Πραγματοποιήθηκε η πολύ όμορφη εκδήλωση με τίτλο «Ψηλαφώντας τη Βυζαντινή Μουσική». που διοργάνωσε η Ι.Μητρόπολή Σταγών και Μετεώρων στον Ι.Ναό Κοιμησεως της Θεοτόκου στη σκιά των Βράχων των Αγίων Μετεώρων.
Η εκδήλωση έγινε με την παρουσία του Ποιμενάρχου κ. Σεραφείμ, ενώ τη βραδιά έντυσαν με γλυκόηχα Βυζαντινά ακούσματα τα μέλη του Χορού ” Μετεωρίτικο Ψαλτήρι’.’ Την επεξήγηση των ύμνων και τα ιστορικά στοιχεία της προέλευσης και καθιέρωσης της Βυζαντινής μουσικής όπως την ξέρουμε σήμερα, επιμελήθηκε και αφηγήθηκε ο πρωτοπρεσβύτερος π. Ιωάννης Ζώτος.
Σύφωνα με τον σχολιασμό που έγινε για την υμνολογία σκοπός της μουσικής μέσα στην Εκκλησία είναι νά οδηγήσει τόν πιστό σε κατάνυξη καί συνομιλία με τόν Θεό, νά μεταδώσεισ” αυτόν τά «θεία Λόγια» μέ τρόπο εύληπτο καί κατανοητό. «Κέρδος του ψάλλειν: Τόν ούρανόν ή γή μιμεΐται»( Άγ. Ίω. Χρυσόστομος, Έν τώ ναώ τής άγ. Ειρήνης, ΕΠΕ 33,258)
«Ή βυζαντινή μουσική είναι σέ πολλά, συνέχεια τής άρχαίας έλληνικής μουσικής πού διαδόθηκε στήν Ασία μέ τόν Μεγ” Αλέξαντρο. Αύτή τή μουσική πήρανε οί φυλές τής άνατολής, οί Μικρασιάτες, οί Σύροι, οί Πέρσες καί πρό πάντων οί Άραβες, κι άπ” αύτούς τήν πήρανε οί Τούρκος πού τήν παραλλάξανε άναλόγως τή φυλή τους, καί γι” αύτό κάποιοι προκομμένοι άπ” τούς φραγκεμένους Έλληνες τή λένε τούρκικη.
Ή βυζαντινή μουσική είναι ή μουσική πού έχει ιερότητα καί άγιωσύνη καί γι” αύτό μ” αύτή μπορεί νά προσευχηθεί ό Χριστιανός. Τό αίσθημα πού νοιώθει όποιος είναι σέ θέση νά τήν καταλάβει λέγεται κατάνυξη. Ή βυζαντινή μουσική δίνει τόνο καί παλμό στή γλώσσα” οί λέξεις παίρνουνε τήν πιό δυνατή έκφρασή τους. Ή μουσική αύτή είναι τό φυσικό ντύσιμο τους.» (Φ. Κόντογλου, Εύλογημένο καταφύγιο, σελ. 168)
Είναι γνωστό ότι ή βυζαντινή μουσική άναπτύχθηκε σέ δύο κλάδους: τήν έκκλησιαστική καί τήν δημοτική μουσική, τά ύπέροχα δημοτικά μας τραγούδια.
Η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική είναι φωνητική (δε χρησιμοποιεί μουσικά όργανα) και μονοφωνική. Οι μελωδίες της συνοδεύονται μ” ένα συνεχόμενο φθόγγο, το ίσο (ισοκράτημα). Οι φθόγγοι της βυζαντινής μουσικής Πα, Βου, Γα, Δι, Κε, Ζω, Νη έχουν πάρει τα ονόματά τους από τα εφτά πρώτα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου
Ή μακραίωνη Ορθόδοξη εκκλησιαστική μουσική παράδοση εγγυάται καί επιβεβαιώνει ότι ή βυζαντινή μουσική είναι μοναδικό καί αναντικατάστατο μέσο λογικής λατρείας. Αιώνες τώρα ή ιερή άσματολογία της “Εκκλησίας μας, μέ τήν άρρηκτη συνύφανση λόγου καί μέλους, συντρόφευει καί συνοδεύει μέ τήν αδιάκοπη ζωντανή της παρουσία, τίς προσευχές τών έκκλησιαζομένων πιστών.« Ψαλμωδία έστί ή διά τού στόματος καί λόγου έμμελής προσευχή».
