Μια σημαντική συμφωνία μεταξύ της Ρωσικής Αρχιεπισκοπής της Δυτικής Ευρώπης (πρώην εξαρχείας της Κωνσταντινούπολης, που πέρασε στο Πατριαρχείο Μόσχας στα τέλη του 2019) και της Μητρόπολης Γαλλίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, υπεγράφη στο Παρίσι στις 4 Δεκεμβρίου.
Οι υπογράφοντες είναι ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Χαριουπόλεως Ιωάννης και ο Μητροπολίτης Γαλλίας Εμμανουήλ, ο οποίος προεδρεύει των ελληνικών ορθόδοξων δομών σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη.
Το έγγραφο αναφέρει ότι “το όνομα της Εκκλησίας δεν είναι διαίρεση, αλλά ενότητα”, και μαζί σκοπεύουμε να κλείσουμε οποιαδήποτε διαφορά μεταξύ των δύο Ορθόδοξων κοινοτήτων, η οποία μέχρι πριν από δύο χρόνια συνυπήρχε στην ενιαία ευρωπαϊκή δικαιοδοσία της Κωνσταντινούπολης. Στην πραγματικότητα, κατά την περίοδο μετά τη Ρωσική Επανάσταση, οι Ρώσοι εξόριστοι που κατέφυγαν στη Δύση είχαν τεθεί υπό την προστασία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Η υπογραφή της συμφωνίας αποτελεί ισχυρό σημάδι ύφεσης της κρίσης μεταξύ Μόσχας και Κωνσταντινούπολης, παρά τη ρήξη που προκλήθηκε από την έγκριση της αυτοκεφαλίας της νέας Εκκλησίας της Ουκρανίας, την οποία η Μόσχα αρνείται κατηγορηματικά να αποδεχθεί. Αρκετές άλλες Ελληνικές Ορθόδοξες Εκκλησίες έχουν αρχίσει να την αναγνωρίζουν επίσης. Ακόμα κι αν η Μόσχα συνεχίσει να αρνείται την κοινωνία με την Κωνσταντινούπολη και τις άλλες Εκκλησίες, οι Ευρωπαίοι Ρώσοι θα διατηρήσουν την ενότητα με όλους τους Ορθόδοξους.
Η συμφωνία διευκρινίζει ότι “τα μέρη δεν κάνουν αμοιβαίες αξιώσεις, ούτε νομικά ούτε υλικά”, θέλοντας έτσι να αποφύγουν την επίλυση διαφορών για εκκλησιαστικά κτίρια στη Γαλλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που τελούν υπό των Ρώσων και διεκδικούνται από τους Έλληνες. Σύμφωνα με το κείμενο, “κάθε κοινότητα της πρώην Εξαρχίας θα πάρει αυτόνομα τη δική της απόφαση για το αν θα ανήκει στην Αρχιεπισκοπή ή στην Μητρόπολη Γαλλίας”. Οι υπογράφοντες «εγγυώνται την αδελφική εκκλησιαστική συνύπαρξη των κοινοτήτων στην Ευρώπη» και καλούν τον κλήρο και τους πιστούς σε αμοιβαία συγχώρεση και αποκατάσταση της ορθόδοξης χριστιανικής ενότητας.
Ένα πρώτο αποτέλεσμα της συμφωνίας ήταν η μεταφορά στο πατριαρχείο της Μόσχας της Ρωσικής εκκλησίας του Πριγκιπάτου του Μονακό, η οποία πραγματοποιήθηκε πριν από δύο ημέρες. Η εκκλησία, αφιερωμένη στους ιερούς μάρτυρες της οικογένειας του τελευταίου Τσάρου Νικολάου Β΄, ανήκε στην πρώην Εξαρχία από το 1960.
Αναλυτές εκτιμούν πως με αυτόν τον τρόπο, η Κωνσταντινούπολη προσφέρει μια σημαντική παραχώρηση στην Μόσχα, αναγνωρίζοντας την προσάρτηση μιας τόσο σημαντικής ομάδας Ορθόδοξων κοινοτήτων. Στην αρχή του νέου αυτού σύγχρονου “σχίσματος”, το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε ζητήσει από αυτές τις κοινότητες να διαλυθούν και να ενταχθούν στις ελληνικές ενορίες. Ο ίδιος ο Μητροπολίτης Εμμανουήλ είχε στραφεί στο γαλλικό δικαστήριο, για να αποκτήσει την αποκλειστική περιουσία όλων των εκκλησιών της πρώην Εξαρχίας, δημιουργώντας αντιδράσεις, αφού σύμφωνα με την κανονική παράδοση, οι Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν συζητούν τις αντιπαραθέσεις τους ενώπιον αστικού δικαστηρίου.
Η εντύπωση είναι ότι η Κωνσταντινούπολη έχει αποφασίσει για μια πιο ήπια γραμμή, αφήνοντας χώρο για συμβιβασμό. Και προφανώς, και η Μόσχα έχει δώσει στον Ιωάννη μεγαλύτερη αυτονομία και η ευρωπαϊκή αρχιεπισκοπή θα διατηρήσει τα καταστατικά της, τα οποία είναι πολύ πιο «φιλελεύθερα» από τα πατριαρχικά.
