Ἱερώτατε Μητροπολίτα Φαναρίου, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητέ ἀδελφέ καί συλλειτουργέ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Ἀγαθάγγελε, Γενικέ Διευθυντά τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, χάρις εἴη τῇ ὑμετέρᾳ Ἱερότητι καί εἰρήνη παρά Θεοῦ.
Ὁλοθύμως εὐχαριστοῦμεν διά τήν δήλωσιν ὑμῶν, διά τῆς ὁποίας ἐκφράζετε τήν βαθείαν λύπην ὑμῶν ἐπί τῇ προσφάτως ληφθείσῃ ὑπό τῶν ἐνταῦθα κρατικῶν ἀρχῶν ἀποφάσει μετατροπῆς τοῦ μουσείου τῆς Ἁγίας Σοφίας εἰς μουσουλμανικόν τέμενος.
Ἡ χριστιανική ναοδομία εἶναι ἀνυπέρβλητος θεολογική γλῶσσα, ἡ ὁποία διά τῆς ἀρχιτεκτονικῆς ἐμπνεύσεως ἐκφράζει ὀρθοτόμως τήν πίστιν τῆς Ἐκκλησίας εἰς τόν Τριαδικόν Θεόν, εἰς τήν πανσωστικήν ἐνσάρκωσιν τοῦ Θεοῦ Λόγου καί εἰς τήν ἐσχατολογικήν πλήρωσιν καί τήν πληρότητα τῆς Θείας Οἰκονομίας ἐν τῇ Βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ.
Αὐτήν τήν ἀλήθειαν ἐκπροσωπεῖ καί διακηρύττει μέ μοναδικόν τρόπον ὁ Ἱερός Ναός τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας.
Οὐδεμία παρέμβασις εἰς τό οἰκοδόμημα δύναται νά ἐπικαλύψῃ, νά ἀλλοιώσῃ ἤ νά ἐξαφανίσῃ τό εὐάγγελον μήνυμα καί τήν ἀποστολήν τοῦ Ναοῦ, περί τοῦ ὁποίου ἔχει σοφῶς λεχθῆ, ὅτι ἀποτελεῖ «τήν ἀρχιτεκτονικήν διατύπωσιν τοῦ δόγματος τῆς Χαλκηδόνος», ἤγουν τῆς πίστεως εἰς τό «ἀεί μυστήριον» τῆς Θεανθρωπινότητος, εἰς τήν ἕνωσιν καί ἀλληλο – περιχώρησιν, ἐν τῷ ἑνί προσώπῳ τοῦ Θεοῦ Λόγου, τῆς θείας καί ἀνθρωπίνης φύσεως, «ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως».
Ἐν τῇ ἐννοίᾳ ταύτῃ, μόνον ἡ χρήσις τοῦ ὑπερόχου τούτου ἱεροῦ οἰκοδομήματος ὡς χριστιανικοῦ ναοῦ ἀνταποκρίνεται εἰς τήν οὐσίαν του καί τήν λυτρωτικήν μαρτυρίαν του. Εἰς αὐτόν τόν πανίερον χῶρον, τά πάντα ὑμνοῦν τόν Χριστόν, τόν ἔνσαρκον Λόγον, τόν ἐν ἀρχῇ καί τόν ἐρχόμενον.
Ἡ ἀλήθεια αὕτη, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τόν πυρῆνα τῆς χριστιανικῆς πίστεως εἰς τόν ἐν Τριάδι Θεόν, ἀπορρίπτεται ἀπό τό Ἰσλάμ.
Οἱ μουσουλμάνοι πιστοί προσηύχοντο μετά τήν μετατροπήν τῆς Ἁγίας Σοφίας εἰς τέμενος, ἐπί 481 ἔτη, ἐντός ἑνός χριστιανικοῦ ναοῦ, ἐν ἀτμοσφαίρᾳ χριστιανικῇ, γενικῶς καί ὄχι μόνον λόγῳ τῶν ἁγιογραφιῶν, αἱ ὁποῖαι ἐπεκαλύφθησαν.
Ἡ μόνη χρῆσις, ἡ ὁποία σέβεται καί ἀναδεικνύει τήν ἀλήθειαν καί τήν ἱεράν ἀποστολήν τῆς Ἁγίας Σοφίας, εἶναι ἡ λειτουργία της ὡς χριστιανικοῦ ναοῦ.
