Εκδήλωση υποδοχής των επαναπατρισθεισών εικόνων του Χριστού και της Παναγίας, που εκλάπησαν από τον ναό του Αγίου Ιακώβου στο Τρίκωμο Κύπρου, μετά την Τουρκική εισβολή, πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη, 31 Μαρτίου 2016, στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ στη Λευκωσία.
Ο διευθυντής του Μουσείου Ανδρέας Φυλακτού, σε χαιρετισμό του στην σημερινή εκδήλωση είπε ότι το Βυζαντινό Μουσείο που αποτελεί το θησαυροφυλάκιο των βυζαντινών εικόνων της Κύπρου, «φιλοξενεί προσωρινά αυτές τις δύο εικόνες ως την ευλογημένη ώρα της επιστροφής τους, μαζί με τους υπόλοιπους κατοίκους του Τρικώμου, αλλά και των άλλων κατεχόμενων περιοχών μας, στους τόπους τους, εκεί που πραγματικά ανήκουν».
Στη συνέχεια η διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων Μαρίνα Σολομίδου-Ιερωνυμίδου, σε χαιρετισμό της είπε ότι οι εικόνες αυτές, όπως χιλιάδες άλλα εκκλησιαστικά, εθνογραφικά και αρχαιολογικά πολιτιστικά αγαθά είχαν συληθεί και παράνομα απομακρυνθεί από το νησί μας. Οι συγκεκριμένες εικόνες, συνέχισε, εντοπίστηκαν στην Ελβετία, στα υποστατικά Ρώσου υπηκόου και εμπόρου τέχνης. «Οι εικόνες αυτές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής, πνευματικής και θρησκευτικής ζωής της Κύπρου. Πρόκειται για εξαιρετικά δείγματα της κυπριακής μεταβυζαντινής εκκλησιαστικής τέχνης και χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα», πρόσθεσε.
«Είμαστε αισιόδοξοι ότι τόσο με την βοήθεια του νομικού πλαισίου σε εθνικό, κοινοτικό, αλλά και σε διεθνές επίπεδο, όσο και με την αρμονική συνεργασία μεταξύ χωρών και με τις συντονισμένες ενέργειες των αρμοδίων τμημάτων στην Κύπρο, ο αριθμός των επαναπατρισμών θα έχει αυξητική τάση. Το 2013 έλαβε χώρα ο επαναπατρισμός 173 αντικειμένων εκκλησιαστικής τέχνης που κλάπηκαν από εκκλησίες των κατεχομένων περιοχών της Κυπριακής Δημοκρατίας», συμπλήρωσε.
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος, στο δικό του χαιρετισμό δήλωσε ότι «σήμερα υποδεχθήκαμε ακόμα δύο θησαυρούς της πατρίδας μας και εύχομαι να συνεχιστεί αυτή η επιτυχία, γιατί είναι χιλιάδες οι εικόνες και τα αντικείμενα, αρχαιολογικοί θησαυροί της Κύπρου που βρίσκονται στην ξένη και πρέπει να έρθουν στο δικό τους το χώρο». «Να ευχαριστήσω όλους εκείνους που συνέβαλαν, ούτως ώστε οι δύο εικόνες να βρίσκονται σήμερα κοντά μας. Το Υπουργείο Μεταφορών, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, την Γενική Εισαγγελία, την Αστυνομία, τον Πρόξενο της Κύπρου στην Ζυρύχη», πρόσθεσε.
Αυτός ο συντονισμός που υπάρχει, συνέχισε ο Μακαριώτατος, απ’ όλα τα τμήματα πρέπει να συνεχιστεί «και με τον ίδιο ζήλο πρέπει να εργαστούμε όλοι προς αυτή την σωστή κατεύθυνση, ούτως ώστε να υποδεχθούμε και άλλους θησαυρούς κλεμμένους που βρίσκονται στην Ευρώπη, στην Αμερική και σε όλο το κόσμο». «Δεν ξέρει κανείς που έχουν σκορπιστεί οι τόσες χιλιάδες εικόνες, αλλά και άλλοι αρχαιολογικοί θησαυροί. Πιστεύω ότι εάν μείνουμε συντονισμένοι, αν εργαζόμαστε με ζήλο είμαι σίγουρος ότι η επιτυχία θα είναι δεδομένη. Εύχομαι πολύ σύντομα να υποδεχθούμε και άλλους θησαυρούς της πατρίδας μας, κλεμμένους που βρίσκονται στην ξένη και πρέπει να έρθουν εδώ στο χώρο το δικό τους», συμπλήρωσε.
