Του Γιώργου Θεοχάρη
Κατάνυξη, δέος, συγκίνηση. Ολονύχτιες ακολουθίες, εξαίσιοι βυζαντινοί ύμνοι, πρόσωπα σκυθρωπά που… μιλούν με τη σιωπή τους. Όλα μοιάζουν να έχουν σταματήσει έναν αιώνα πίσω… Οι άνθρωποι, η φύση, τα έργα τους.
Ο ήχος από το τάλαντο στο «Περιβόλι της Παναγιάς» καλεί μοναχούς και προσκυνητές στο καθολικό των ιερών μονών και κελλιών για τις Ιερές Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας.
Υπό το φως των κεριών, που δημιουργεί κατανυκτική ατμόσφαιρα, οι χοροί των ψαλτών και το τελετουργικό, που παραμένει αμετάβλητο αιώνες τώρα, ωθούν τον προσκυνητή να έρθει σε κοινωνία με τον Κύριο, να μετάσχει στο Θείο Δράμα, να έρθει κοντά στο μυστήριο του θανάτου, της Ανάστασης, της αιώνιας ζωής. Να ζήσει στιγμές που αγγίζουν τα ουράνια. Επίγεια και ουράνια ενώνονται, αυτές τις ημέρες, εξηγεί στην «Αγιορείτικη Κιβωτό» ο πατέρας Γαβριήλ από τη Μονή Δοχειαρίου.
Η Εβδομάδα των Παθών
Τη Μεγάλη Εβδομάδα στο Άγιο Όρος βιώνεις τα «πάθη του Κυρίου», ζεις πραγματικά το πένθος των ημερών, εξηγεί στην «Αγιορείτικη Κιβωτό» ο γέροντας Μακάριος, ασκητής που εγκαταβιοί σε απόκρημνο καλύβι στα ξακουστά «Καρούλια», στη πιο δύσβατη περιοχή της Αθωνικής Πολιτείας.
Αυστηρή νηστεία, πολύωρες ακολουθίες και αδιάλειπτη ατομική προσευχή. Σε αυτό το τρίπτυχο περιορίζεται η καθημερινότητα των μοναχών την Εβδομάδα των Παθών. Οι εργασίες σταματούν. Μόνο τα βασικά διακονήματα που έχουν σχέση με την αναγκαιότητα της επιβίωσης εξακολουθούν να υφίσταται.
Ιδού ο Νυφίος Ερχεται, τον Νυμφώνα σου Βλέπω, Σήμερον Κρεμάται επί Ξύλου είναι μερικά από τα κατανυκτικά τροπάρια της Μεγάλης Εβδομάδας που ψάλλονται από τους Αγιορείτες ιεροψάλτες που κουβαλούν παράδοση αιώνων και αποτελούν «πανεπιστήμιο της ψαλτικής τέχνης» για όλη την Ορθοδοξία.
Η Εβδομάδα των Παθών κορυφώνεται με τη Σταύρωση του Χριστού τη Μεγάλη Πέμπτη με την Ακολουθία των Άχραντων Παθών και στη συνέχεια αρχίζουν οι ακολουθίες με τους μεγαλύτερους συμβολισμούς.
Ακόμα και η πολυκοσμία στα μοναστήρια αυτές τις ημέρες δεν σε εμποδίζει να συμμετέχεις κι εσύ στις μυστηριακές ακολουθίες.
Προσκυνητές από κάθε γωνιά της Γης κατακλύζουν τα περίλαμπρα μοναστήρια και τα κελιά για να συνεορτάσουν με τους πατέρες αυτές τις ημέρες.
Για ανείπωτη εμπειρία μιλούν όσοι βρέθηκαν τη Μεγάλη Εβδομάδα στο Άγιον Όρος.
«Εδώ όλα είναι διαφορετικά, ιδίως αυτές τις ημέρες. Η Μεγάλη Εβδομάδα για εμάς είναι πραγματικό βίωμα των Παθών του Κυρίου μας, έχουμε απόλυτο πένθος», μου εξήγησε ο γέρων Γαβριήλ, που ζει μόνος του στα ξακουστά Κατουνάκια.
Το Πάσχα στο Άγιον Όρος εορτάζεται από τους μοναχούς και τους επισκέπτες των ιερών μονών ταπεινά, σε συνθήκες απόλυτης κατάνυξης.
Η Μεγάλη Παρασκευή δεν έχει το δραματικό στοιχείο και τη μεγαλοπρέπεια των ενοριών, αφού στο Άγιον Όρος όλα γίνονται λιτά, δωρικά και μοναχικά. Μαρτυρία από τη Μονή Γρηγορίου αναφέρει ότι ο επιτάφιος ήταν ένα απλό τραπέζι στο κέντρο του ναού, χωρίς κουβούκλιο, με τον υφασμάτινο επιτάφιο και το ιερό Ευαγγέλιο, την «διά χάρτου και μέλανος» εικόνα του Χριστού και λίγα άνθη, που τα μαζεύουν το πρωί μαζί και προσκυνητές.
«Χριστός Ανέστη» στο Άγιον Όρος
Η Ακολουθία της Ανάστασης στο Άγιο Όρος ξεκινά γύρω στις 2.00 μετά τα μεσάνυχτα και ολοκληρώνεται το χάραμα, ενώ κατά τη διάρκεια της Ακολουθίας οι καμπάνες των μοναστηριών ηχούν χαρμόσυνα.
Μετά την Ακολουθία, μοναχοί και πιστοί κάθονται στη πασχαλινή τράπεζα, που αποτελείται από ψαρόσουπα και ψάρι, αγιορείτικες σαλάτες, φρούτα, παραδοσιακό γλυκό και κρασί, ενώ γύρω στις 12.00 με 1.00 το μεσημέρι τελείται ο εσπερινός της αγάπης και οι καμπάνες ηχούν ασταμάτητα.
Οι εκδηλώσεις του Πάσχα κορυφώνονται τη Δευτέρα (δεύτερη μέρα του Πάσχα) με τη περιφορά της θαυματουργής εικόνας του Άξιον Εστί στις Καρυές. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό του Πρωτιάτου, την περιφορά της εικόνας ακολουθούν μεγάλοι σταυροί, η ηγεσία της αγιορείτικης πολιτείας, κοσμικοί, μοναχοί και εκατοντάδες προσκυνητές. Η περιφορά διαρκεί γύρω στις 5 ώρες και 30 λεπτά, με τις καμπάνες να χτυπούν χαρμόσυνα.
