Στον Γιώργη Μυλωνά
Την ανάγκη για άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας με σχέδιο και πυγμή επισημαίνει μιλώντας στην «Κιβωτό» ο Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης Χρυσόστομος. Παρά τις φωνές που ακούγονται δεν εκτιμά ότι στην πορεία οι σχέσεις Εκκλησίας -πολιτείας θα διαταραχτούν, υποστηρίζει ωστόσο ότι από την πλευρά της Ιεραρχίας θα πρέπει να υπάρξει προετοιμασία για την αντιμετώπιση κάθε ενδεχόμενου.
Ο Σεβασμιώτατος δεν κρύβει την αγωνία του για τη λειψανδρία του κλήρου, που επέφερε η οικονομική κρίση, ενώ επισημαίνει και την ανάγκη προώθησης του προσκυνηματικού τουρισμού.
Πολλοί λένε ότι με την ψήφιση του τρίτου μνημονίου επίκειται τσουνάμι εξελίξεων στις σχέσεις της Εκκλησίας με την Πολιτεία.
Αυτά είναι υποθέσεις και μέχρι στιγμής δεν έχουμε κάποιο στοιχείο που να ενισχύει την άποψη αυτή. Αλλά και τι εννοούμε ως τσουνάμι; Διακοπή της μισθοδοσίας των κληρικών; Κάποιοι μιλούν για πλήρη διαχωρισμό Εκκλησίας – κράτους. Μα, ήδη η Εκκλησία είναι αυτοδιοίκητη!
Πώς μπορεί η Εκκλησία ν’ απαντήσει σε αυτά τα σενάρια;
Νομίζω ότι η Εκκλησία δεν είναι αρκετά προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο. Εδώ θα θυμηθώ τον μακαριστό Χριστόδουλο, ο οποίος, πραγματικά, πολλά χρόνια πίσω διέβλεπε τα προβλήματα που θα ’ρθουν. Προετοίμαζε, αν θέλετε, και ψυχολογικά τους ανθρώπους της Εκκλησίας και τον κόσμο για τις δύσκολες καταστάσεις που ζούμε. Δεν νομίζω ότι παρ’ όλα αυτά η Εκκλησία είναι προετοιμασμένη και οφείλει πλέον να το κάνει δυναμικά!
Αν η πολιτεία προχωρήσει σε διακοπή της μισθοδοσίας των κληρικών;
Αντιλαμβάνεστε ότι σε μια τέτοια περίπτωση τους μισθούς πρέπει να αντικαταστήσουν τα παγκάρια των ναών και η καλύτερη αξιοποίηση των περιουσιακών της στοιχείων. Μπορούν, όμως, τα παγκάρια να καλύψουν τη μισθοδοσία δύο ή τριών κληρικών; Φανταστείτε στα μεγάλα αστικά κέντρα που υπάρχουν ναοί με τρεις και τέσσερις κληρικούς! Δεν πιστεύω, λοιπόν, ότι αυτή η στιγμή είναι ώριμη για ρήξη με το κράτος στο θέμα της μισθοδοσίας. Αλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι δεν είναι οι μισθοί των κληρικών που μας έφτασαν εδώ πέρα! Και, βέβαια, η μισθοδοσία του κλήρου αποτελεί συμβατική υποχρέωση του κράτους.
Ο Αρχιεπίσκοπος, πάντως, έχει επισημάνει το πρόβλημα.
Πρωτοβουλίες έχει πάρει ο Μακαριώτατος, δεν γνωρίζω, όμως, αν έχουν καταλήξει κάπου. Χρειάζεται προετοιμασία από πλευράς μας και ίσως η λήψη μέτρων, τα οποία θα είναι πρακτικά και άμεσα εφαρμόσιμα.
Διακρίνετε «ιδεολογικές αγκυλώσεις» στις σχέσεις Εκκλησίας – κυβέρνησης;
Ισως ορισμένα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος έχουν διαφορετική αντίληψη για την Εκκλησία και τον ρόλο της. Δεν πιστεύω, όμως, ότι οι αντιλήψεις αυτές είναι κυρίαρχες και ανατρέπουν το πνεύμα του αλληλοσεβασμού, που οφείλει να διατρέχει τις σχέσεις των δύο θεσμών.
