Της Σοφίας Χρήστου
Σεμινάρια εκμάθησης της νοηματικής γίνονται από το 2002 στη Χαλκίδα, όπου, με μπροστάρη τον Aρχιμανδρίτη Ιωάννη Καραμούζη, έναν από τους ελάχιστους ιερείς στην Ελλάδα που γνωρίζουν τη νοηματική όχι μόνο ποιμαντικά, αλλά και επιστημονικά, ο οποίος με πολλή αγάπη προσφέρει εθελοντικά τις γνώσεις του σε όλους τους μαθητές της σχολής νοηματικής γλώσσας, παρέχεται μία ακόμη δυνατότητα, αυτή της ίσης κοινωνικοποίησης των κωφών.
«Με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Χαλκίδος, κυρίου Χρυσοστόμου, εδώ και 15 χρόνια λειτουργούν στο πλαίσιο της Ιεράς Μητροπόλεως σεμινάρια γνωριμίας των ακουόντων με τον πολιτισμό των κωφών. Πρόκειται περί μιας προσπάθειας να λάβουν οι ακούοντες βασικά στοιχεία του πολιτισμού των κωφών», λέει στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» ο Αρχιμανδρίτης Ιωάννης Καραμούζης. Η φοίτηση διαρκεί δύο χρόνια και σε κάθε κύκλο περίπου 30 ακούοντες μαθαίνουν τον τρόπο επικοινωνίας με τους κωφούς.
«Οι κωφοί δεν είναι ανάπηροι, αλλά μέλη μιας πολιτισμικής μειονότητας με δική τους γλώσσα, τη νοηματική γλώσσα, με οπτικό τρόπο πρόσληψης της καθημερινότητας, με την επιθυμία να συγκεντρώνονται σε μέρη όπου θα μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους και να μεταλαμπαδεύουν τον πολιτισμό τους από γενιά σε γενιά», λέει ο π. Ιωάννης.
«Δεν διαθέτουν τις γνώσεις περί του Θεού»
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ιερέας, που έχει αφιερωθεί τα τελευταία χρόνια στη διακονία των κωφών, «οι κωφοί, επειδή δεν ακούνε, δεν διαθέτουν τις γνώσεις περί του Θεού που ενδεχομένως έχουν οι ακούοντες. Όλοι ξέρουμε ότι τα περί του Θεού τα μαθαίνουμε από τους γονείς μας πρώτα και έπειτα από το σχολείο μας. Αλλά και από τα υπόλοιπα μέλη της ακούουσας κοινωνίας, εφόσον αυτά θρησκεύουν. Οι κωφοί όμως δεν έχουν συνήθως πρόσβαση σε αυτήν τη γνώση, γιατί οι δικοί τους δεν γνωρίζουν τη γλώσσα τους και δεν τη μαθαίνουν συνήθως. Δεν υπάρχουν ακούοντες που να μπορούν να τους μιλήσουν για τον Θεό στη νοηματική γλώσσα και, όταν πηγαίνουν στον ναό, δεν μένουν για πολύ, αφού δεν καταλαβαίνουν τα όσα τελούνται σε αυτόν», λέει ο ίδιος, προσθέτοντας: «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι κωφοί παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά ως προς τη σχέση τους με τον Θεό με εκείνα των νέων ανθρώπων, που, λόγω μη κατανόησης των τελουμένων και λεγομένων στις Ιερές Ακολουθίες, απέχουν από αυτές».
Η προσέγγιση
«Στη Μητρόπολή μας οι κωφοί προσεγγίζονται ως μέλη μιας πολιτισμικής μειονότητας, αφού υπάρχει απόλυτος σεβασμός στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και καταβάλλεται προσπάθεια να προβληθούν και να τα μάθει η κοινωνία των ακουόντων», τονίζει ο πατήρ Ιωάννης.
Ταυτόχρονα με αυτήν την προσπάθεια, λειτουργεί και η κοινότητα των κωφών. Κάθε 15 ημέρες συγκεντρώνονται οι κωφοί στο Πνευματικό Κέντρο του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Δημητρίου, όπου και επικοινωνούν μεταξύ τους, ανταλλάσσουν απόψεις για όσα θέματα τους απασχολούν και, βέβαια, λαμβάνουν την ανάλογη κατήχηση από τον ιερέα που γνωρίζει τη γλώσσα τους, τον π. Ιωάννη.
