Της Σοφίας Χρήστου
Μόλις 13 χιλιόμετρα έξω από το Αίγιο, μέσα σε ένα τοπίο με πλούσια βλάστηση και άφθονα νερά, κάτω από το βουνό Kλοκός, στη δεξιά όχθη του ποταμού Σελινούντα, βρίσκεται η Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών της Μητροπόλεως Αιγιαλείας και Καλαβρύτων, ένα από τα σπουδαιότερα και πιο ιστορικά μοναστήρια της Πελοποννήσου. Εκεί φυλάσσονται σημαντικά κειμήλια και εκκλησιαστικοί θησαυροί, όπως η Τιμία Κάρα του Οσίου Λεοντίου, ενώ φημισμένη είναι η ανδρική μονή για την παρασκευή ροδοζάχαρης, ενός ιδιαίτερου γλυκού του κουταλιού, που φτιάχνουν με τον παραδοσιακό τρόπο οι μοναχοί, με βασική πρώτη ύλη τα πέταλα από το τριαντάφυλλο (ροδοπέταλα) από τους ροδώνες της μονής!
Η ροδοζάχαρη της Μονής Ταξιαρχών Αιγίου είναι ένα πολύ γνωστό και νόστιμο γλυκό, με ιδιαίτερη γεύση, που φτιάχνουν με τα χέρια τους οι έξι μοναχοί που ζουν εκεί. «Στην έκταση της μονής παράγεται για πάνω από 100 χρόνια. Από τα παλιά τα χρόνια δηλαδή οι μοναχοί για να επιβιώσουν έφτιαχναν αυτό το γλυκό του κουταλιού από τριαντάφυλλο. Στο μοναστήρι μάλιστα υπάρχει δίπλωμα βράβευσης-έπαινος από την Έκθεση της Θεσσαλονίκης του 1935», λέει στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» ο ηγούμενος της μονής Καλλίνικος. Για την παραγωγή χρησιμοποιούνται τα φύλλα του τριαντάφυλλου και ζάχαρη, ενώ για την καλλιέργεια απαιτείται ιδιαίτερη φροντίδα και αγάπη.
«Η άγρια τριανταφυλλιά δίνει καρπό μία φορά τον χρόνο. Οι τριανταφυλλιές ποτίζονται κατά την παραγωγική διάρκεια περίπου 15 ημέρες. Το μάζεμα του τριαντάφυλλου γίνεται αρχές ή στα μέσα περίπου του Μαΐου -εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες- και διαρκεί γύρω στις 15-20 μέρες. Το τριαντάφυλλο μαζεύεται πάντα πολύ νωρίς το πρωί από εμάς, τους έξι μοναχούς που ζούμε εδώ, και είναι για μας μια βοήθεια να επιβιώνουμε, γιατί κι εμείς περνάμε δύσκολα».
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο μοναχός, «ενδείκνυται, σύμφωνα με γιατρούς, για παθήσεις του εντέρου, αλλά και για ευεξία και αναζωογόνηση κυττάρων. Γι’ αυτό και παλαιότερα οι μοναχοί -και όχι μόνο- ζούσαν πολλά χρόνια, έφταναν 90-95 χρόνων», λέει χαμογελώντας ο ίδιος.
Στο μοναστήρι καλλιεργείται, επίσης, και ένα άλλο είδος τριαντάφυλλου, το «Απριλιάτικο», το οποίο οι μοναχοί το μαζεύουν το ίδιο διάστημα και έχει ιαματικές ιδιότητες. «Χρησιμοποιείται για να θεραπεύσει τη δυσπεψία και τη δυσκοιλιότητα», αναφέρει ο ηγούμενος και προσθέτει: «Πέρυσι ήταν δύσκολη η χρονιά. Δεν μαζέψαμε καθόλου. Πρόπερυσι όμως συγκεντρώσαμε 75 κιλά».
Στη συνέχεια γίνεται η επεξεργασία στο εργαστήριο του μοναστηριού. «Με τη βοήθεια και εργατών -είναι δύσκολο για να το κάνουμε εντελώς μόνοι μας, είμαστε λίγοι. Χρειάζονται εργατικά χέρια- μαζεύουμε τα τριαντάφυλλα, καθαρίζουμε τα φύλλα, τα ροδοπέταλα, από τον μίσχο και κάνουμε το διάλεγμα με ιδιαίτερη προσοχή. Όσα τριαντάφυλλα τρυγηθούν πρέπει να καθαριστούν και να γίνουν πάστα την ίδια μέρα, αλλιώς θα χαλάσουν».
Αμέσως μετά αρχίζει το ζύμωμα. «Η διαδικασία απαιτεί γερά χέρια, καθώς στο μίγμα δεν μπαίνει νερό, και η ζάχαρη λιώνει με το υγρό που περιέχουν τα ροδοπέταλα. Το μείγμα ζυμώνεται μέχρι να γίνει ομοιόμορφη πάστα». Για να μπει το γλυκό στα γυάλινα βαζάκια, στα οποία κυκλοφορεί στο εμπόριο, πρέπει πρώτα να παγώσει και να «δέσει». Πάνω στο βάζο μπαίνει μια φωτογραφία της μονής και η επιγραφή «Ροδοζάχαρη Ιεράς Μονής Ταξιαρχών Αιγιαλείας».