Όπως τό Άγιο Πνεύμα μεταφέρει μέσα στήν πνοή του τόν Λόγο καί δίνει τήν δυνατότητα νά τόν ακούσουμε, τό ίδιο -κατ” άναλογίαν- καί ή ψαλμωδία είναι ή πνοή πού μέ τήν υπερβατική της γλυκύτητα εισάγει τόν λόγο στίς καρδιές τών ανθρώπων. Ξεπερνάει τήν άνθρώπινη γλώσσα καί τίς ψυχικές της άρμονικές καί μας κάνει νά γευόμαστε τή θεϊκότητα τού λειτουργικού λόγου.
Ή βυζαντινή μουσική δέν είναι αισθησιακή μουσική καί ή Εκκλησία ούδέποτε τήν πρόβαλλε ή τήν χρησιμοποίησε μέ αύτόν τόν χαρακτήρα. Ή βυζαντινή υμνολογία είναι «υπομνηματισμός τοϋ Ευαγγελίου», είναι θεολογία ή όποία, μελοποιημένη μέ τούς οκτώ ήχους τής βυζαντινής μουσικής, γίνεται πολύ πιό εύκολα κτήμα τών έκκλησιαζομένων πιστών, άφού ό ρυθμός καί ή τονικότητά της βοηθούν στήν ταχύτερη μάθηση τής διδασκαλίας τής έκκλησίας μας.
«Ή ήχογένεια της βυζαντινής μουσικής, οι διαστημικές (μέ συγκεκριμένα διαστήματα) κλίμακές της, οί επιδράσεις των φθορών καί ή ψυχοσυναισθηματική επίδραση των όκτώ ήχων καί των ποικίλων παραλλαγών των, είναι τά μόνα στοιχεία τής αρμονίας, τής μουσικής τάξεως καί ευπρεπείας καί προσιδιάζουν πρός τήν ύμνολόγηση τού Θεού…». (Αν. Λ. Παπανδρέου, «Ή Πατριαρχική Φόρμιγξ»)
Ή εκκλησιαστική βυζαντινή μουσική είναι μονοφωνική. Χρησιμοποιεί γιά τήν έκφραση της όκτώ ήχους: πρώτος, δεύτερος, τρίτος, τέταρτος, πλάγιος τοϋ πρώτου, πλάγιος τού δευτέρου, βαρύς, πλάγιος τού τετάρτου. Ή εναλλαγή τών ήχων άνάλογα μέ τίς περιστάσεις εκφράζει τίς ψυχικές αλλαγές τοϋ ανθρώπου στίς διάφορες τροπές τού πολυκύμαντου βίου του. Ή Εκκλησία μας μέ σοφία χρησιμοποιεί τούς ήχους άνάλογα μέ τό ήθος τους, άλλους σέ χαρμόσυνες περιστάσεις, άλλους σέ λυπητερές, άλλους γιά εύφροσύνη, άλλους γιά κατάνυξη. Άλλοι ήχοι δημιουργούν αισθήματα κατάνυξης στούς πιστούς, άλλοι μετάνοιας, έλπίδας, χαράς, άγωνιστικότητας κ.λ.π. Περιέχουν σύντομα, άργοσύντομα καίάργά μέλη.
Ή ψαλμωδία συστέλλει τόν άνθρωπο «άπό συγχύσεως καί διαχύσεως» καί τόν οδηγεί στήν «εν πνεύματι καί αληθείς» λατρεία τοϋ Χριστού. «Φέρνειγαλήνη ψυχών… σωφρονίζει τόν άκόλαστο… είναι συναγωγός φιλίας … έχει τήν δύναμη νά συγκινήσει άκόμα καί άνθρωπο μέ πέτρινη καρδιά, φέρνοντας δάκρυα στά μάτια του,.,έδώ βρίσκεται ή τέλεια θεολογία…» (Μ. Βασίλειος, Εις τόν Α” ψαλμόν, ΕΠΕ 5,12)
