Η εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου κρατούσε κρυμμένο αυτό το μυστικό της Ορθοδοξίας για πολλά χρόνια.Η αποκατάσταση του δαπέδου του Μητροπολιτικού ναού, έφερε στο φως μια εξαιρετικά σημαντική αποκάλυψη τάφων με ενταφιασμένους καθήμενο αρχιερέα και θρόνο με λείψανα άλλων τεσσάρων μητροπολιτών, ενώ βρέθηκαν και τα θεμέλια του πρώτου ναού του 15ου αιώνα και ευρήματα που βοηθούν στην χρονολόγηση της.
Όταν άρχισαν οι παρεμβάσεις αποκατάστασης διαπιστώθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου σημαντικές φθορές που επέβαλαν την στατική μελέτη επάρκειας του ναού, καθώς οι δεκάδες παρεμβάσεις και προσθήκες αλλοίωσαν την αρχική της μορφή.
Ο Μητροπολίτης Ρόδου κ. Κύριλλος μιλώντας στον Ρ/Σ Palmos και στον Τέρη Χατζηιωάννου τόνισε τα εξής:
«Οι εργασίες ξεκίνησαν για να αφαιρεθεί το σκαλοπάτι το οποίο είχε υπερυψωθεί και δημιουργούσε πρόβλημα στην ωραία πύλη. Στην πορεία των εργασιών έγιναν κάποιες αποκαλύψεις στο δάπεδο.
Ανακαλύφθηκαν τάφοι, έγινε ανασκαφή όλου του δαπέδου, βρήκαμε τα θεμέλια του πρώτου και του δεύτερου ναού.
Ο ναός είχε υποστεί στην πάροδο του χρόνου μια «κακοποίηση» όσον αφορά το δάπεδο. Στην πορεία, όταν πήγαμε να επισκευάσουμε σοβάδες που έπεφταν από την οροφή (να μην ξεχνούν όσοι διαμαρτύρονται, ότι έπεσε ολόκληρο τεμάχιο- και τότε διαμαρτύρονταν ότι θα σκοτωθεί άνθρωπος) διαπιστώθηκε ότι όλοι οι σοβάδες ήταν σάπιοι και κούφιοι.
Αποφασίστηκε να αφαιρεθούν τα σαθρά τμήματα και να σοβατιστεί ο ναός. Στην συνέχεια, εντοπίστηκαν πάρα πολλές ρωγμές και η Εφορεία Αρχαιοτήτων (ΕΑΔ) Δωδεκανήσου υποστήριξε ότι πρέπει να γίνει υποχρεωτικά στατική μελέτη. Δεν αναλάμβανε κανείς την ευθύνη, ούτε εγώ, να προχωρήσουμε σε σοβάδες πριν διασφαλίσουμε την στατική επάρκεια του ναού».
«Τελικώς η μελέτη ολοκληρώθηκε και απαιτείται ένας μεγάλος αριθμός των λίθων και άλλα στοιχεία της τοιχοδομής να αντικατασταθούν, να σοβατισθεί και να αποκατασταθεί το δάπεδο και κάποια άλλα σημεία, που δεν έχουν ικανοποιητική στατική επάρκεια. Ο ναός έπεφτε, πχ το καμπαναριό, το στηθαίο μπροστά στον γυναικωνίτη ήταν μετέωρο. Σε ένα σεισμό -εν ώρα λειτουργίας- θα είχαμε μεγάλο πρόβλημα. Αυτό λένε οι ειδικοί, όχι ο μητροπολίτης. Μετά την αυτοψία που πραγματοποιήθηκε προ ημερών από την ΕΑΔ, είμαστε στην φάση επιλογής, ενός από τα τρία δείγματα σοβάδων, ώστε να επιλεγεί το αρτιότερο. Δεν είναι δικό μου θέμα να αποφασίσω, είναι της Αρχαιολογίας, γιατί ο ναός είναι μνημείο. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι στην πορεία, το να προκύψει μια μελέτη, το να προκύψουν στοιχεία για το ναό, που είναι του 15ου αιώνα, για να μην «κακοποιηθεί» εκ νέου, δηλαδή να γίνει σωστά – στο παρελθόν υπήρξαν δεκάδες παρεμβάσεις, προσθήκες και αλλοιώσεις της αρχική της μορφής- αυτό έχει εκ των πραγμάτων μια χρόνο καθυστέρηση » τονίζει ο Μητροπολίτης κ. Κύριλλος.
Εξαιρετικό δε ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι τάφοι που βρέθηκαν κάτω από το δάπεδο μέσα στο ναό. «Από την μια πλευρά, υπάρχουν οι ιστορικές πληροφορίες από την άλλη από τα ευρήματα όπου μπορεί να εξαχθούν τα συμπεράσματα. Ο τάφος (ο πρώτος που εντοπίστηκε) μπορεί να προέρχεται από τον 15ο αιώνα, το νεκρό τον είχαν θάψει καθήμενο, που σημαίνει ότι ήταν μητροπολίτης. όπως και ο τάφος που ήταν μπροστά στο θρόνο, που είχε μέσα άλλο θρόνο. Άρα ήταν ο τάφος των μητροπολιτών. Εκεί βρήκαμε τεσσάρων ενταφιασμένων λείψανα. Στις πληροφορίες που αναφέρουν ότι μεταξύ των εντυπωσιακών ευρημάτων ανακαλύφθηκε και ο τάφος του Αγίου Μελετίου ο μητροπολίτης κ. Κύριλλος, διευκρινίζει.
