Στις 31 Αυγούστου ο μητροπολίτης Σπάρτης κ.Ευστάθιος συμπλήρωσε 40 χρόνια αρχιερατείας.Από την πρώτη στιγμή ξεχώρισε για το ήθος ,το μεστό και στέρεο λόγο του , για τον σεβασμό προς τους αδύναμους. Όλα αυτά τα χρόνια δεν ενεπλάκη σε “υπόγειες διαδρομές” ακόμη και όταν διεκδίκησε τον αρχιεπισκοπικό θρόνο με αντίπαλο τον Ιερώνυμο χωρίς επιτυχία.
Ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος (κατά κόσμον Κωνσταντίνος Σπηλιώτης) γεννήθηκε στην Βαλύρα Μεσσηνίας το 1940. Είναι το τρίτο από τα πέντε αδέλφια της πολύτεκνης οικογένειας του Αθανασίου και της Παναγιώτας Σπηλιώτη. Τα εγκύκλια γράμματα έμαθε στο πολυθέσιο Δημοτικό Σχολείο της γενέτειράς του, ενώ τελείωσε το Γυμνάσιο-Λύκειο στην κωμόπολη του Μελιγαλά.
Απεφοίτησε το έτος 1963 εκ της Θεολογικής Σχολής των Αθηνών.
Το έτος 1964 εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Βουλκάνου στις 12 Αυγούστου και την 13ην εχειροτονήθη Διάκονος υπό του αοιδίμου Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Ευσταθίου, τοποτηρητού τότε της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας, του οποίου έλαβε και το όνομα.
Υπηρέτησε με τον βαθμό του Διακόνου ως Ιεροκήρυξ της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας και ως καθηγητής, κατ΄ ανάθεση, στο Ανώτερο Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο Καλαμάτας.
Το έτος 1966 μετετέθη ως Ιεροκήρυξ στην Ι. Μητρόπολη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως τη επιμόνω παρακλήσει του αειμνήστου Μητροπολίτου. Χειροτονήθηκε στις 6-12-1966, στον Μητροπολιτικό Ναό Μεγαλοπόλεως, πρεσβύτερος, την ίδια δε ημέρα του απονεμήθηκε το οφφίκιο του αρχιμανδρίτου.
Στην Ιερά Μητρόπολη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως υπηρέτησε επί 11 συναπτά έτη ως ιεροκήρυξ εκ των οποίων τα δύο και ως καθηγητής στην επαγγελματική Σχολή Μεγαλοπόλεως.
Το έτος 1977 προσεκλήθη υπό του αειμνήστου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου ως Ιεροκήρυξ και Πρωτοσύγκελλος, διορίσθηκε δε Ηγούμενος στην Ι. Μονή της μετανοίας του (Βουλκάνου).
Εξελέγη Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης την 28 Αυγούστου 1980, χειροτονήθηκε την 31η Αυγούστου και ενθρονίσθηκε την 28η Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους.
Κατά την διάρκεια της μακράς διακονίας του, με την βοήθεια του Θεού και την συμπαράσταση των πιστών, παρουσίασε ένα τεράστιο έργο, το οποίο καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα εκκλησιαστικής, κοινωνικής και φιλανθρωπικής διακονίας.
Για το εν γένει έργο του τιμήθηκε με πολλά μετάλλια και διακρίσεις από Πατριάρχες, Εκκλησίες, ανθρώπους των Γραμμάτων και της Τέχνης, από Υπουργεία και από την Πανελλήνια Ένωση Ιδιοκτητών Επαρχιακού Τύπου.
Το έτος 2006 αναγορεύτηκε σε Επίτιμο Διδάκτορα της Σχολής Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Το έτος 2019 αναγορεύτηκε σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Πληροφορικής της Σχολής Τεχνολογιών, Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
Αναλυτικότερα:
Α. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΕΡΓΟ.
α. Ολοκλήρωσε το Επισκοπείο και τα Γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως που παρέλαβε από τον προκάτοχό του.
