Είναι δύσκολο για τους κοσμικούς να αντιληφθούν τη δύναμη πίστης των μοναχών. Είναι ακόμη δυσκολότερο, όμως, να αντιληφθούν πόσο γεμάτος νιώθει ένας μοναχός που ζει στην έρημο του Άθω.
Διαβάστε τι αναφέρει ο π. Μιχαήλ, ο ζηλωτής μοναχός που ζούσε στα Κατουνάκια και στα Καρούλια, και τις αυθόρμητες απαντήσεις που δίνει στα ερωτήματα που του τίθενται.
Ποιο είναι, γέροντα, το όνομά σας;
Πατήρ Μιχαήλ, αμαρτωλός, ελεεινός, ταλαίπωρος κι ακατάστατος.
Πόσα χρόνια έχετε εδώ;
Δεν έχει σημασία, αγαπητέ μου. Σημασία έχει το να ’χει κανείς αυτό που πρέπει, δηλαδή το αντίκρισμα Να εκτελεί με συνέπεια τα καθήκοντά του.
Και ποια είναι αυτά;
Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, ουράνια χαρίσματα λαβών, όπως λέει και το βιβλίο. Ποιος τα τηρεί αυτά με συνέπεια;
Δεν τα τηρείτε; Ας τα πάρουμε ένα, ένα. Νηστεία, έχετε. Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή δεν τρώτε…
Ποιος σ’ το ’πε; Κι αν τρώω Τρίτη, Πέμπτη και Σάββατο το διπλό, τότε που είναι η νηστεία της Τετάρτης; Ένα πορτοκάλι ισοδυναμεί με ένα αυγό. Τι να το κάνω, αν δεν τρώω αυγό και τρώω δύο πορτοκάλια; Αλλά ας μην ξεχνάμε, νηστεία δεν είναι μόνο η αποχή από τα φαγητά. Νηστεία σημαίνει κυρίως νέκρωση των παθών. Ακινητοποίηση των αισθήσεων κι όχι αποχή από το κρέας, το τυρί και το γάλα.
Είστε μόνος εδώ ή μένει μαζί σας και άλλος;
Μόνος. Ολομόναχος. Βέβαια, εννοείται, είμαι συντροφιά με τον Θεό. Μόνος του δεν μπορεί να ζήσει κανείς. Χωρίς τον Θεό η ζωή γίνεται κόλαση.
Και με τι συντηρείστε;
Έχω εργόχειρο. Φτιάχνω μικρά, πρεσαριστά σταυρουδάκια. Έχω πρέσα.
Βγαίνει με αυτό τον τρόπο το μεροκάματο;
Όχι απλώς βγαίνει, αλλά και περισσεύει. Μακάρι να ’ταν κι άλλος να φάει. Τα υλικά, δόξα τω Θεώ, υπάρχουν. Εκείνο που λείπει είναι η αρετή. Δεν λέω λόγια και υπερβολές, αλλά την αλήθεια.
Όμως, μέσα στον κόσμο υπερπλεονάζει η αμαρτία. Το ξέρετε;
Γιατί στο Άγιον Όρος μήπως δεν συμβαίνει το ίδιο; Αν, όπως λέτε, στον κόσμο υπερπλεονάζει η αμαρτία, τότε υπερπλεονάζει και η χάρη. Ξέρετε μήπως να μου πείτε κι εμένα έστω έναν χώρο που να υπερπλεονάζει η αρετή; Πέστε μου για να σας πω μπράβο.
Υπάρχουν εδώ στο Όρος άνθρωποι που διαθέτουν αρετή;
Όλοι είναι καλοί και άγιοι. Εγώ είμαι ο τελευταίος καλόγερος. Δέστε τους μοναχούς που ζουν στην πρώτη γραμμή του πυρός, μέσα στα μοναστήρια, που είναι αναγκασμένοι να κάνουν υπακοή. Είναι μικρό πράγμα αυτό; Όποιος έχει υπακοή έχει αγάπη, ταπείνωση, υπομονή.
Κι εμείς οι λαϊκοί; Πού θα πρέπει να κάνουμε υπακοή;
Στην οικογένειά σας, στη γυναίκα και τα παιδιά σας. Ο άντρας, λ.χ., μέσα στην οικογένεια θα πρέπει κι αυτός να κάνει υπακοή στη γυναίκα και τα παιδιά του. Ο έγγαμος δεν θα πρέπει ποτέ να επιβάλει μέσα στην οικογένειά του τη γνώμη του βάναυσα και σκληρά, αλλά να υποτάσσεται κι αυτός στο όνομα της αγάπης. Η υπακοή δεν είναι μόνο υποχρέωση των καλόγηρων, αλλά κάθε χριστιανού. Σκεφθείτε έναν πνευματικό, έναν εξομολόγο που θέλει πάντα να επιβάλει στον εξομολογούμενο τη γνώμη του εν ονόματι, δήθεν, της αρετής. Τι λέτε, είναι αυτός σωστός πνευματικός; Νομίζω πως και ο εξομολόγος έχει το ίδιο καθήκον, να κάνει υπακοή στα πνευματικά του παιδιά μόνο και μόνο από ενδιαφέρον για διατήρηση της ενότητας μέσα στην Εκκλησία κι από επιθυμία ο άνθρωπος να δέχεται ελεύθερα κι όχι καταπιεστικά τις εντολές του Θεού.
