Μισό και παραπάνω αιώνα είχε να λειτουργήσει ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο στην Ίμβρο, αλλά από χθες Δευτέρα 12 Οκτωβρίου, ελπίδα όλων είναι ότι η θλιβερή αυτή περίοδος θα καταγράφεται μόνο ως παρένθεση στην ιστορία. Τον αγιασμό στην τελετή εγκαινίων του ελληνικού σχολείου που λειτουργεί ξανά φέτος μετά από 51 χρόνια, έκανε συγκινημένος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, Ίμβριος στην καταγωγή, ο οποίος ευχήθηκε στους πρώτους μαθητές να γίνουν ο σπόρος που θα καρποφορήσει και θα γεμίσει το σχολείο με ακόμη περισσότερους.
Το σχολείο στο χωριό Αγρίδια της Ίμβρου χτίστηκε και εξοπλίστηκε με πρωτοβουλία του Πατριάρχη, της ομογένειας, και των δραστήριων συλλόγων Ιμβρίων στην Ελλάδα. Η στελέχωση έγινε από Έλληνες εκπαιδευτικούς ενώ ο λυκειάρχης διορίστηκε από τις αρχές της Τουρκίας.
Ο Πατριάρχης στο λόγο του αναφέρθηκε στο τραγικό 1964 (τη χρονιά δηλαδή που τέθηκε σε εφαρμογή το τουρκικό σχέδιο σταδιακής εκδίωξης των Ελλήνων από το νησί, με ένα από τα μέτρα να είναι το κλείσιμο του Ελληνικού σχολείου) τονίζοντας ότι το άνοιγμα του σχολείου είναι μια θετική ενέργεια από πλευράς Τουρκίας, από την οποία όμως περιμένει η Εκκλησία περισσότερα ώστε να αποκατασταθούν οι αδικίες του παρελθόντος.
Ο ίδιος ευχαρίστησε όσους βοήθησαν με κάθε τρόπο στην ανέγερση και κάλεσε όλους τους Ιμβρίους να προστρέξουν ώστε να μην χαθεί ο πολιτισμός του νησιού, ενώ τόνισε την μεγάλη παράδοση Παιδείας που είχε η Ίμβρος και συνολικά η ομογένεια.
Ολόκληρη η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη έχει ως εξής:
«Πανηγυρίζει σήμερα ἡ Ἴμβρος, συναγάλλονται οἱ ἐδῶ καὶ οἱ ἁπανταχοῦ Ἴμβριοι. Οἱ ἐπίπονες καὶ συντονισμένες προσπάθειές μας καρποφόρησαν. Ὁ κώδων τοῦ Γυμνασίου καὶ τοῦ Λυκείου στὰ Ἀγρίδια, ἤδη ἐπὶ δύο ἑβδομάδες, προσκαλεῖ τοὺς μαθητὰς καὶ τὶς μαθήτριες εἰς τὸ μάθημα. Τοὺς καλεῖ νὰ συνεχίσουν αὐτὸ ποὺ διεκόπη ἀναιτίως καὶ ἀδίκως πρὶν ἀπὸ πενήντα ἕνα χρόνια. Νὰ γίνουν, μὲ τὴν βοήθεια τῶν καθηγητῶν τους, ἐγγράμματοι καὶ ἐνάρετοι, γνήσιοι φορεῖς τῶν παραδόσεων καὶ τοῦ πολιτισμοῦ μας, ἱκανοὶ νὰ βοηθήσουν τὸν ἑαυτόν τους καὶ τὸν συνάνθρωπον. Τὸ σχολεῖο διδάσκει γνώσεις καὶ ἀνθρωπιά. Καλύτερα νὰ εἶσαι ἐπαίτης, ἔλεγε ὁ φιλόσοφος Ἀρίστιππος, παρὰ ἀμόρφωτος. Γιατὶ ὁ ζητιάνος ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ χρήματα, ἐνῷ στὸν ἀπαίδευτο λείπει ὁ «ἀνθρωπισμός», θὰ λέγαμε σήμερα, ὁ πνευματικὸς πολιτισμός, ἡ κουλτούρα.
