«Η προσπάθεια να διαγραφεί η αρχαία χριστιανική καταγωγή της Αγίας Σοφίας και να μετατραπεί ένα τέτοιο μνημείο που ανήκει σε ολόκληρο τον ανθρώπινο πολιτισμό με τόσο βάναυσο τρόπο είναι ακατανόητη, λυπηρή και επικίνδυνη» τονίζεται στο Ανακοινωθέν που εξέδωσε η Επιτροπή Αντιπροσώπων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την Αγία Σοφία και την επικείμενη μετατροπή της σε τζαμί από την Τουρκική κυβέρνηση.
H Επιτροπή λειτουργεί από το 2010 και συγκεντρώνει τους εκπροσώπους στις Βρυξέλλες του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, του Πατριαρχείου της Μόσχας, του Πατριαρχείου της Ρουμανίας, του Πατριαρχείου της Βουλγαρίας, της Εκκλησίας της Κύπρου και της Εκκλησίας της Ελλάδας. Ο κύριος στόχος της είναι να διατυπώσει με κοινή φωνή τις ανησυχίες και τις προοπτικές της Ορθόδοξης Εκκλησίας για θέματα που σχετίζονται με την ΕΕ.
H Aνακοίνωση
» Με βαθιά θλίψη τα μέλη της CROCEU έμαθαν για την άνευ προηγουμένου παραβίαση των κανόνων της UNESCO που έλαβαν χώρα στην Τουρκία, αφού οι τουρκικές αρχές αποφάσισαν να αλλάξουν το καθεστώς του μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, από μουσείο σε ένα τζαμί.
Το ζήτημα έχει προσελκύσει την παγκόσμια προσοχή και πολλοί – και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού – κάλεσαν τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας, κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να επανεξετάσει αυτήν την προκλητική ενέργεια που παραβιάζει την ιστορική μνήμη και τη θρησκευτική πολυφωνία, βάζοντας ένα αγκάθι στο πλευρό των εκατομμυρίων χριστιανών σε όλο τον κόσμο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει αντιταχθεί σε μια τέτοια εξέλιξη στο παρελθόν. Τον Μάρτιο του 2019, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν την τουρκική κυβέρνηση να σεβαστεί πλήρως και να εκπληρώσει τις νομικές της υποχρεώσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η Αγία Σοφία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της χριστιανικής λειτουργικής παράδοσης. Έχει λειτουργήσει ως καθεδρικός ναός από το 537 έως το 1453, για σχεδόν χίλια χρόνια. Η Αγία Σοφία είναι ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής, παγκοσμίως γνωστό ως ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του χριστιανικού πολιτισμού. Η Αγία Σοφία, καθ ‘όλη τη διάρκεια των αιώνων και ακόμη και στις μέρες μας, υπήρξε παγκόσμια πηγή τεράστιας έμπνευσης ως πνευματικό, καλλιτεχνικό και αρχιτεκτονικό θαύμα. Αυτό δικαιολογεί την αιτιολόγηση της απόφασης της UNESCO, το 1985, να την συμπεριλάβει στον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς, ως αρχιτεκτονικό αριστούργημα που άντεξε την καταστροφή, τόσο την φυσική όσο και την ανθρώπινη.
Πιστεύουμε ακράδαντα – και, δυστυχώς, φοβόμαστε ότι μπορεί να συμβεί – ότι η αλλαγή της κατάστασης της Αγίας Σοφίας θα προκαλέσει αντιδράσεις, απογοήτευση και απογοήτευση όχι μόνο στους εκατομμύρια χριστιανούς σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από την ονομασία τους, αλλά και από όλα αυτά τα εκατομμύρια ανθρώπων που επισκέπτονται αυτό το θαύμα αρχιτεκτονικής και ιστορικό μνημείο που στέκεται στη θέση του για σχεδόν 1500 χρόνια από την κατασκευή του και υπήρξε κληρονομιά συνολικά για την ανθρωπότητα.
Σε μια εποχή Δημοκρατίας, Ανθρώπινης Αξιοπρέπειας και Κράτους Δικαίου, η προσπάθεια να διαγραφεί η αρχαία χριστιανική καταγωγή της Αγίας Σοφίας και να μετατραπεί ένα τέτοιο μνημείο που ανήκει σε ολόκληρο τον ανθρώπινο πολιτισμό με τόσο βάναυσο τρόπο είναι ακατανόητη, λυπηρή και επικίνδυνη. Επιπλέον, είμαστε σίγουροι ότι αυτό θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στον συνεχιζόμενο διαθρησκευτικό διάλογο, καθώς το μνημείο έχει ισχυρά ορατά και αόρατα χριστιανικά σύμβολα. Ο κανονιστικός χαρακτήρας των αξιών για τις οποίες υπερασπίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτεί μια σταθερή απάντηση. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, και ιδίως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως θεματοφύλακες αυτών των ευρωπαϊκών και καθολικών αξιών και ως φωνή των Ευρωπαίων πολιτών, μπορούν να διαδραματίσουν μοναδικό ρόλο στη διατήρηση της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, της ιστορικής μνήμης και του θρησκευτικού πλουραλισμού. Σε τέτοιες στιγμές, ο σημαντικός ρόλος του Ειδικού Απεσταλμένου για την προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας ή των πεποιθήσεων εκτός ΕΕ καθίσταται ολοένα και πιο προφανής.
Έχοντας αυτό υπόψη, καλούμε όλους αυτούς που έχουν καλή θέληση να αντιδράσουν στην απόφαση των τουρκικών αρχών για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