Το κοινωνικό έργο της Μητρόπολης σε αυτήν τη δύσκολη οικονομικά συγκυρία;
Οταν ήρθα στην Πρέβεζα, βρήκα ένα καλά οργανωμένο Φιλόπτωχο Ταμείο, που περιοριζόταν, όμως, μοναχά στη χορήγηση χρηματικών βοηθημάτων. Από την εμπειρία μου στην Αρχιεπισκοπή και στην ενορία που υπηρετούσα, ήθελα να ενισχύσω τα νοικοκυριά με τρόφιμα, κάτι που νομίζω ωφέλησε την τοπική κοινωνία. Μέσω του κοινωνικού παντοπωλείου που οργανώσαμε, βοηθάμε τώρα στην Πρέβεζα 135 οικογένειες. Το ανησυχητικό είναι ότι οι αιτήσεις πολλαπλασιάζονται, αλλά προσπαθούμε, στο μέτρο του δυνατού, να ικανοποιούμε τις πιο επείγουσες από τις ανάγκες του κόσμου. Και δεν είναι μόνο το κοινωνικό παντοπωλείο. Το Γενικό Φιλόπτωχο, εκτός από τα χρηματικά βοηθήματα, δίνει δύο φορές τον χρόνο τρόφιμα και σε άλλες οικογένειες. Πολλές από αυτές, δηλαδή, που ναι μεν δεν πληρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις ένταξης στο παντοπωλείο, είναι όμως χαμηλά εισοδηματικά, κατά τις μεγάλες εορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα λαμβάνουν δέμα με τρόφιμα.
Μέσω του κοινωνικού παντοπωλείου που οργανώσαμε, βοηθάμε τώρα στην Πρέβεζα 135 οικογένειες. Το ανησυχητικό είναι ότι οι αιτήσεις πολλαπλασιάζονται
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτών των ανθρώπων;
Κατά πλειονότητα είναι οικογένειες Ελλήνων, υπάρχει όμως κι ένα ποσοστό, κοντά στο 20%, που είναι αλλοδαποί και ζουν κυρίως στην πόλη μέσα. Παλιότερα, βοηθούσαμε σε θέματα υγείας που ανέκυπταν. Τώρα, οι ανάγκες των ανθρώπων έχουν να κάνουν με δάνεια που δεν μπορούν να πληρωθούν, με λογαριασμούς της ΔΕΗ ή και οφειλόμενα μισθώματα.
Οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί έχουν τριπλασιαστεί και μπορεί να φτάνουν τις 2.000 ευρώ! Δυστυχώς, δεν μπορούμε να τους καλύπτουμε στο σύνολό τους, αλλά έστω ένα μέρος τους προκειμένου να μη διακοπεί η παροχή ρεύματος.
Τους τελευταίους μήνες, η προσφορά του κόσμου έχει ελαττωθεί;
Σε καμιά περίπτωση δεν έχει μειωθεί η δοτικότητα του κόσμου! Παραμένει το ίδιο ζωντανή, γιατί τα καλάθια γεμίζουν με την ίδια ένταση. Κι αυτό δείχνει την ευαισθησία των Πρεβεζάνων, παρά τις δυσκολίες της εποχής.
Υπάρχουν επιπτώσεις και στο ποιμαντικό έργο της Μητρόπολης.
Τα τελευταία τρία χρόνια, από το 2012 έως σήμερα, δίνεται μία θέση ανά έτος. Υπάρχουν ιερείς που αποχωρούν λόγω ηλικίας κι άλλοι που δεν διαθέτουν πια τις δυνάμεις που είχαν νεότεροι. Ασφαλώς, λοιπόν, δεν μπορούμε να καλύψουμε τα κενά που υπάρχουν. Τολμώ να σας πω ότι κάποιους ιερείς με το ζόρι τους κρατάμε για να εξυπηρετούν τους πιστούς στα χωριά. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, ένας ιερέας θ’ αναλαμβάνει δύο και τρία χωριά, όπου θα λειτουργεί εναλλάξ: Μία Κυριακή στο ένα χωριό και την επομένη στο άλλο!