Δηλαδή και εμείς οι λαϊκοί, που δεν είμαστε καλόγεροι, μπορεί να σωθούμε;
Μα, τι λέτε; Οι κοσμικοί δεν βρίσκονται σε κατώτερη μοίρα από τους μοναχούς και νομίζω ότι είναι αμαρτία μεγάλη να κάνει κανείς διαχωρισμούς μέσα στην Εκκλησία και να κάθεται να ασχολείται με παιδαριώδη ζητήματα, όπως, λ.χ., ποιος δρόμος είναι καλύτερος. Ο μοναχικός ή ό δρόμος των κοσμικών; Ξέρετε, όλοι οι δρόμοι και οι λεωφόροι και τα μονοπάτια και τα καντούνια εξυπηρετούν το ίδιο ζωτικές ανάγκες μέσα στη ζωή. Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στον Θεό. Όποιον καλέσει ο Θεός να γίνει καλόγερος, βεβαίως, θα γίνει. Αλίμονο, όμως, αν όλος ο κόσμος εγκαταλείψει τις πόλεις και τα χωριά του για να πάει στο μοναστήρι. Τότε θα έλθει μια μέρα που θα εκλείψει από τη Γη και το γένος των μοναχών.
Το μετανιώσατε που ήρθατε εδώ;
Για όνομα του Θεού. Κάθε άλλο. Μη γένοιτο. Μη γένοιτο. Άλλωστε, μήπως το καταλάβαμε πώς ήλθαμε εδώ και μήπως καθόμαστε μόνοι μας;
Αλλά με ποιον;
Με τον Θεό. Μόνος του εδώ δεν θα μπορούσε κανείς να μείνει ούτε στιγμή.
Τον έχετε δει ποτέ τον Θεό;
Τι να σας πω τώρα. Αυτή η ερώτηση, συγγνώμη, αλλά είναι λίγο…
Βλακεία; Πείτε το.
Όχι βλακεία, αλλά μοιάζει με εκείνο του Θωμά, που είπε ότι, αν δεν δω με τα μάτια μου, δεν πρόκειται να πιστέψω.
Ξέρετε, όμως, εγώ είμαι ολιγόπιστος.
Εγώ είμαι χειρότερος.
Έχετε δει κάποιο θαύμα;
Θαύματα κάθε μέρα βλέπουμε. Όμως, ξέρεις, ο κακός ο άνθρωπος και χίλια θαύματα να δει δεν πιστεύει. Ακόμα και νεκρός να αναστηθεί, πάλι δεν θα το πιστέψει.
Ποιο συγκεκριμένο θαύμα έχετε δει;
Υπάρχει μεγαλύτερο θαύμα από αυτό εδώ; Εγώ ο ταπεινός κι ελεεινός να ζω μονάχος εδώ στην έρημο… Κάνε μου τη χάρη. Θέλω να το συλλάβεις. Υπάρχει από αυτό μεγαλύτερο θαύμα; Εγώ πιστεύω πως οπωσδήποτε αυτό είναι θαύμα. Ή δέστε κάτι ακόμα. Το ότι τόσα νέα παιδιά σήμερα ξεκινούν και από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, από όλη την οικουμένη, άλλος από την Αμερική, άλλος από την Ασία, άλλος από την Ευρώπη και σήμερα βρίσκονται εδώ, στο Άγιον Όρος, αυτό δεν είναι θαύμα;
Τώρα έχουν έλθει στο Άγιον Όρος και πολλοί μορφωμένοι. Αυτό δεν είναι σημαντικό;
Τι να τα κάνεις τα γράμματα; Καλά είναι, όμως αρχή σοφίας, φόβος Κυρίου. Άμα δεν έχεις μέσα σου τον Θεό, δεν αξίζουν τα γράμματα.
Τελευταία δημοσιεύονται στον Τύπο μερικές πληροφορίες από τα σκάνδαλα κληρικών. Τι εντύπωση σας κάνει αυτό;
Ο καθένας μας είναι πολύ εύκολο να πέσει και να κατρακυλήσει. Ο κίνδυνος αυτός εκδηλώνεται για τον άνθρωπο και στα βαθιά γηρατειά. Μόνο η πλάκα του τάφου θα τον απομακρύνει. Όμως, είναι αστείο να λέμε πως σήμερα το μεγαλύτερο σκάνδαλο μέσα στην Εκκλησία είναι οι ανθρώπινες πτώσεις. Το μεγαλύτερο σκάνδαλο δεν είναι αυτό, αλλά η σιωπή της Εκκλησίας μπροστά στα προβλήματα των καιρών. Η Εκκλησία, ενώ κατέχει την Αλήθεια, την κρατάει κρυμμένη και δεν την φέρνει στο φως. Η ένοχη σιωπή της Εκκλησίας είναι σήμερα το μεγαλύτερο σκάνδαλο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
«Άθως – Όρος Άγιο, Πολιτεία Ανθρώπινη», Τάσος Μιχαλάς, 1981.