Ὁ ναός τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας ὡς ἀρχιτεκτονική ἀποτύπωσις τῆς ἐν Χριστῷ ἀπολυτρώσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους καί συμπάσης τῆς κτίσεως ἀνήκει εἰς ὁλόκληρον τήν ἀνθρωπότητα.
Ἡ ἀναγνώρισίς του ὡς μνημείου παγκοσμίου πολιτισμικῆς κληρονομίας ἐκφράζει ἐμμέσως καί αὐτήν τήν ἀλήθειαν καί δέν συνδέεται μόνον μέ τό ἀπαράμιλλον μεγαλεῖον τοῦ ἀρχιτεκτονήματος, μέ τήν ἁγιογράφησιν καί τόν διάκοσμόν του.
Μέ αὐτάς τάς σκέψεις, εὐχαριστοῦμεν ὑμῖν ἅπαξ ἔτι διά τήν πηγαίαν καί εἰλικρινῆ ἔκφραση τῆς ὑμετέρας ἀγάπης καί τῆς ὑποστηρίξεως πρός τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, εἰς τήν ζωήν καί τήν καλήν μαρτυρίαν τοῦ ὁποίου, πάντοτε ἐν ἀταλαντεύτῳ πιστότητι πρός τάς ἀποστολικάς παραδόσεις καί ἐν ἀκαμάτῳ μερίμνῃ διά τόν ἑκάστοτε σύγχρονον ἄνθρωπον, εἶναι παρόν τό πνεῦμα τῆς Ἁγίας Σοφίας.
Ἐπί δέ τούτοις, ἐπικαλούμεθα ἐφ’ ὑμᾶς τήν χάριν καί τό ἄπειρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
‚βκ ΄ Αὐγούστου κζ ΄
Ομιλία του Πανιερ. Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου στην Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου στο Ι. Προσκύνημα Αγίας Βαρβάρας Αττικής (24.7.2020)
Αγιά Σοφιά, ο καημός της Ρωμηοσύνης
«Αληθινά, η Παναγία είναι η βοήθειά μας ενώπιον του Θεου και μόνο τ’ όνομά της χαροποιεί την ψυχή. Αλλά κι’ όλος ο ουρανός κι’ όλη η γη χαίρονται με την αγάπη της. Αξιοθαύμαστο κι’ ακατανόητο πράγμα. Ζει στους ουρανούς και βλέπει αδιάκοπα τη δόξα του Θεού, αλλά δεν λησμονεί κι εμάς τούς φτωχούς κι’ αγκαλιάζει με την ευσπλαγχνία της όλη τη γη κι’ όλους τους λαούς».
Γι’ αυτό τον απλό, λιτό, εκκλησιαστικό και βαθειά ανθρώπινο λόγο του Οσίου Σιλουανού του Αθωνίτου, που μόλις σας ανέφερα, πατέρες και αδελφοί, η Παναγία είναι το πνευματικό στόλισμα της Ορθοδοξίας και της Εκκλησίας μας.
Σε κάθε μέρος της Οικουμένης είναι χτισμένες αμέτρητες Εκκλησιές και Μοναστήρια. Αυτή η πόλη όμως που μέσα στην ιστορία είναι μοσχοβολημένη από την παρθενική και πνευματική ευωδία της είναι η Πόλη του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η Κωνσταντινούπολη, η Παναγιοσκέπαστη Βασιλεύουσα.
Μέσα σε κάθε ναό της Πόλης, αφιερωμένο στην Παναγία μας, βρίσκεται το σεβάσμιο εικόνισμά της με το χρυσοκέρινο πρόσωπό της που το κάλλος του δεν είναι κάλλος σαρκικό, αλλά πνευματικό, γιατί εκεί που υπάρχει ο πόνος και η αγιότητα, υπάρχει μονάχα καλλος πνευματικό.
Και καθώς οι Πατέρες μας λιτάνευαν την εικόνα της Παναγίας στα τείχη της Κωνσταντινούπολης κάθε φορά που κινδύνευαν από τους άπιστους και έψαλλαν τον Ακάθιστο Ύμνο με το «Τη Υπερμάχω », έτσι και εμείς σήμερα ψάλλουμε με πονεμένη διάθεση και ελπιδοφόρα προσδοκία το «Χαίρε Νύμφη, Ανύμφευτε» ως μαρτυρία πίστεως, ως κατάθεση ειρηνικής και προσευχητικής διαθέσεως, ως παρακλητικό αίτημα να διαφυλάττει ο Θεός τον Ναό της του Θεού Σοφίας, της Αγίας Σοφίας, «εκ παντοίων κινδύνων».
