«Είναι μεγάλο λάθος να θεωρούνται ως άγιοι, (και κατ’ επέκταση να αγιοκατατάσσονται), πρόσωπα που είτε έζησαν ως ασκητές και παρουσίασαν κάποια μέτρια ασκητική ζωή, είτε είχαν απλώς κάποια πνευματικότητα, είτε ανέπτυξαν κάποια ποιμαντική, είτε φιλανθρωπική διακονία, είτε ήταν διαβρωμένα από οικουμενιστικές θέσεις, αλλά μόνον εκείνοι που έφτασαν στο φωτισμό και την θέωση», ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας». Ο κ. Σεραφείμ τόνισε τις προϋποθέσεις που πρέπει να υπάρχουν προκειμένου να προχωρήσει η Εκκλησία σε μια αγιοκατάταξη και αναφέρθηκε στον ορισμό της “αγιότητας” και στο πραγματικό νόημα της Εορτής των Χριστουγέννων.
– Κ.τ.Ο.: Με αφορμή τις πρόσφατες αγιοκατατάξεις στο Ορθόδοξο Αγιολόγιο, θεωρείτε ότι πρέπει να αυστηροποιηθούν οι προϋποθέσεις και η πλήρωση του χρόνου από την κοίμηση κάποιου, ώστε η Εκκλησία να προβαίνει σε μια αγιοκατάταξη;
– κ. Σεραφείμ: Το Κανονικόν μας πλαίσιο και η Αγιοπνευματική μας παράδοση στη Μία, Αγία, Αποστολική και Καθολική Εκκλησία, ορίζει ότι δια μεν τους μάρτυρες από του Μαρτυρίου τους δυνάμεθα να απονέμωμεν τιμάς Αγίων, δια τους οσιακώς και εν ειρήνη τελειωθέντας δέον όπως συντρέχουν μία ή περισσότερες των κάτωθι προϋποθέσεων:
α) η εκπεφρασμένη και αποδεδειγμένη ακραιφνής ορθόδοξη πίστη, του προς αγιοκατάταξη προσώπου, χωρίς την παραμικρή απόκλιση και σκιά, β) η αποδεδειγμένη χάρη της θαυματουργίας, εν ζωή και μετά την κοίμησή του, μακριά από υποκειμενισμούς και αόριστες φημολογίες, γ) η μετά την κοίμησή του αφθαρσία, ή ευωδία, ή μυροβλυσία των λειψάνων του, δ) η φανέρωση, διά θαυμαστών αποκαλύψεων της αγιότητάς του, σε ευσεβείς και ενάρετους ανθρώπους, ε) η απόλυτα βεβαιωμένη αγία και ενάρετη ζωή του, από το εκκλησιαστικό σώμα, και στ) η παρέλευση αρκετού χρόνου, ακόμη και εκατό χρόνων, για αγιοκατάταξη, από την κοίμησή του, ώστε να μην υπάρχουν στη ζωή, συνδεόμενα συναισθηματικά με αυτόν πρόσωπα.
Συνεπώς οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις είναι δεδομένες. Το θέμα είναι εάν τηρούνται.
– Κ.τ.Ο.: Ποιος είναι ο ορισμός της “αγιότητος” σήμερα, καθώς πολλοί συγχέουμε την έννοια του καλού ανθρώπου με τον άνθρωπο “φίλο” του Θεού.
– κ. Σεραφείμ: Κατά τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, ως αγίους θεωρούμε όχι απλώς πρόσωπα που διακρίθηκαν για την ηθική τους ζωή, ή για την ποιμαντική, ή για τη φιλανθρωπική τους δράση, (όσο μεγάλη και αν ήταν αυτή), αλλά «τους ενωθέντας Θεώ κατά προαίρεσιν και τούτον δεξαμένους ένοικον και τη τούτου μεθέξει γεγονότας Χάριτι, όπερ αυτός εστί φύσει». Δηλαδή άγιοι είναι όσοι ενώθηκαν με τον Θεό σύμφωνα με την προαίρεσή τους, την ελεύθερη βούλησή τους και τον δέχθηκαν να κατοικήσει μέσα τους και έγιναν με την μέθεξή του κατά Χάριν, αυτό που ο ίδιος ο Θεός είναι από τη φύση του.