Ἐμεῖς ποὺ ζήσαμε τὸ θαῦμα τῆς ἐκπαιδευτικῆς ἀνοίξεως ἀπὸ τὸ 1952 μέχρι τὸ 1964, γνωρίζουμε καλύτερα ἀπὸ τὸν καθένα τὶ εἴχαμε καὶ τὶ χάσαμε. Γνωρίζουμε ὅτι οἱ Ἴμβριοι, μετὰ τὸ τραγικὸ 1964 ξενιτεύθηκαν χωρὶς δεύτερη σκέψι, ἐπειδὴ ἐπιθυμοῦσαν νὰ στείλουν τὰ παιδιά τους σὲ ἑλληνόγλωσσο σχολεῖο. Εἶναι βέβαιον, ἐπίσης, ὅτι αὐτοὶ ποὺ ἀναγκάσθηκαν νὰ ζήσουν μακριὰ ἀπὸ τὴν πατρίδα τους, πρόκοψαν, χάρις εἰς τὰ ἐφόδια ποὺ ἔλαβαν εἰς τὰ σχολεῖα μας τὰ καλὰ ἐκεῖνα χρόνια.
Ἡ ἐπανασύστασις καὶ ἐπανεκκίνησις τῆς καθ᾿ ἡμᾶς ἐκπαιδεύσεως εἰς τὴν γενέτειρά μας, γίνεται μὲ καλοὺς οἰωνούς. Τὰ σχολικὰ κτήρια εἶναι ἀνακαινισμένα καὶ σύγχρονα. Ἡ λειτουργία τοῦ Γυμνασίου καὶ τοῦ Λυκείου διευκολύνει τὴν παραμονὴ τῶν παιδιῶν καὶ τῶν γονέων τους εἰς τὸ νησὶ διὰ ἀρκετὰ ἔτη. Οἱ καθηγηταὶ εἶναι ἐδῶ, πανέτοιμοι νὰ ἀντιμετωπίσουν τὴν πρόκλησι. Βεβαίως, ὅταν μὲ τὸ τέλος τοῦ σχολικοῦ ἔτους 1963/64, κατηργήθη εἰς τὴν Ἴμβρον ἡ μειονοτικὴ ἐκπαίδευσις, εἰς τὰ σχολεῖα μας φοιτοῦσαν συνολικῶς 693 μαθηταί, 618 εἰς τὰ ἕξι Δημοτικὰ καὶ 75 εἰς τὸ Ἠμιγυμνάσιον, τὴν Κεντρικὴν Σχολήν. Τώρα ξεκινοῦμε μὲ ὀλίγους μαθητάς, ἀλλὰ εἴμεθα βέβαιοι ὅτι σύντομα ὁ ἀριθμός των θὰ αὐξηθῇ. Τὸ μέλλον μᾶς ἀνήκει. Εἶναι συγκλονιστικὸν ὅτι οἱ Ἴμβριοι πρὶν 50 ἔτη ἔφευγαν διὰ νὰ μάθουν τὰ παιδιά τους γράμματα, ἐνῷ σήμερα ἐπιστρέφουν γιὰ νὰ τὰ ἐγγράψουν εἰς τὰ δικά μας σχολεῖα, εἰς τοὺς Ἁγίους Θεοδώρους καὶ εἰς τὰ Ἀγρίδια. Οἱ γεννημένοι καὶ γαλουχημένοι δίπλα στὸ κῦμα τοῦ Αἰγαίου Ἴμβριοι ἀφήνουν τώρα τὶς μεγαλουπόλεις τῶν Ἀθηνῶν καὶ τῆς Θεσσαλονίκης καὶ γυρίζουν στὴν ζεστὴ ἀγκαλιὰ τοῦ νησιοῦ μας φέρνοντας μαζί τους καὶ τὰ παιδιά τους γιὰ νὰ μάθουν ἐδῶ γράμματα καὶ πάλι στὴ μητρική μας γλῶσσα. Τώρα ὑπάρχουν καὶ πάλιν «οἱ ἐρχόμενοι εἰς ἑορτήν».
