Ο Άγιος Θεόφιλος ο ομολογητής ανατράφηκε με τις αυθεντικές αρχές της πίστεως, αποφεύγοντας τον πειρασμό της υποκρισίας και του ψεύδους. Σε νεαρή ηλικία επισκέφτηκε το μοναχό Στέφανο, ο οποίος του διεύρυνε τους πνευματικούς του ορίζοντες και τον δίδαξε πως να είναι αυθεντικός μοναχός πέρα και έξω από κάθε είδος κοσμικού φρονήματος. Με τη βοήθεια των γονέων του, έκτισε μοναστήρι στο όρος Σελέντιο, όπου και μόναζε.
Την εποχή κατά την οποία βασίλευε ο εικονομάχος Λέων ο Ίσαυρος, ο Θεόφιλος άφησε το μοναστήρι του κι άρχισε να κηρύττει υπέρ της Ορθοδοξίας και να φρονηματίζει το λαό του Θεού. Γι’ αυτό το έργο του, φυλακίσθηκε στη Νίκαια και δέχτηκε ραβδισμούς και άλλα βασανιστήρια. Ο Άγιος, διατηρώντας τη φλόγα της πίστης και φέροντας τα τίμια στίγματα του μαρτυρίου, επέστρεψε στον τόπο της ασκήσεώς του, όπου και τον δέχθηκαν με τιμές οι άλλοι μοναχοί. Εκεί παρέδωσε το πνεύμα του στο Δικαιοκρίτη Κύριο.