Πόσα χωριά αντιμετωπίζουν πρόβλημα;
Είναι πάνω από είκοσι χωριά, στα οποία έχουμε πρόβλημα. Βεβαίως, δεν είναι όλα μεγάλα χωριά, μπορούν να εξυπηρετηθούν εναλλάξ κι έτσι αντιμετωπίζεται το θέμα εκ των ενόντων. Αν συνεχιστεί, όμως, η κατάσταση, που δυστυχώς έτσι δείχνει, θα έχουμε χωριά στα οποία η καμπάνα δεν θα χτυπά!
Κάποιους ιερείς με το ζόρι τους κρατάμε για να εξυπηρετούν τους πιστούς στα χωριά. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, ένας ιερέας θ’ αναλαμβάνει δύο και τρία χωριά, όπου θα λειτουργεί εναλλάξ
Τελευταία, έχουν αυξηθεί οι εθελοντές ιερείς…
Είναι κι αυτό μία προσωρινή λύση. Δεν μπορεί να καλύψει, βέβαια, με αποτελεσματικό τρόπο το πρόβλημα. Γιατί, κακά τα ψέματα, αλλιώς είναι κάποιος αποκλειστικά ιερεύς κι αλλιώς όταν είναι ιερέας μαζί και κάτι άλλο. Εδώ, στη Μητρόπολη Νικοπόλεως, έχουμε δύο τέτοιους κληρικούς, αλλά, προσωπικά, είναι μια λύση για την οποία έχω επιφυλάξεις.
Παλιότερα, σε συνέντευξή σας, είχατε επισημάνει το γεγονός ότι μπορεί και πρέπει ν’ αναδειχθεί η περιοχή ως προσκυνηματικός προορισμός…
Και η Μητρόπολη και η περιοχή βρίθουν τόσο από φυσικές ομορφιές όσο και από μνημεία. Παλαιοχριστιανικά, ρωμαϊκά, νεότερα, αλλά και στα όρια της Μητρόπολης σώζονται και βυζαντινά μνημεία. Η Μονή Βλαχέρνας, στο ομώνυμο χωριό της Αρτας, ανήκει στη Μητρόπολη. Πρόσφατα, με κονδύλι του ΕΣΠΑ ανακαινίστηκαν τα κελιά και σε λίγο, όταν παραδοθεί το έργο, θ’ αποτελεί ένα κόσμημα. Εξωτερικά, ο ναός είναι στερεωμένος και απομένει ο καθαρισμός των τοιχογραφιών, που είναι σπάνιας ομορφιάς.
Θα ήθελα, όμως, εδώ να εκφράσω ένα παράπονο. Σε ένα πολυσέλιδο φυλλάδιο του ΕΟΤ, που είναι αφιερωμένο στα βήματα του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα, γίνεται επιλεκτική αναφορά στο πέρασμά του από τους Φιλίππους, τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, την Κόρινθο. Στη Νικόπολη, αντίθετα, γίνεται μόνο μια μικρή αναφορά ολίγων σειρών. Πρόσφατα, λοιπόν, συζήτησα το θέμα με τον αναπληρωτή υπουργό Πολιτισμού Νίκο Ξυδάκη.
Η αντίδραση του κ. Ξυδάκη ποια ήταν;
Αποφασίστηκε, κατόπιν επιστολής μου στον ΕΟΤ και σε συνεργασία με το Συνοδικό Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων, να γραφτεί ένα κείμενο που θ’ αναδεικνύει την παρουσία του Αποστόλου Παύλου στην περιοχή. Παράλληλα, σε αυτά τα ασφυκτικά πλαίσια των οικονομικών δυνατοτήτων του υπουργείου, δόθηκε ένα μικρό κονδύλι για τον καθαρισμό των τοιχογραφιών της Βλαχέρνας.
Αλλά πρέπει να επισημάνουμε τον εξής κίνδυνο: Αν δεν πάρει παράταση το ΕΣΠΑ, θα κληθεί η Ελλάδα να δώσει πίσω όλα τα κονδύλια που έχει λάβει, ακόμη και για τα εκτελεσθέντα έργα! Κάτι που τόνισε πρόσφατα σε συνέντευξή του κι ο αντιπεριφερειάρχης Ηπείρου κ. Καχριμάνης.