Καταθέτουμε σήμερα όχι μόνο στον ορθόδοξο, αλλά και στον λοιπό χριστιανικό και πολιτισμένο κόσμο, σε κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο, την μαρτυρία της ιστορίας και της ψυχής μας. Η Αγιά Σοφιά, το στέμμα της Βασιλεύουσας και ο καημός της Ρωμηοσύνης, συνδέθηκε με τους πόνους και τις ελπίδες μας.
Είναι σύμβολο και ιδέα, φάρος και φλόγα. Η Αγιά Σοφιά είναι τόπος και τύπος ζωής αθανάτου, γιατί ο Λόγος του Θεού καθαγιάζει το κτίσμα και ζει εν αυτώ ως εικόνα φωτός.
Η Αγιά Σοφιά φωνάζει πως δεν είναι απλά ένα οικοδόμημα όμορφο και διαθέσιμο για κάθε χρήση, αλλά είναι Ναός του Θεού δομημένος από μια συγκεκριμένη σύλληψη, μια αντίληψη, ένα ήθος, μια πίστη την οποία μόνο αυτή εκφράζει, γιατί με βάση αυτή μορφοποιήθηκε και έλαβε υπόσταση ιδιαίτερη και μοναδική.
Η Αγιά Σοφιά μας θυμίζει ότι όταν λειτουργείται ο Ουρανός, λειτουργείται και η γη!
Σήμερα προσευχόμαστε και πονάμε. Δακρύζουν τα μάτια μας. Θλίβεται η ψυχή μας. Η Εκκλησία πενθεί!
Γι’ αυτό υψώνουμε φωνή ειρηνικής διαμαρτυρίας απέναντι στην βαναυσότητα, απέναντι στους χαλιφικούς αλλαλαγμούς της νεοοθωμανικής κυριαρχίας, απέναντι στην βαρβαρότητα, απέναντι στην επηρμένη οφρύ των ασεβών, απέναντι στην ύβρη να μετατραπεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Να θυμάσθε, ότι ο Θεός επιτρέπει την δοκιμασία αυτή, για να είναι θυρυβώδης μέσα στην εσχατολογική πορεία του κόσμου η πτώση των υβριστων. Διότι, «μωραίνει Κύριος ον βούλεται απωλέσαι».
Πού η φωνή των ηγετών του κόσμου για το ανοσιούργημα αυτό;
Πού η φωνή των Ορθοδόξων ηγετών;
Πού η φωνή του πολιτισμένου κόσμου;
Πού η φωνή της Δύσεως;
Πού η φωνή της Ευρώπης;
Πού η φωνή των πνευματικών ανθρώπων;
Πού η φωνή των Ακαδημιών των Εθνών;
Πού η φωνή των Διεθνών Οργανισμών;
Υποκρισία, χλιαρότητα, αφωνία, συμφέροντα.
Δεν πειράζει που μας εγκατέλειψαν. Στην εκκλησιαστική ζωή και στην ιστορία του Γένους μας μάθαμε με αίμα και αγώνες ότι το Άγιο Πνεύμα παρηγορεί και συμπαραστέκεται στον ορθόδοξο λαό, όταν έχει εγκαταλειφθεί και προδοθεί από όλα τα κοσμικά στηρίγματα.
Το Άγιο Πνεύμα είναι απόψε ο δημιουργός της ορθόδοξης συλλογικής συνείδησης που μας προκάλεσε και μας προσκάλεσε στην λειτουργική αυτή συναξη.
Πίσω και πάνω απ’ όλα βρίσκεται η πρόνοια του Θεού που λειτουργεί πέρα από σκοπιμότητες. Γι’ αυτό και η ιστορία του κόσμου είναι ανοιχτή στα χέρια του ζώντος Θεού.
Μόνοι μας και πάλι ως Οικουμενικός Ελληνισμός θα αγωνισθούμε να φυλάξουμε τα ιερά και τα όσια της Φυλής μας. «Στήτε, λοιπόν, ανδρείως και μετά γενναίας ψυχής», Χριστιανοί μου, όπως έλεγε στον λαό του ο τελευταίος μαρτυρικός αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.
Σ’ αυτόν τον αγώνα η Παναγία είναι μαζί μας! Αμήν!