β. Αποπεράτωσε και εγκαινίασε τον μεγαλοπρεπή Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Σπάρτης.
γ. Εγκαινίασε 164 Ιερούς Ναούς, ενοριακούς και παρεκκλήσια ή εξωκκλήσια, ενώ τέλεσε τα θυρανοίξια σε 18 Ιερούς Ναούς της Ιεράς Μητροπόλεως
δ. Δημιούργησε κύκλους Μελέτης Αγίας Γραφής
ε. Αναδιοργάνωσε τα Κατηχητικά Σχολεία και των τριών βαθμίδων.
στ. Καθιέρωσε εσπερινές ομιλίες στον Ιερό Ναό του πολιούχου Οσίου Νίκωνος και σε άλλες μεγάλες ενορίες, ενώ περιόδευσε και περιοδεύει τουλάχιστον άπαξ του έτους όλες σχεδόν τις ενορίες ακόμη και τους απομακρυσμένους οικισμούς ιεροπράττων και κηρύττων ανελλιπώς.
ζ. Ίδρυσε και εγκαινίασε 28 ενοριακά Κέντρα Νεότητος στη Σπάρτη και στην περιφέρεια.
η. Έκτισε και εγκαινίασε 30 Ιερατικές Στέγες, ώστε σήμερα η Μητρόπολη να διαθέτει 70 ιερατικές στέγες για την εξυπηρέτηση των ιερατικών οικογενειών.
θ. Χειροτόνησε 134 νέους κληρικούς, οι οποίοι διακρίνονται για το ήθος, την μόρφωση και την αγάπη τους προς το Ιερό Θυσιαστήριο.
ι. Κατά τη διάρκεια της αρχιερατείας του εγκαταστάθηκαν αδελφότητες και ανακαινίστηκαν ριζικά οι Ιερές Μονές Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, Αγίων Αναργύρων Πάρνωνος και Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Ιέρακος. Επίσης αναστήλωσε την Ιερά Μονή Γόλας.
ια. Δημιούργησε Εκκλησιαστική Βιβλιοθήκη που διαθέτει χιλιάδες τίτλους αξιόλογων και σπάνιων βιβλίων, καθώς και άλλες βιβλιοθήκες στα Ενοριακά Πνευματικά Κέντρα.
ιβ. Ανέπτυξε σημαντική εκδοτική δραστηριότητα με έκδοση βιβλίων του ιδίου και προσοντούχων κληρικών της Ιεράς Μητροπόλεως, ενημερωτικού, διαφωτιστικού και κατηχητικού περιεχομένου, εγκολπίων ημερολογίων, ενώ ανελλιπώς εκδίδει το περιοδικό της Ι. Μητροπόλεως «Όσιος Νίκων ο Μετανοείτε»..
ιγ. Ίδρυσε ένα καλαίσθητο κτήριο στη Σπάρτη, παραπλεύρως του Επισκοπείου, που ονομάστηκε Νεανική Γωνιά, προοριζόμενο για το νεανικό έργο της Μητροπόλεως, το οποίο παρεδόθη επί σειρά ετών, άνευ ενοικίου, για την λειτουργία της Πανεπιστημιακής Σχολής της Σπάρτης. Το Κέντρο αυτό εγκαινιάσθηκε σε μεγαλοπρεπή τελετή με την παρουσία του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Χριστοδούλου, στις 25 Νοεμβρίου 1998, σε μια σημαντική ημέρα για την πόλη της Σπάρτης και τον Νομό Λακωνίας, αφού γιορτάζονταν τα χίλια χρόνια από την κοίμηση του πολιούχου Οσίου Νίκωνος του Μετανοείτε. Στο συγκεκριμένο κτίριο πλέον στεγάζονται η Εκκλησιαστική Βιβλιοθήκη, το Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης, το Ραδιόφωνο της τοπικής Εκκλησίας, η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής και οι κατηχητικές συντροφιές του Μητροπολιτικού Ναού.
Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΟ ΕΡΓΟ
1. Θεμελίωσε και εγκαινίασε το Ίδρυμα Περιθάλψεως Χρονίως Πασχόντων «Ο Άγιος Παντελεήμων – Άσυλο Ανιάτων», ένα λαμπρό ίδρυμα με ευρωπαϊκές προδιαγραφές που περιθάλπει 100 τροφίμους που πάσχουν από ανίατες ασθένειες ή είναι άτομα με ειδικές ανάγκες.
2. Κατά τα έτη της προεδρίας του, αποπεράτωσε και εγκαινίασε το δεύτερο όροφο του «Γηροκομείου Σπάρτης» και τριπλασίασε τον αριθμό των περιθαλπομένων γερόντων.
3. Ίδρυσε και εγκαινίασε το «Κέντρο Αποκαταστάσεως και Αποθεραπείας Ημερησίας Νοσηλείας», το οποίο λειτούργησε επί δωδεκαετίας αυτόνομα (2001-2013) και πλέον αποτελεί πτέρυγα του Ασύλου Ανιάτων Σπάρτης.
4. Ίδρυσε και εγκαινίασε την «Σχολή Καταρτίσεως Ατόμων με ειδικές ανάγκες», που στεγάζεται στο Άσυλο Ανιάτων Σπάρτης. Στην Σχολή φοιτούν 40 μαθητές εκ των οποίων οι 20 είναι τρόφιμοι του ιδρύματος και οι υπόλοιποι εξωιδρυματικοί, οι οποίοι μεταφέρονται δωρεάν καθημερινά με ειδικό όχημα.
5. Ίδρυσε, θεμελίωσε και εγκαινίασε το Ίδρυμα Περιθάλψεως Ηλικιωμένων Ατόμων «Ο Άγιος Αθανάσιος» Νεαπόλεως που περιθάλπει 30 απομάχους της ζωής.
6. Θεμελίωσε και εγκαινίασε στους Μολάους το Ίδρυμα Περιθάλψεως Ηλικιωμένων και Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, «Η Αγία Παρασκευή», το οποίο προσφέρει στέγη, τροφή, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και στοργή σε 80 συνανθρώπους μας.
7. Θεμελίωσε και έθεσε σε λειτουργία το Ίδρυμα Περιθάλψεως Ηλικιωμένων και ΑΜΕΑ Ελίκας «Ο Άγιος Χαράλαμπος» πού ανοικοδόμησε εκ θεμελίων και με σύγχρονες προδιαγραφές το Ίδρυμα »Σταύρος Νιάρχος».
8. Θεμελίωσε και εγκαινίασε στον ορεινό οικισμό Ταϋγέτης Μυστρά, τις μόνιμες «Νεανικές Κατασκηνώσεις» που φιλοξενούν κάθε καλοκαίρι 500 παιδιά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου καθώς και φοιτητές.
9. Θεμελίωσε και εγκαινίασε στο Παλαιόκαστρο Νεαπόλεως, τις «Κατασκηνώσεις για Άτομα με ειδικές Ανάγκες». Οι εγκαταστάσεις χρησιμοποιούνται επίσης για την φιλοξενία ιερατικών οικογενειών και ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων.
10. Θεμελίωσε και λειτουργεί στη Σπάρτη τον Βρεφονηπιακό Σταθμό »Ο Άγιος Βασίλειος», που ανεγέρθηκε με εξ ολοκλήρου χορηγία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος. Ο Σταθμός φιλοξενεί περίπου 50 βρέφη και νήπια.
11. Θεμελίωσε και λειτουργεί στη Μονεμβάσια τον Βρεφονηπιακό Σταθμό »Παναγία Χρυσαφίτισσα», που ανεγέρθηκε με δαπάνες της Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο Σταθμός φιλοξενεί περίπου 40 βρέφη και νήπια.
12. Ίδρυσε και εγκαινίασε το Πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», το οποίο εξυπηρετεί κάθε χρόνο 100 οικογένειες και μοναχικά άτομα, στα οποία προσφέρεται, με επιστημονικό και εθελοντικό προσωπικό, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τροφή, καθαριότητα και συντροφιά.