Ακολούθως πήρε το λόγο ο πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Τρικώμου κ. Ιάκωβος Χατζηβαρνάβας, όπου εξέφρασε την μεγάλη τους χαρά και εκτίμηση που έχουν πίσω τις δύο εικόνες από το Εκκλησάκι του Αγίου Ιακώβου. Ο κ. Χατζηβαρνάβας ευχαρίστησε όλους τους συντελεστές που βοήθησαν στον επαναπατρισμό των εικόνων. «Ευχή και προσευχή μας είναι οι εικόνες να καταλήξουν σύντομα στο εκκλησάκι του Αγίου Ιακώβου που βρίσκεται στο Τρίκωμο. Ο Άγιος Ιάκωβος είναι ο πολιούχος και προστάτης Άγιος μας και γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα συγκινητικό αυτό το γεγονός για τους Τρικωμίτες, διότι μας συνδέει με τον Άγιο Ιάκωβο και το κατεχόμενο χωριό μας. Πρέπει να συνεχίσουμε τις προσπάθειες για την συντήρηση και αποκατάσταση των Εκκλησιών μας και τα παρεκκλήσια που έχουμε. Στο Τρίκωμο έχουμε δύο μεγάλους ενοριακούς ναούς και 14 παρεκκλήσια – εξωκλήσια. Πιστεύω ακράδαντα ότι από αυτά τα μικρά πράγματα, τα οποία έχουν τεράστια σημασία στο ψυχισμό του απλού πολίτη, δείχνουμε ότι πραγματικά θέλουμε να λύσουμε το Κυπριακό», κατέληξε.
Στο μεταξύ, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, οι εικόνες εντοπίσθηκαν το 2007 στον Οίκο πλειστηριασμών έργων Τέχνης Christies στο Λονδίνο.
Μετά από ενέργειες της Εκκλησίας και των αρμοδίων Αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι εικόνες κατασχέθηκαν από την Ελβετική Ιντερπόλ, ενώ παράλληλα, ξεκίνησε η διαδικασία επαναπατρισμού τους. Μετά και την πλήρη τεκμηρίωση της κυπριακής προέλευσης των εικόνων και της κλοπής τους, ακολούθησε λήψη νομικών μέτρων στο Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου.
Το Δικαστήριο εξέδωσε καταδικαστική απόφαση για τον Ρωσοεβραίο έμπορο τέχνης, Αλεξάντρ Κοτσίνσκι, κάτοχο των εικόνων. Η ετυμηγορία του κυπριακού δικαστηρίου χρησιμοποιήθηκε στα ελβετικά δικαστήρια, όπου η Αρχιεπισκοπή Κύπρου και ο Κοτσίνσκι υπέγραψαν συμβιβαστικό διακανονισμό για επιστροφή των εικόνων στην Κύπρο.
Στην πρώτη εικόνα διατάσεων 110 χ 128 εκατ. εικονίζεται ο Χριστός «ό Βασιλεύς των Βασιλευόντων καί Μέγας Άρχιερεύς», ένθρονος, καθώς και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος στραμμένος προς τον Χριστό. Ο Χριστός είναι ντυμένος με αρχιερατικά άμφια και μίτρα. Με το δεξί υψωμένο χέρι ευλογεί ενώ με το αριστερό στηρίζει ανοικτό ευαγγέλιο. Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος στραμμένος προς τον Χριστό, έχει υψωμένο το δεξί του χέρι και δείχνει προς τον θεάνθρωπο, ενώ με το αριστερό χέρι κρατεί ράβδο και ανοικτό ειλητάριο. Στο κάτω μέρος της εικόνας, κάτω από τα πόδια του Προδόμου, υπάρχει η υπογραφή του ζωγράφου και η χρονολογία με κόκκινα κεφαλαία γράμματα: «ΧΕΙΡ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΤΟΥ ΚΡΙΤΟΣ ΑΧΚ(=1620) Χ(ριστό) Υ». «Μ(ηνός) Αυγούστου).
Η εικόνα της Παναγίας έχει διαστάσεις 114 χ 134 εκατ. Η Παναγία είναι μια παραλλαγή του τύπου της Οδηγήτριας. Ένθρονη σε μετωπική στάση, βλέπει μπροστά και κρατά με το αριστερό της χέρι τον Χριστό. Φέρει το δεξί της χέρι χαμηλά μπροστά στο στήθος, κοντά στον Χριστό. Ο Χριστός κρατεί στο αριστερό χέρι κλειστό ειλητό, ενώ με το δεξί υψωμένο ευλογεί. Το παιδικό του πρόσωπο κοιτάζει την Παναγία. Δεξιά και αριστερά από το κεφάλι της Παναγίας εικονίζονται, σε μικρό μέγεθος, από τη μέση και πάνω, οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ.