Κατά τον άγιο Μάξιμο τον ομολογητή, «η υπερώνυμος θέωσις» καθιστά τους μετέχοντας σ’ αυτήν, (δηλαδή τους αγίους), «ακτίστους, ανάρχους και απεριγράπτους, καίτοι διά την οικείαν φύσιν εξ’ όντων γεγονότας». Oπως εξηγεί πολύ ωραία ο αείμνηστος π. Γεώργιος Μεταλληνός, «μολονότι και ο άγιος είναι άνθρωπος κατά την φύση του, έχει δηλαδή και σώμα, όπως όλοι μας και είναι κτίσμα του Θεού, με τη Θεία Χάρη γίνεται ό,τι είναι και ο Θεός: άκτιστος, άναρχος, απερίγραπτος και αιώνιος, αλλά κατά Χάριν… Δεν αλλάζει η φύση του ανθρώπου. Δεν παύει ο άγιος να είναι άνθρωπος και κτίσμα, αλλά ‘κατά Χάριν Θεού’ γίνεται άκτιστος και όλα τα άλλα, μεταμορφούμενος μέσα στο φως του Θεού. Μεταμόρφωση συνεπώς ζεί ο άγιος και όχι μεταβολή της φύσεώς του. Πρέπει εδώ να λεχθεί, ότι όσοι διέπονται από ‘ευσεβιστικές’ τάσεις, μιλούν προτεσταντικά για ‘ηθική θέωση’, διότι θεωρούν βλασφημία να δεχθούν, ότι ο θεούμενος φθάνει να γίνει ‘άκτιστος’ και ‘άναρχος’, όπως ο Θεός είναι από τη φύση του. Η θέωση όμως μεταμορφώνει τη φύση του και δεν ‘βελτιώνει’ απλά τον χαρακτήρα του».
Κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, «όλος μεν όλοις τοις αξίοις ο Θεός περιχωρεί, όλω δε όλοι περιχωρούσιν ολικώς οι άγιοι τω Θεώ, όλον αντιλαβόντες εαυτών τον Θεόν». Δηλαδή όλος ο Θεός περιχωρεί εις όλους τους αξίους, εις όλον δε τον Θεόν περιχωρούν οι άγιοι ολικά, έχοντας προσλάβει αντί τον εαυτόν τους τον Θεόν.
Με βάση τις παρά πάνω πατερικές μαρτυρίες συμπεραίνουμε ότι είναι μεγάλο λάθος να θεωρούνται ως άγιοι, (και κατ’ επέκταση να αγιοκατατάσσονται), πρόσωπα που είτε έζησαν ως ασκητές και παρουσίασαν κάποια μέτρια ασκητική ζωή, είτε είχαν απλώς κάποια πνευματικότητα, είτε ανέπτυξαν κάποια ποιμαντική, είτε φιλανθρωπική διακονία, είτε ήταν διαβρωμένα από οικουμενιστικές θέσεις, αλλά μόνον εκείνοι που έφτασαν στο φωτισμό και την θέωση. Ασκητές και «πνευματικούς» ανθρώπους έχει να παρουσιάσει η Ορθόδοξη Εκκλησία μας αναρίθμητους, πολλά εκατομμύρια. Όλοι αυτοί ήταν μεν πνευματικοί άνθρωποι, δεν είχαν όμως και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται, για να αγιοκαταταγούν. Γι’ αυτό και πολύ ορθά η Εκκλησία μας ουδέποτε θεώρησε χρέος της, να αγιοκατατάξει όλους αυτούς. Ποιος μπορεί, για παράδειγμα, να αμφισβητήσει την πνευματικότητα και την ποιμαντική, ή την αντιαιρετική προσφορά του αειμνήστου καθηγουμένου κυρού Γεωργίου Καψάνη, ή του αειμνήστου αρχ. κυρού Συμεών Κραγιοπούλου, ή του αειμνήστου κυρού π. Αντωνίου Αλεβιζοπούλου; Και όμως! Ουδέποτε η Εκκλησία προχώρησε στην αγιοκατάταξη όλων αυτών, διότι άλλο πνευματικός άνθρωπος και άλλο άγιος. Αυτά τα δύο μεγέθη δεν πρέπει να συγχέονται μεταξύ τους και πολύ περισσότερο να ταυτίζονται.
