Της Ελένης Παππά
Ο Αθανάσιος Αλεξανδρείας ή Μέγας Αθανάσιος ή Άγιος Αθανάσιος (298 – 2 Μαΐου 373) ήταν Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Τιμάται ως άγιος τόσο από την Ανατολική Ορθόδοξη όσο και από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Αποτελεί έναν από τους τέσσερις Πατέρες της Ανατολικής Εκκλησίας που φέρουν τον τίτλο «Μέγας» μαζί με τους Βασίλειο, Φώτιο και Λέοντα, και έναν από τους 33 Πατέρες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Από πολύ νέος ο Άγιος Αθανάσιος έδειξε την πνευματική κλίση του. Σε ηλικία 25 ετών χειροτονήθηκε διάκονος από τον Επίσκοπο Αλεξανδρείας Αλέξανδρο, τον οποίο ακολούθησε στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο το 325, στη Νίκαια της Βιθυνίας. Εκεί αναδείχθηκε πρωτεργάτης στην καταδίκη της διδασκαλίας του Αρείου, που χαρακτηρίστηκε αιρετική. Το 328 και σε ηλικία 33 ετών εξελέγη Πατριάρχης Αλεξανδρείας.
Γεννήθηκε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, αφού, κατά τον ιστορικό Σωκράτη τον Σχολαστικό, εκεί είχε και πατρικό και οικογενειακό τάφο. Οι γονείς του ήταν Χριστιανοί και από μικρή ηλικία έδειξε την κλίση του, αφού παρίστανε τον ιερέα που βάπτιζε τους πιστούς.
Τη θεολογική μόρφωσή του την απέκτησε από τη θεολογική Κατηχητική Σχολή της Αλεξάνδρειας. Μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση του ήθους του και στην πορεία του είχε η γνωριμία του με τον Μέγα Αντώνιο, του οποίου και συνέγραψε τον «Βίο και Πολιτεία».
Ο Αθανάσιος, όπως και ο Αντώνιος, ως λαϊκός ακόμα, είχε δείξει έντονο ζήλο στην προσπάθεια καταπολέμησης των θέσεων που προασπιζόταν ο Άρειος, συγγράφοντας κείμενα όπως το «Κατά Ειδώλων» και το «Περί Ενανθρωπήσεως του Λόγου».
Το 325 μ.Χ. πληροφορούμαστε ότι ήδη έχει χειροτονηθεί διάκονος και συμμετείχε ενεργώς ως γραμματέας στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο, συγκληθείσα υπό του Μεγάλου Κωνσταντίνου, με σκοπό τη διευθέτηση των θεολογικών συγκρούσεων που ταλάνιζαν τις χριστιανικές Εκκλησίες. Το 328 μ.Χ., μετά την κοίμηση του πνευματικού του πατέρα και Επισκόπου Αλεξανδρείας Αλεξάνδρου, με σύμφωνη απόφαση κλήρου και λαού χειροτονήθηκε επίσκοπος (εκ των υστέρων χαρακτηρίστηκε Πατριάρχης), στις 8 Ιουλίου, ένεκα του μεγάλου ζήλου και της φήμης που είχε αποκτήσει ως «ανυποχώρητος μαχητής». Μετά την εκλογή του, άρχισε σημαντικό ποιμαντικό έργο, μελέτησε τις ανάγκες των μοναχών, των κληρικών και των λαϊκών για τη καλύτερη δυνατή συμβίωση και εναρμόνιση των ρόλων τους στο εκκλησιαστικό πλαίσιο. Ο Μέγας Αθανάσιος, ο επονομαζόμενος και «Στύλος της Ορθοδοξίας», διετέλεσε επίσκοπος για 46 έτη, εκ των οποίων τα 17 τα πέρασε στην εξορία.
