Μονή Αιμυαλών
Η Μονή της Παναγίας των Αιμυαλών βρίσκεται 2,5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Δημητσάνας, λίγα μέτρα δεξιά της κοίτης του χειμάρρου που κατεβαίνει από το Ζυγοβίστι. Ιδρύθηκε το 1608 από τον ιερομόναχο Γρηγόριο Κοντογιάννη και την αδερφή του, μοναχή Ευπραξία Παϊσία Κοντογιάννη, που κατάγονταν από το χωριό Αιμυαλοί του Νομού Μεσσηνίας, από όπου πήρε και το όνομά του το μοναστήρι.
Η μονή καταρχάς ήταν χτισμένη μέσα στον βράχο, εκεί όπου σήμερα μπορεί να δει ο επισκέπτης αρκετά από τα ερείπια των πρώτων κελιών. Σήμερα παρουσιάζει μια άλλη όψη, αφού έχουν χτιστεί νεότερες κατασκευές. Ακόμη και το καθολικό έχει επεκταθεί σε σχέση με τις αρχικές διαστάσεις, ενώ η τοιχογραφία είναι του έτους 1608. Διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, είναι δείγμα βυζαντινής αγιογραφίας και ανήκει στην τέχνη της Κρητικής Σχολής, την ώρα που το ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Σπουδαίο ήταν το έργο της Μονής Αιμυαλών στο πέρασμα των αιώνων. Προσέφερε σπουδαίες υπηρεσίες στα χρόνια της σκλαβιάς των Ελλήνων, αλλά και στον αγώνα για την απελευθέρωση του Έθνους. Είναι αρωγός στην καθημερινή δραστηριότητα των κατοίκων της περιοχής και συμμετέχει στη διάσωση και τη διάδοση του πολιτισμού.
Μέχρι σήμερα έχει λειτουργήσει άλλοτε με άνδρες μοναχούς και άλλοτε με γυναίκες μοναχές. Στην τελευταία αυτή περίοδο, από το 1995 μέχρι σήμερα, λειτουργεί με μοναχούς από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου.
Η Ιερά Μονή Αιμυαλών εορτάζει το Γενέσιο της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου.
Μονή Φιλοσόφου
Νότια της Δημητσάνας, σε κοίλωμα βράχου της χαράδρας που διαρρέει ο Λούσιος ποταμός, βρίσκεται ερειπωμένη μία από τις αρχαιότερες και ιστορικότερες μονές της Ελλάδας, η παλιά Μονή της Παναγίας Φιλοσόφου. Είναι κτίσμα του 963 και ιδρύθηκε από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο-Φιλόσοφο και Πρωτοκρίτη του Νικηφόρου Φωκά. Είχε χαρακτηριστεί σταυροπηγιακή, αλλά σήμερα διατηρείται το εκκλησάκι βυζαντινής τεχνοτροπίας του 10ου αιώνα με τις τοιχογραφίες του.
Κοντά στα ερείπια της παλιάς μονής βρίσκεται η Νέα Μονή Φιλοσόφου, που υπήρχε προ του 1691. Σώζεται μόνο η εκκλησία βυζαντινής τεχνοτροπίας, με πλούσια εικονογράφηση. Στη μονόπορη, έτσι λέγεται η περιοχή της παλιάς μονής, και σε όλο το μήκος της χαράδρας νότια του Λουσίου υπήρχαν σπηλιές και σειρά ασκηταριών, που καταστράφηκαν από τις επιδρομές των Σλάβων τον 7ο και τον 8ο αιώνα.
Η περιοχή αναδείχτηκε ως κέντρο παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας την περίοδο της τουρκοκρατίας, οπότε λειτουργούσε Κρυφό Σχολειό. Εβδομήντα αρχιερείς και επτά Πατριάρχες μαθήτευσαν στο Κρυφό Σχολειό της Δημητσάνας.
Από τη Δημητσάνα υπάρχουν δύο διαδρομές για τη Μονή Φιλοσόφου και το Κρυφό Σχολειό. Η πρώτη είναι νότια της Δημητσάνας, περνώντας από το Παλιοχώρι, μετά το μικρό γεφύρι του Λούσιου, μέσω της οποίας ο επισκέπτης φτάνει στη νέα Μονή Φιλοσόφου, στην οποία μένει μόνιμα ένας καλόγηρος.
Στη δεύτερη ο επισκέπτης ακολουθεί τον δρόμο νοτιοδυτικά μετά τη Ζάτουνα, περνώντας το χωριό Μάρκου. Μέρος των δύο διαδρομών είναι χωματόδρομος σε καλή κατάσταση.
Η επίσκεψη στην ευρύτερη περιοχή αποζημιώνει τον επισκέπτη, αφού του δίνεται η ευκαιρία να περπατήσει στα καλντερίμια της Δημητσάνας και να επισκεφτεί τη βιβλιοθήκη και το κάστρο της. Επίσης, μπορεί να γνωρίσει το Ζυγοβίστι, τη Στεμνίτσα, τη Ζάτουνα, τον παραδοσιακό οικισμό του Βλόγγου με την απεριόριστη θέα, τα μοναστήρια Αιμυαλών και του Τιμίου Προδρόμου, τον Ληνό των Κολοκοτρωναίων, το Καλάμι, τους μπαρουτόμυλους και το Μουσείο Υδροκίνησης, αλλά και να αγναντέψει την Κλινίτσα και να δει τον σταυρό του Κολοκοτρώνη.
Μονή Κλειβωκάς
Σχεδόν μία ώρα από την Κοντοβάζαινα της Γορτυνίας και στη μέση ακριβώς ενός μονοκόμματου βράχου, ύψους άνω των 200 μ., είναι χτισμένο το μοναστήρι της Κλειβωκάς.
Και αυτή η μονή συνδέεται με την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τότε χτίστηκε για πρώτη φορά όχι στο μέρος όπου είναι σήμερα, αλλά στην απέναντι πλαγιά. Δεν υπάρχει καμία γραπτή μαρτυρία για το πότε χτίστηκε και πότε καταστράφηκε. Διατηρούσε, πάντως, Κρυφό Σχολειό και βοηθούσε τους κατατρεγμένους Χριστιανούς κατά την Τουρκοκρατία. Λόγω της τακτικής αυτής, οι Τούρκοι σκότωσαν τους μοναχούς, κατέστρεψαν τη μονή και η εικόνα της Παναγίας χάθηκε. Η εικόνα αυτή βρέθηκε με θαυμαστό τρόπο πριν από περίπου 100 χρόνια στο μέρος όπου χτίστηκε το σημερινό μοναστήρι. Ο ναός είναι χτισμένος σε συνέχεια με το στόμιο της σπηλιάς και έχει διαστάσεις 7×4.
Επειδή η εικόνα βρέθηκε στη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής καθιερώθηκε να γιορτάζει τότε και η μονή. Εκτός από την εικόνα της Παναγίας, αξιόλογες είναι και οι χρυσοκέντητες εικονογραφίες του Δωδεκαόρτου στο τέμπλο. Μέχρι το 1956 η εκκλησία της Κλειβωκάς δεν ήταν αυτόνομο ίδρυμα, αλλά θεωρείτο εξωκκλήσι της ενορίας του Αγ. Γεωργίου της Κοντοβάζαινας. Από τη χρονιά αυτή και μετά έγινε μοναστήρι γυναικών με δική του διοίκηση.