– Κ.τ.Ο.: Ποια η θέση της Εκκλησίας σε όσους σήμερα, εντός και εκτός αυτής, υποστηρίζουν και είναι υπέρμαχοι της απόδοσης των λειτουργικών κειμένων στη νέα ελληνική;
– κ. Σεραφείμ: Η Ιερά Σύνοδος δια αποφάσεων και Εγκυκλίων αυτής έχει διακελεύσει ότι η λατρεία της Εκκλησίας δεν είναι μια νοησιαρχική διαδικασία αλλά μέθεξις και κοινωνία εν Αγίω Πνεύματι καί καθαρά καρδία. Η μεταγλώττιση στη νέα Ελληνική διά τά καθ΄ ημάς, το μόνο που μπορεί να προσφέρει είναι η αποϊεροποίησις των ιερών κειμένων.
– Κ.τ.Ο.: Στον Πειραιά, δι ᾿ευχών Σας, συντελείται ένα τεράστιο ποιμαντικό και φιλανθρωπικό έργο. Πείτε μας δυο λόγια για το έργο αυτό.
– κ. Σεραφείμ: Η ποιμαντική μας προσπάθεια υλοποιείται με το Ίδρυμα Προστασίας της Νεότητος, τα Εκπαιδευτήρια της ΙΜΠ, όπου φοιτούν 700 παιδιά, με ραδιοφωνικό σταθμό παγκοσμίου εμβέλειας με δύο δορυφορικές πλατφόρμες, με Γραφείο αντιμετωπίσεως των Αιρέσεων και της Παραθρησκείας, με κατασκηνώσεις για 2000 νέους και νέες και Πνευματικά Ενοριακά Κέντρα.
Ταυτοχρόνως, ενώ δεν είμεθα δομή κοινωνικών υπηρεσίων, διότι το έργο μας είναι η αιώνιος σωτηρία του ανθρώπου και η εγχρίστωσις του κόσμου, είναι αδύνατον να αγαπάμε τον Θεόν και να αδιαφορούμε για την εικόνα του Θεού που είναι ο κάθε άνθρωπος και επομένως με αυτή την αλήθεια πορευόμεθα στην Αγία μας Εκκλησία, όλοι οι Ιεράρχες και ασφαλώς και η Ιερά μας Μητρόπολη, που έχει το πρόσθετο βάρος της διαποιμάνσεως του πρώτου λιμένος της χώρας, με την διακίνηση χιλιάδων ανθρώπων. Αγωνιζόμεθα να περιθάλψωμεν στο όνομα του Κυρίου μας ανθρώπους εμπεριστάτους από όλη την γη σε 30 συσσίτια, χωρίς καμμία διάκριση και κανέναν αποκλεισμό. Διακονούμε 200 γέροντας στο Γηροκομείο Πειραιώς και προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το οξύ πρόβλημα της αστεγίας.
Η Συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Κιβωτός της Ορθοδοξίας”
– Κ.τ.Ο.: Λίγο πριν τα Χριστούγεννα, ποιο είναι το Μήνυμά Σας προς τους αναγνώστες και τον υπόλοιπο κόσμο;
– κ. Σεραφείμ: Ο τρόπος και ο τόπος της Σάρκωσης του Θεού, εκπέμπουν ορισμένα μηνύματα στην ανθρωπότητα, μηνύματα που αφορούν θεμελιώδη προβλήματα της ανθρώπινης ζωής. Συγκεκριμένα:
Τα Χριστούγεννα είναι μήνυμα ταπείνωσης. Κανένας ένδοξος και ισχυρός δεν γεννήθηκε ποτέ σ’ένα σταύλο μιας ασήμαντης πόλης, στο σκοτάδι μιας παγερής νύχτας, στη φάτνη των αλόγων.
Τα Χριστούγεννα είναι επίσης μήνυμα αγάπης και ευεργεσίας, και μάλιστα προς παρανόμους και αγνώμονες. Το μεσότοιχο της έχθρας που μας χώριζε από το Θεό διαρρήγνυται, όχι γιατί εμείς που το υψώσαμε θελήσαμε με την μετάνοια να εξιλεωθούμε απέναντί του, αλλά γιατί ο Δημιουργός Πατέρας μας και αναμάρτητος Ευεργέτης μας αφήνει το θρόνο και την πορφύρα της Θεότητας για να περιβληθεί τα ράκη της ανθρωπότητας, ξαπλώνοντας, πάνω στ’ άχυρα της ταπεινής φάτνης.
Τα Χριστούγεννα είναι μήνυμα εναντίον κάθε ιδεαλισμού. Ο ιδεαλισμός απεχθάνεται την ύλη. Μόνο το πνεύμα έχει γι’ αυτόν αξία γι’αυτό η φράση «ο Λόγος σαρξ εγένετο», είναι αδιανόητη για τον ιδεαλισμό. Το δόγμα της Σάρκωσης είναι κατάφαση της ύλης. Ο Χριστός δεν είναι εναντίον της σάρκας, αλλά εναντίον του αμαρτωλού της φρονήματος.