«Όλα γίνονται με οικολογικό-βιολογικό τρόπο, τον καλογερικό, χωρίς χημικά και λιπάσματα», λέει ο μοναχός Καλλίνικος και καταλήγει: «Όσο είμαι εδώ θα συνεχίζουμε να φτιάχνουμε ροδοζάχαρη. Ο επόμενος ας κάνει ό,τι θέλει».
Οι πνευματικοί θησαυροί της μονής
Στη Μονή Ταξιαρχών φυλάσσονται 150 λειψανοθήκες μέσα σε διάφορα κιβώτια, επιχρυσωμένα, ξύλινα, με λείψανα των: Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος, Αγίου Χαραλάμπους, μέρος της κάρας του Αγίου Ξενοφώντος, Αγίου Γεωργίου, Αγίου Παντελεήμονος, Αγίου Βασιλείου, Αγίας Μαρίνης, Αγίου Αρτεμίου, Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, μέρος της κάρας της Αγίας Κυριακής, Αγίου Στεφάνου, μέρος της χείρας του Αγίου Αρέθα κ.λπ.
Όλα αυτά τα ιερά λείψανα είναι προσφορά διάφορων ευκατάστατων πιστών και μεγάλων μονών, κάθε μία από τις οποίες εμπιστευόταν μικρό μέρος του θησαυρού της στη Μονή των Ταξιαρχών, κυρίως μετά από κάθε καταστροφή.
Μεγάλης αξίας είναι, επίσης, τα ιερά άμφια κληρικών όλων των βαθμών που φυλάσσονται στη μονή. Η συλλογή ήταν ιδέα του αοίδιμου Μητροπολίτη Καλαβρύτων της Αιγιαλείας Αγαθονίκου και περιλαμβάνει:
α) Μια αρχιερατική στολή του μάρτυρα Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’.
β) Tο ωμοφόριο και τα επιμάνικα του Nεοφύτου, το ωμοφόριο του Μεθόδου, Μητροπολίτη Αγκύρας, τα επιμάνικα του Παλαιών Πατρών Θεοφάνη κ.λπ.
γ) Τον επιτάφιο του κεντητή Αρσενίου (1589-90). Παρουσιάζει τον Χριστό νεκρό επάνω σε σινδόνη, τη Θεοτόκο να κρατεί στην αγκαλιά της την κεφαλή του Χριστού και δίπλα τους τις δύο Μαρίες να θρηνούν, καθώς και τον Ιωάννη, τον Ιωσήφ και τον Νικόδημο.
δ) Τον επιτάφιο της κεντήτριας Δέσποινας (1685).
Όλοι αυτοί είναι οι πνευματικοί θησαυροί της μονής, που όμως, παρά τις όποιες προσπάθειες από πλευράς της για να ιδρυθεί ένας ειδικός χώρος-μουσείο προκειμένου οι πιστοί να έχουν πρόσβαση, αυτές, σύμφωνα με τον ηγούμενο, δεν έχουν τελεσφορήσει.
«Έχουμε αξιόλογα κειμήλια, επιταφίους κ.λπ., όμως για να ιδρύσουμε μουσείο χρειάζονται 70.000 ευρώ, ποσό το οποίο δεν μπορούμε να καλύψουμε. Δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα και, απευθυνόμενοι σε διάφορα ιδρύματα για να μας βοηθήσουν, όπως π.χ. στο “Νιάρχος”, δεν βρήκαμε -δυστυχώς- καμία ανταπόκριση!».
Ιστορία της μονής
Το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1450 από τον Όσιο Λεόντιο Μονεμβασιώτη, σε διαφορετική τοποθεσία από τη σημερινή. Η ίδρυση της μονής έγινε δυνατή με τη συνδρομή των Παλαιολόγων συγγενών του, οι οποίοι του δώρισαν και τον σημαντικότερο πνευματικό πλούτο του μοναστηρίου, τα Άχραντα Πάθη (δηλαδή τεμάχια από το Τίμιο Ξύλο, το ακάνθινο στεφάνι, τη χλαμύδα, τον κάλαμο, τον σπόγγο και τα καρφιά, τα οποία σώζονται άθικτα μέχρι σήμερα). Καταστράφηκε από τους Τούρκους δύο φορές, το 1500 και το 1620, Το 1700 μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση και αφιερώθηκε στους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Έκτοτε, καταστράφηκε άλλη μία φορά από τους Τουρκαλβανούς, το 1772, και μέσα σε τρία χρόνια ξαναχτίστηκε στη σημερινή της μορφή. Το καθολικό της είναι σταυρόσχημο, τετρακίονο και καμαρωτό, με οκταγωνικό τρούλο.
Το μοναστήρι και οι μοναχοί του έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, προσφέροντας τόσο υλική βοήθεια όσο και ετοιμοπόλεμους μοναχούς, οι οποίοι συμμετείχαν στην πολιορκία του κάστρου των Πατρών. Επίσης έγινε αποθήκη πολεμοφοδίων και τροφίμων.
Μετά την απελευθέρωση, γνώρισε μεγάλη άνθηση, με περισσότερους από 150 μοναχούς και με σημαντική κοινωνική προσφορά. Σήμερα στο μοναστήρι υπάρχει μικρός αριθμός μοναχών, μόλις έξι, που συνεχίζουν το μακραίωνο έργο του. Το μοναστήρι πανηγυρίζει στη γιορτή των Ταξιαρχών, στις 8 Νοεμβρίου, αλλά και στις 11 Δεκεμβρίου, όταν γιορτάζει ο ιδρυτής του, Όσιος Λεόντιος.