«Ο Άγιος Μελέτιος εκοιμήθη μπροστά στον μητροπολίτη Συνέσιο (1865-1876) , λόγω του σοκ που έπαθε από την συκοφαντία που είχε υποστεί. Ο Άγιος Μελέτιος έχει ταφεί στην Μητρόπολη, αλλά όχι όμως μέσα στο ναό.
Στον περιβάλλοντα χώρο της εκκλησίας που ήταν νεκροταφείο είχε ταφεί και ο Άγιος Ευθύμιος, ο Ρόδου που παλουκώθηκε μαζί με τους προύχοντες του νησιού, από τους Οθωμανούς, ως συνωμότης σε μια προσπάθεια επανάστασης. Υπάρχουν πάρα πολλά σημαντικά ευρήματα, να περάσει και ο κορωνοϊός και θα διοργανώσουμε μια ημερίδα.
Αποκαλύπτεται η ιστορία της εκκλησίας μας, κάνουμε τόση προσπάθεια κι είναι άδικο «κάποιοι» να προσπαθούν να διαβάλουν, λέγοντας ότι θέλω να κλείσω την Μητρόπολη για να μεταφέρω την έδρα στον Ευαγγελισμό, να την μετατρέψω σε μουσείο κλπ. Αυτά είναι αστεία πράγματα, γιατί κανένας μητροπολίτης δεν αποποιείται την ιστορία του. Σύντομα ο ναός θα είναι έτοιμος να λειτουργήσει» υπογραμμίζει ο Μητροπολίτης κ. Κύριλλος.
Κτισμένη στα θεμέλια της Παναγίας της Θολαρίτσας
Τα Εισόδια της Θεοτόκου είναι ο μητροπολιτικός ναός της Ρόδου που κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, αποτέλεσε τον πυρήνα της συνοικίας “μαράσι της Μητρόπολης”. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, οικοδομήθηκε το 1750 στη θέση παλαιότερης εκκλησίας αφιερωμένης στην Παναγία τη Θολαρίτσα. Ο ναός εκείνος πιθανόν αποδομήθηκε το 1481 στο πλαίσιο συνομολόγησης μεταξύ Ροδιτών, Δυτικοευρωπαίων που διέμεναν στο νησί και Μεγάλου Μαγίστρου Pierre d’ Aubusson για ισοπέδωση των εκτός των τειχών ναών, ώστε να αποτραπεί η χρήση τους ως έρεισμα από τους Οθωμανούς σε μία επικείμενη νέα πολιορκία.
Η εκκλησία απέκτησε τη σημερινή της μορφή σταδιακά. Ο αρχικά μονόχωρος σταυροθολιακός ναός, επεκτάθηκε νότια, βόρεια και προς δυσμάς και μετατράπηκε σε τρίκλιτο πιθανόν το 1842, ενώ επί Μητροπολίτου Γερμανού (1877-1888) κατασκευάσθηκαν τα κωδωνοστάσια στις γωνίες της δυτικής πλευράς και ο νάρθηκας με πατάρι γυναικωνίτη. Μετά τους σεισμούς του 1956-1957 πραγματοποιήθηκε γενική επισκευή κατά την οποία προστέθηκαν τα νεοκλασικίζοντα διακοσμητικά στοιχεία των όψεων.
Στο περίτεχνα ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, το οποίο αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα οθωμανικού μπαρόκ στα Δωδεκάνησα, αναγνωρίζονται δύο κατασκευαστικές φάσεις. Η πρώτη αφορά στο τμήμα του κεντρικού κλίτους και χρονολογείται το 1760 επί Μητροπολίτου Καλλινίκου εκ Βεροίας, όπως προκύπτει από την επιγραφή της επαργύρωσης δύο δεσποτικών εικόνων, του Χριστού και της Θεοτόκου, έργα του Ιωάννη Αναγνώστου από την Πισιδία της Μακράς Ασίας. Η δεύτερη φάση αντιστοιχεί στο τέμπλο των πλάγιων κλιτών, το οποίο κατά την παράδοση, αποτελεί έργο κάποιου Θωμά «μονόφθαλμου» από την Ρόδο ή του μαστρο-Δράκου Ταλιαδούρου από την Κω.
Ίδιας εποχής και τέχνης είναι ο άμβωνας, ενώ ο δεσποτικός θρόνος αρκετά διαφορετικός με ένθετες ψηφίδες από ελεφαντόδοντο και μάργαρο, φιλοτεχνήθηκε, βάσει επιγραφής, από τον Σταμάτιο Διαμαντή το 1750. Ξεχωριστά ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια με επαργυρωμένες επί το πλείστον εικόνες βρίσκονται σε διάφορα σημεία του ναού και κυρίως στο νάρθηκα. Επάργυρες εικόνες εξαιρετικής τέχνης, ορισμένες εκ των οποίων δεσποτικές, βρίσκονται επίσης αναρτημένες στους πεσσούς των πλευρικών κλιτών. Η τοιχογράφηση του ναού πραγματοποιήθηκε το 1955 από τον Ιωάννη Τερζή, μαθητή του Φώτη Κόντογλου, και το τριμελές συνεργείο του επί μητροπολίτη Σπυρίδωνος.
Πηγή: skyrodos