12. Λειτουργεί το «Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο», το οποίο εξυπηρετεί εκατοντάδες αναξιοπαθούντες κάθε χρόνο, διαθέτοντας ένα πολύ σημαντικό ποσό για την θεραπεία των αναγκών τους.
13. Ίδρυσε «Ταμείο υποτροφιών για φοιτητές και μαθητές» και «Ταμείο υποτροφιών για όλους ανεξαιρέτως τους σπουδάζοντες την θεολογία», οι οποίοι προορίζονται για την Ιερωσύνη.
14. Ανασυγκρότησε και ίδρυσε Ενοριακά Φιλόπτωχα Ταμεία, τα οποία ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κατοίκων της Επαρχίας μας.
Γ. ΕΙΝΑΙ ΕΜΠΝΕΥΣΤΗΣ ΚΑΙ ΙΔΡΥΤΗΣ
1. Της Σχολής Γονέων, που λειτούργησε από το 1983 και είχε πρωτοπορία στον ελληνικό χώρο.
2. Του Κέντρου Εθελοντικής Αιμοδοσίας, που λειτούργησε πριν ακόμη υπάρξει άλλο στην οικεία Επαρχία.
3. Του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Ιεράς Μητροπόλεως.
4. Του Μουσείου Εκκλησιαστικής Τέχνης, που διαθέτει εκθέματα ιδιαιτέρας θρησκευτικής και ιστορικής σημασίας.
5. Της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής »Πέτρος ο Πελοποννήσιος»
6. Της Σχολής Αγιογραφίας »Φώτης Κόντογλου»
Δ1. ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΑΡΤΗΣ
1. Καθίδρυμα Αθανασίου Ματάλα του Λακεδαιμονίου.
2. Κληροδότημα Πάπας.
3. Κληροδότημα Λαμπράκη.
4. Κληροδότημα Κερασιώτη.
5. Κληροδότημα Σταύρος Καλκανδής.
6. Ίδρυμα αδελφών Παναγιώτου, Ελένης και Χρυσάνθου Τζάκα
7. Τμήμα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού ως επίτιμος.
8. Προσκύνημα του Αγ. Νεκταρίου Συκέας.
9. Προσκύνημα του Αγ. Βασιλείου Σπάρτης.
Δ2. ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Διετέλεσε Πρόεδρος:
1. Της Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών της Εκκλησίας της Ελλάδος (ΕΚΥΟ).
2. Της Μονίμου Συνοδικής Επιτροπής Μοναχισμού της Εκκλησίας της Ελλάδος.
3. Της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής επί Ειδικών Ποιμαντικών Θεμάτων και Καταστάσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος.
4. Της Επιτροπής Καταρτίσεως Κανονισμού Διοικήσεως των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος.
5. Της Επιτροπής Τροποποιήσεως του Κανονισμού περί ιερών Μονών και καταρτίσεως Κανονισμού περί Ιερών Ησυχαστηρίων.
Δ3. ΤΟΠΟΤΗΡΗΤΕΙΕΣ
Χρημάτισε δύο φορές Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Κυθήρων (1997-1998 και το 2005), της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως (2006), της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας (2007) και της Ιεράς Μητροπόλεως Μάνης (2018).
Ε. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΩΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ:
Επεσκέφθη με εκκλησιαστική αποστολή το Πατριαρχείο Ρουμανίας, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, την Εκκλησία της Ουκρανίας, την Εκκλησία Τσεχίας και Σλοβακίας, την Εκκλησία της Φινλανδίας, την Εκκλησία της Κορέας και πλειστάκις το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως μέλος Επιτροπών για διμερείς συνομιλίες επί προκυψάντων θεμάτων μεταξύ των δύο Εκκλησιών.
ΣΤ. ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΕΙΣ
Εκπροσώπησε:
1. Τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίο και την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως κατά τις εορταστικές εκδηλώσεις στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου επί τη ανακηρύξει ως Αγίου του Ιωακείμ Ιθακησίου (1998).
2. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Παναγιώτατο Πατριάρχη στην εν Κύπρω χειροτονία και ενθρόνιση του Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου.
3. Την Εκκλησία της Ελλάδος στην εν Γενεύη Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη το 1999.
Ζ. ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΒΙΒΛΙΩΝ
1. Τό Μονύδριο τοῦ Προφήτου Ἠλία παρά τῷ Γεωργίτσι ,1982
2. Ἀπόπειρα σκιαγραφήσεως τοῦ Βρεσθένης Θεοδωρήτου Β΄, 1985
3. Διδαχικά, 1987
4. Ὑπό τήν σκιά τοῦ Μυστρᾶ, Κληρονομία-παρουσία ,1988
5. Ὁμιλία στά Ἐγκαίνια τοῦ Ἀσύλου Ἀνιάτων Σπάρτης, 1988
6. Πότε θά μᾶς ἀπασχολήσει ἡ ψυχαγωγία τῶν παιδιῶν μας; 1992
7. Τό ἔλαιον στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, 1999
8. Χριστιανική Λακωνία ἐπί δύο χιλιάδες χρόνια, 2000
9. Ἡ πορεία τῶν οἰκονομικῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, 2002
10. Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον, 2004
11. Ἀγγελικό Πολίτευμα καί Πολιτεία, 2005
12. Ἡ Τοπική Ἐκκλησία καί τά Μοναστικά Κέντρα τῆς Λακωνίας, 2006
13. Ἑόρτια Μηνύματα, 2006
14. Ὁμιλία εἰς τά Ἀποκαλυπτήρια τῶν Προτομῶν τοῦ Ἐθνομάρτυρος Μητροπολίτου Λακεδαιμονίας Ἀνανίου και τοῦ Ἐπισκόπου Βρεσθένης Θεοδωρήτου Β΄, 2007
15. Ὁ Θεός-ὁ Ἄνθρωπος-ὁ Συνάνθρωπος, 2009
16. Κανονισμοί Λειτουργίας Ἱερῶν Καθιδρυμάτων καί Φιλανθρωπικῶν Ἱδρυμάτων, 2009
17. Σταλαγματιές ἀπό τό θεῖο Δράμα, 2010
18. ἩἈναγόρευσίς μου εἰς Διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, 2010
19. Παιδί μου, 2011
20. Ροδοπέταλα στή Χάρη της, 2012
21. Λόγος παντί τῷ αἰτοῦντι, 2012
22. Τό συγγραφικόν ἔργον τοῦ Κυθήρων Μελετίου, 2012
23. Κείμενα Ποιμαντικῆς Εὐθύνης, 2013
24. Εισηγήσεις-Διαλέξεις, 2013
25. Εὐκαίρως-Ἀκαίρως, 2014
26. Ὄρη τά ὑψηλά ταῖς ἐλάφοις, 2014
27. Ψηφίδες ἀτάκτως ἐρριμμέναι, ,2015
28. Γιά τούς «λαβωμένους ἀγγέλους»μας Οἱ Κατασκηνώσεις Παλαιοκάστρου Νεαπόλεως, 2016
29. Βοηθῆστε τά παιδιά σας να γίνουν ἄνθρωποι, 2017
30. Τούτον τον Οίκον στερέωσον Κύριε, 2018
31. Ο Αντικαιάδας (Χθες – Σήμερα – Αύριο) , 2019
32. ¨Το γήρας περικράτησον¨ – Το Γηροκομείο Νεαπόλεως Βατίκων, 2019
33. Νιάρχειο Ίδρυμα Ηλικιωμένων ¨ο Άγιος Χαράλαμπος¨ Ελίκας Λακωνίας, 2020
34. Εισήγησις του Σεβ. Μητροπολίτου Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευσταθίου επί τη αναγορεύσει αυτού εις Επίτιμον Διδάκτορα του τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, 2020
