στό Συναξαριακό δίστιχο τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως, «Οὐ θαῦμα θνῄσκειν κοσμοσώτειραν Κόρην, τοῦ κοσμοπλάστου σαρκικῶς τεθνηκότος». Ἐπίσης δίδεται ἀπάντησις ἀπό τόν ἅγιο Ἰωάννη τό Δαμασκηνό λέγοντα στό Γ΄ Ἐγκώμιό του στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, «ἔδει γάρ τό ἐκ γῆς συντεθέν (σῶμα) παλινοστῆσαι πρός γῆν καί οὕτω μεταναστῆναι πρός οὐρανόν» (Migne PG 96, 757 C καί Γέφτιτς σ. 214). Ἅμα τῇ κοιμήσει της ἴσχυσε ἐπ’αὐτῆς τό Βιβλικό, «γῆ εἶ καί εἰς γῆν ἀπελεύσῃ», μόνο γιά τόν ἐνταφιασμό καί ὄχι γιά διαφθορά στόν τάφο. «Τάφος καί νέκρωσις οὐκ ἐκράτησε αὐτήν», ἀλλά ἔχει αὐτήν ἡ Ἐκκλησία «ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον καί προστασίαις ἀμετάθετον ἐλπίδα, διότι ὡς τῆς ζωῆς μητέρα πρός τήν ζωήν μετέστησεν ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον». Μετέστησε αὐτήν στούς οὐρανούς ἰδίαις χερσί ὁ Υἱός καί Θεός της καί ἐκάθισεν ἐκ δεξιῶν Αὐτοῦ, «οὖσαν περιβεβλημένην στολήν λευκήν καί δεδοξασμένην». Σέ ἐκείνη προσφεύγει μετά Θεό γιά προστασία ἡ Ἐκκλησία «ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις, ἐν ἀσθενείαις», γιά νά πρεσβεύει πρός τόν Υἱό της, ὡς ἔχουσα παρρησία μεγάλη.
Σέ αὐτήν ἄς προστρέξομε καί ἐμεῖς, οἱ ἱστάμενοι πρό τοῦ σεπτοῦ μνημείου της καί πέριξ τοῦ ἐπιταφίου σκηνώματός της ὑπό τόν Προεξάρχοντα τῆς πανηγύρεως Μακαριώτατο Πατέρα ἡμῶν καί Πατριάρχη κ. Θεόφιλο καί ἄς θέσομε στούς ἑαυτούς μας τό ἐρώτημα: [Τί ζητεῖ ἀπό ἐμᾶς ἡ Θεοτόκος γιά τό δικό μας συμφέρον; Ζητεῖ νά ἔχει ἐκείνη στήν ψυχή μας τή θέση πού ἔχει στή συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας, στή ζωή καί τό ἔργο τῶν μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, χωρίς νά ἐκκλίνομε οὔτε δεξιά πρός τό νεοπαγές δόγμα τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας «τῆς ἀσπίλου συλλήψεως», ὅτι δηλαδή ἡ Θεοτόκος ἐγεννήθη χωρίς τό Προπατορικό ἁμάρτημα, διότι, ὡς λέγουν οἱ Πατέρες τό «ἀπρόσληπτον εἶναι καί ἀθεράπευτον», δηλαδή ἐάν ἡ Θεοτόκος δέν εἶχε τό Προπατορικό ἁμάρτημα, οὔτε καί τό Προπατορικό ἁμάρτημα ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος ἔχει συγχωρεθῆ διά τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ. Νά μήν ἐκκλίνομε δέ οὔτε καί ἀριστερά πρός τίς Προτεσταντικές ὁμολογίες, οἱ ὁποῖες δέν ἀναγνωρίζουν στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο κἄν τή θέση, γιά τήν ὁποία ἡ ἰδία προεῖπε στήν Θ’ ᾠδή τῆς Καινῆς Διαθήκης, «ἰδού γάρ ἀπό τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί», (Λουκ. 1, 48).