Η εξομολόγηση
«Οι κωφοί της περιοχής μας συμμετέχουν στα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας μας, εξομολογούμενοι στη νοηματική γλώσσα, κοινωνώντας το Σώμα και το Αίμα του Χριστού και μαθαίνοντας για την πίστη μας μέσα από τις παραπάνω συναντήσεις που αναφέραμε, αλλά και τις κατ’ ιδίαν συναντήσεις που έχουμε».
«Η νοηματική είναι η γλώσσα της αλήθειας»
«Η κοινότητα των κωφών είναι όπως κάθε άλλη κοινότητα ανθρώπων. Αυτό που χρειάζεται περισσότερο είναι οι ακούοντες να ενδιαφερθούν περισσότερο για τους κωφούς. Να καταλάβουν κατ’ αρχήν ότι δεν είναι τα πρόσωπα που απλώς δέχονται τον οίκτο ή τη φιλανθρωπία τους, αλλά ότι είναι άνθρωποι απόλυτα ίσοι με αυτούς, που διεκδικούν τα ίδια δικαιώματα και απαιτούν ίση μεταχείριση και συμμετοχή στη ζωή. Έπειτα, οι ακούοντες καλούνται να μάθουν τη γλώσσα των κωφών. Πώς θα επικοινωνήσουν μαζί τους όταν δεν γνωρίζουν τον τρόπο επικοινωνίας; Η νοηματική γλώσσα είναι η γλώσσα της αλήθειας και της καρδιάς. Επειδή η γραμματική της και το συντακτικό της είναι συνδυασμός χειρομορφών και κινήσεων των ματιών, των χειλιών, του κεφαλιού, δεν μπορεί ο νοηματιστής παρά να εκφράζει με το πρόσωπό του όσα επιθυμεί να πει στον συνομιλητή του. Έπειτα, δεν γίνεται παρά να κοιτά στα μάτια τον συνομιλητή του, για να μεταφέρει τα όσα θέλει να του πει. Δεν μπορείς να μιλάς σε έναν κωφό και να κοιτάς αλλού ή κάποιον άλλον. Πρέπει να κοιτάς τον συνομιλητή σου στα μάτια».
Ο πρώτος αριστούχος φοιτητής
Για πρώτη φορά κωφός Έλληνας φοιτητής αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή και με μεγάλο μάλιστα βαθμό, ενώ τώρα ολοκληρώνει και τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην ορθόδοξη Θεολογία.
«Ο καρπός της προσπάθειας της Ιεράς Μητροπόλεώς μας σχετικά με την ευαισθητοποίηση των ακουόντων και την κατήχηση των κωφών είναι ο κ. Δημήτριος Μπουλέρος, ο οποίος σπούδασε την επιστήμη της Θεολογίας και τώρα ολοκληρώνει τον κύκλο των μεταπτυχιακών του σπουδών. Είναι ο πρώτος Έλληνας κωφός που έλαβε πτυχίο στη Θεολογική Σχολή της Αθήνας και μάλιστα με βαθμό άριστα», λέει και προσθέτει: «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας τον έχει χειροθετήσει Αναγνώστη και διακονεί στους ιερούς ναούς κατά τη διάρκεια των Ιερών Ακολουθιών».
Να σημειωθεί ότι, στην Ελλάδα, προσπάθειες ποιμαντικής προσέγγισης των κωφών υπάρχουν στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην Κρήτη.
Ο Πατέρας των κωφαλάλων
Στην Ελλάδα ο πρώτος κληρικός που αφιερώθηκε στους κωφούς ήταν ο μακαριστός Επίσκοπος Θηβών και Λεβαδείας Νικόδημος, ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την ενδυνάμωση της κοινότητάς τους στη χώρα μας. Υπήρξε ιδρυτής και πρόεδρος του σωματείου «Οι Φίλοι των κωφών – Ο Προφήτης Ζαχαρίας». Για πολλές δεκαετίες το έργο του στον τομέα συμπαράστασης των κωφών υπήρξε πρωτοποριακό. Μεταξύ άλλων, μάλιστα, προσέφερε μέρος της προσωπικής του περιουσίας προκειμένου να αγοραστεί το κτίριο του πρώτου συλλόγου που ασχολήθηκε με την ποιμαντική των κωφών. Γι’ αυτό άλλωστε έλαβε και τον τίτλο «Ο Πατέρας των κωφαλάλων».