Τα Χριστούγεννα είναι όμως και μήνυμα εναντίον κάθε υλισμού. Ο Χριστιανισμός καταφάσκει την ύλη χωρίς να δέχεται την θεοποίησή της. Η ζωή μας είναι υπέρβαση του παρόντος προς την ερχόμενη Βασιλεία του Θεού, αλλά δια του παρόντος και μέσα στο παρόν.
Τα Χριστούγεννα είναι μήνυμα εναντίον κάθε γνωστικισμού. Γιατί τα γνωστικά συστήματα ζητούν να σώσουν την ψυχή του ανθρώπου σ’ένα άλλο κόσμο. Ο Χριστός όμως ήρθε και έσωσε και θέωσε όχι μόνο την ψυχή, αλλά και το σώμα του ανθρώπου, εδώ, σ’ αυτό τον κόσμο, και στη συνέχεια στην αιωνιότητα.
Η Συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Κιβωτός της Ορθοδοξίας”
Η σάρκωση του Λόγου του Θεού είναι μήνυμα χαράς. Ο Χριστός δεν μας αφήνει να λυγίσουμε μέσα στη θλίψη. Ήλθε να μείνει για πάντα μαζί μας. Κι αν όλοι μας εγκαταλείψουν, στη μοναξιά μας δεν είμαστε μόνοι.
Τα Χριστούγεννα είναι ακόμη μήνυμα ελευθερίας, γιατί ο Θεός παίρνει μορφή δούλου για να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά του Σατανά, της αμαρτίας και του θανάτου.
Τα Χριστούγεννα είναι, ακόμα, μήνυμα ειρήνης. Όχι όμως ειρήνης που είναι καρπός του συμβιβασμού και της προδοσίας του Θεανθρώπου, αλλά ειρήνης που έρχεται με τη θανάτωση του εγωϊσμού, του «κόσμου» και των επιθυμιών του.
Τα Χριστούγεννα είναι επίσης μήνυμα ευτυχίας. Γιατί, η ευτυχία, από Χριστιανικής απόψεως, σημαίνει να έχεις μια αποστολή στον κόσμο. Και μέσα στην αποστολή βρίσκεις τη χαρά.
Τα Χριστούγεννα είναι μήνυμα αθανασίας. Μήνυμα ότι ο Θεός παρεμβαίνει στο χρόνο για να λυτρώσει τον άνθρωπο από την φυλακή του χωροχρόνου. Ο πανταχού παρών και αιώνιος χωρείται στη μήτρα της Παρθένου σε δεδομένη χρονική στιγμή της ιστορίας, για να μας δώσει τη δυνατότητα προσωπικής σχέσης μαζί του.
Τα Χριστούγεννα, ακόμη, φέρνουν το μήνυμα ότι ο κόσμος είναι άξενος για τον Χριστό και για όσους θέλησαν ή θα θελήσουν να Τον ακολουθήσουν. Ο Χριστός ήρθε κι έφυγε ξένος όχι γιατί το θέλησε να ζήσει έτσι, αλλά γιατί ο κόσμος Τον μίσησε και στάθηκε άξενος απέναντι του. Η πορεία του Χριστού στην ιστορία αρχίζει από τη φάτνη, ενός σταύλου, και τελειώνει με το Σταυρό και το μνημείο το κενό που φύλαγε η κουστωδία. Η ευτυχία, όπως την καταλαβαίνει ο κόσμος, είναι μια μαζοχιστική ηδονή στην αυτοκαταστροφή του, μια ηδονή στην αμαρτωλότητα, γι’ αυτό και πολέμησε τον Χριστό και καταδιώκει τους Αγίους του. Γι’ αυτό κι ο Χριστός μας καλεί να μη συμβιβαζόμαστε με τον κόσμο, άσχετα με τις συνέπειες. Η Βασιλεία του Θεού θέλει να απλωθεί σ’αυτό τον κόσμο, αλλά δεν είναι «εκ του κόσμου τούτου», γι’αυτό και δεν μπορεί να γίνει συμφυρμός του κόσμου με τον Χριστό και τους μαθητάς του.
Η Συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Κιβωτός της Ορθοδοξίας”