Τήν Βασιλική ὁδό τῆς ἀποδιδομένης ἀξιοχρέου τιμῆς πρός τό πρόσωπο τῆς Υπεραγίας Θεοτόκου χαράσσει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός καί στό Β΄ Ἐγκώμιό του στήν Κοίμησή της παραθέτει ἕνα πολύ παραστατικό διάλογο μέ τόν τάφο τῆς Θεοτόκου. Διαλέγεται πρός τόν τάφο της σάν νά εἶναι ἔμψυχος, «ὡς γάρ ἐμψύχῳ διαλέξομαι», λέγει, «ὦ τάφε ἱερῶν ἱερώτατε, μετά γε τόν ζωαρχικόν τάφον τοῦ Δεσπότου, ποῦ τό πολυπόθητον σῶμα τῆς Θεοτόκου καί πολυέραστον;» (Μigne PG 96, 745AB καί Γέφτιτς σσ.189-190), ὁ τάφος δέ ἀπαντᾷ: «τί ζητεῖτε ἐν τάφῳ τήν πρός τά οὐράνια μετεωρισθεῖσαν σκηνώματα; (Migne PG 96, 745AB καί Γέφτιτς, σελίς 190) καί συνιστᾷ ὁ τάφος «νά κατασκευάσωμεν τήν ἡμετέραν μνήμην ταμεῖον τῆς Θεοτόκου. Εἰς τό ἐρώτημα μας «πῶς ἔσται τοῦτο;» ὁ τάφος ἀπαντᾷ: «παρθένος αὕτη καί φιλοπάρθενος καί ἁγνή καί φίλαγνος, διό καί ἡμεῖς σύν τῷ σώματι καί τήν μνήμην ἡμῶν ἁγνίσωμεν», (Migne PG 96, 752B καί Γέφτιτσ, σ. 198) καί «τό εἰρηνικόν καί πρᾶον φρόνημα περιπτύσσεται καί ἀγάπην καί ἔλεον καί ταπείνωσιν ὡς οἰκείας τροφούς ἀγκαλίζεται», (Migne PG 96,752C καί Γέφτιτς, σ.200).
Τίς ἀρετές αὐτές τῆς Θεοτόκου ἄς ζηλώσομε καί ἐμεῖς καί ἄς ἀγωνισθοῦμε νά τίς κατακτήσομε, γιά νά εἴμαστε μέ τίς ἱκεσίες της κληρονόμοι τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί συγκληρονόμοι Χριστοῦ. Γένοιτο».
Ψαλλομένων τῶν Αἴνων καί τῆς Δοξολογίας, ὁ Μακαριώτατος, οἱ Ἀρχιερεῖς καί οἱ Ἱερεῖς προσεκύνησαν τήν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου ἐπί τοῦ Ἐπιταφίου κειμένην ἐν τῷ μέσῳ. Ἀκολούθως καί ἐν ᾧ ἐψάλλετο τό ἀργόν ᾀσματικόν «Ἅγιος ὁ Θεός», οἱ ἱερεῖς ᾖραν τόν Ἐπιτάφιον καί ἐλιτάνευσαν αὐτόν διά τῶν βαθμίδων τοῦ Ναοῦ πρός δυσμάς ἄχρι τῆς Πύλης ἐσωτερικῶς.
Ἐνταῦθα ἀνεπέμφθη δέησις, μεθ’ ἥν οἱ ἱερεῖς καί πάλιν αἴροντες τόν Ἐπιτάφιον ἐτοποθέτησαν αὐτόν ὄπισθεν τοῦ Θεομητορικοῦ Μνήματος, πρό τῆς εἰκόνος τῆς Παναγίας Πλατυτέρας -Ἱεροσολυμιτίσσης.
Ἐνταῦθα ἀνεπέμφθη δέησις, ἐψάλη ὁ Πατριαρχικός Πολυχρονισμός καί ἐγένετο ἡ Ἀπόλυσις τῆς τελετῆς.
Μετά τοῦτο ἡ Πατριαρχική συνοδεία ἀνῆλθεν εἰς τό ἡγουμενεῖον, ἔνθα ὁ Μάκαριώτατος ἐπέδωσε τάς Πατριαρχικάς Αὐτοῦ εὐχάς καί εὐλογίας, ἐν ᾧ ὁ καθηγούμενος Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἑλενουπόλεως κ. Ἰωακείμ παρέθεσεν Αὐτῷ καί εἰς πάντας πλουσίαν νηστήσιμον ἀναψυχήν ἐξ ὁπωρῶν.