Το πρόβλημα είναι μόνο οικονομικό ή μήπως είναι και θέμα νοοτροπίας;
Το πρόβλημα είναι γενικότερο και τούτο πρέπει να τονιστεί: Είναι παραμελημένη η περιοχή, παρά τον φυσικό και μνημειακό πλούτο που διαθέτει. Υπάρχουν έτοιμα έργα, όπως το Ρωμαϊκό Ωδείο που ακόμη παραμένει κλειστό στο κοινό!
Το γεγονός ότι πέρασε από την περιοχή ο Απόστολος Παύλος μπορεί να αναδείξει την περιοχή και να προσελκύσει πιστούς απ’ όλο τον κόσμο. Λίγο έξω από την Πρέβεζα, υπάρχει μια περιοχή που λέγεται Λιθάρι, όπου, κατά την παράδοση, δίδαξε ο Απόστολος σταθείς επάνω σε μια πέτρα. Υπάρχουν κοντά στα μνημεία λίμνες, ποτάμια, ημιορεινά μέρη και ο περισσότερος κόσμος στην Ελλάδα τ’ αγνοεί! Εγώ όταν ήρθα εδώ, έμαθα για τη λίμνη Ζηρού κι όταν την επισκέφθηκα, νόμιζα ότι βρισκόμουν στην Ελβετία! Στην Αθήνα ποιος γνωρίζει αυτήν τη λίμνη; Χρειάζεται αναβάθμιση αυτός ο τόπος κι έχει όλες τις προϋποθέσεις για να πετύχει. Χρειάζεται συνεργασία με όλους τους φορείς και θέληση για να πάει μπροστά.
Επιδίωξή μου είναι να γίνει ένα εκκλησιαστικό μουσείο, που θα συγκεντρώσει και θα αναδείξει τον εκκλησιαστικό πλούτο της Μητροπόλεως, ιδανικά τις αρχαιότητες και θα βοηθήσει έτσι πρακτικά τον τόπο. Δεν εννοώ ένα μουσείο εν στενή εννοία εκκλησιαστικής ιστορίας, αλλά μουσείο που θα απεικονίζει και θα εκφράζει την παράδοση και την ιστορία της περιοχής.
Η μεγάλη δυσκολία για την υλοποίησή του είναι το πρόβλημα του χώρου. Υπήρχε ένας χώρος κοντά στον Μητροπολιτικό Ναό, που ανήκε στον δήμο, και είχε παραχωρηθεί επί του Μακαριστού Μελετίου για τριάντα χρόνια, προκειμένου ν’ αξιοποιηθεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Δεν κατόρθωσαν να το εντάξουν σε κάποιο πρόγραμμα ώστε να χρηματοδοτηθεί και, δυστυχώς, με την παρέλευση πέντε ετών ήλθε ως επακόλουθο η λύση της συμφωνίας. Εχω την υπόσχεση από τον κ. Ιωάννου, τον αντιπεριφερειάρχη της περιοχής, ότι σε κάποιο κτίριο των στρατοπέδων, που έχουν κενωθεί, θα στεγαστεί το εκκλησιαστικό μουσείο. Εύχομαι κι ελπίζω ότι θα κρατήσει την υπόσχεσή του…
Ταυτότητα
Ο κ. Χρυσόστομος (κατά κόσμον Γεώργιος Τσιρίγκας) εξελέγη στη Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης τον Οκτώβριο του 2012. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957 και είναι απόφοιτος της Νομικής και της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεγάλη είναι η εμπειρία του στα Συνοδικά Δικαστήρια, καθώς υπηρέτησε σε αυτά από το 1995 έως την εκλογή του. Χειροτονήθηκε Διάκονος υπό του Σεβ. Μητροπολίτου Γρεβενών κ. Σεργίου (1993) και Πρεσβύτερος υπό του τότε Επισκόπου Διαυλείας και νυν Μητροπολίτου Διδυμοτείχου και Ορεστιάδας κ. Δαμασκηνού (1995). Για πολλά χρόνια υπηρέτησε ως εφημέριος στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Κάτω Πατησίων.