Ἀπευθύνομαι, ἐγκαρδίως, πρῶτον εἰς τοὺς καθηγητάς μας. Τὸ ἔργον σας ἔχει λειτουργηματικὸν χαρακτῆρα, κι᾿ αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἀπόλυτον προτεραιτότητα ἔχει ἡ μόρφωσις καὶ ἡ πρόοδος τῶν μαθητῶν. Αὐτὸς εἶναι ὁ διαχρονικὸς ὁρισμὸς τοῦ δασκάλου, ὁ ὁποῖος, ὅπως ἐλέχθη, «παίρνει τὰ πάντα, ἀκόμη καὶ τὸν ἴδιον του τὸν ἑαυτό, στὰ σοβαρά, πάντοτε ἐν σχέσει μὲ τοὺς μαθητάς του».
Ὁ καλὸς δάσκαλος τοῦ χθὲς καὶ ἐκεῖνος τοῦ σήμερα δὲν ἔχουν μεγάλες διαφορές. Ὅπως γράφει ἕνας σύγχρονος Ἴμβριος παιδαγωγός, «οἱ πόρτες τῶν τάξεων στὰ σχολεῖα ἔπρεπε νὰ εἶναι χαμηλές, ὅπως στὰ ἐξωκλήσια τῆς Ἴμβρου, γιὰ νὰ σκύβουν οἱ δάσκαλοι, παρόμοια μὲ τοὺς πιστούς, ὅταν εἰσέρχωνται. Ὁ δάσκαλος πρέπει νὰ σκύβῃ γιὰ νὰ ἔλθῃ πρόσωπο μὲ πρόσωπο μὲ τὸν μαθητή του». Σᾶς ὑπενθυμίζω ὅτι προτάθηκε διὰ τοὺς δασκάλους ἕνας «σωκρατικὸς ὅρκος», ὅπως ἰσχύει διὰ τοὺς ἰατροὺς ὁ «ὅρκος τοῦ Ἱπποκράτους». Ὁ Σωκράτης θεωρεῖται μέχρι σήμερα ἀπὸ πολλοὺς τὸ πρότυπον τοῦ παιδαγωγοῦ καὶ τοῦ δασκάλου.
Ἀπευθύνομαι, ἐν συνεχείᾳ, μὲ πολλὴ πατρικὴ ἀγάπη καὶ στοργὴ εἰς τοὺς μαθητὰς καὶ τὶς μαθήτριες. Ἀγαπητά μας παιδιά, εἶσθε τυχεροὶ ποὺ θὰ ζήσετε τὰ μαθητικά σας χρόνια εἰς τὸ σχολεῖον αὐτό, ὅπου θὰ γαλουχηθῆτε μὲ τὸ πνεῦμα ἑνὸς πολιτισμοῦ φιλοθεΐας καὶ φιλανθρωπίας, ὑπεύθυνης ἐλευθερίας, διακονίας καὶ ἀλληλεγγύης. Πρέπει νὰ εἶσθε ὑπερήφανοι ποὺ θὰ συνεχίσετε τὴν φωτεινὴ παράδοσι τῆς παιδείας εἰς τὴν Ἴμβρον καὶ θὰ κληθῆτε, ἀργότερα, νὰ τὴν μεταλαμπαδεύσετε στὶς ἐπερχόμενες γενεές. Πρέπει νὰ χαίρεσθε ποὺ θὰ διδαχθῆτε νὰ φυλάσσετε τὸν τρόπον τοῦ βίου, ὁ ὁποῖος ἀναπτύχθηκε καὶ διασώθηκε εἰς τὸν εὐλογημένον αὐτὸν τόπον μας.
Τὰ φωτεινὰ πρόσωπά σας, τὰ μάτια σας, ποὺ εἶναι γεμάτα παρὸν καὶ μέλλον, μᾶς ἐμπνέουν καὶ μᾶς ἐνδυναμώνουν. Βλέπουμε τώρα μπροστά μας φωτεινοὺς καὶ ἐλπιδοφόρους ὁρίζοντες. «Κάθε παιδὶ εἶναι ἐλπίδα γιὰ ὅλον τὸν κόσμο». Χαιρόμεθα ποὺ θὰ ἀκούεται εἰς τὰ χωριά μας ἀπὸ παιδικὰ χείλη ἡ πανάρχαια λαλιὰ τῶν Ἰμβρίων. Εἶμαι βέβαιος ὅτι θὰ εἴσθε ἄριστοι μαθηταὶ καὶ ἄριστες μαθήτριες, μὲ πολλὰ ἐνδιαφέροντα, μὲ ζωντάνια καὶ χάρι, μὲ σύμπνοια μεταξύ σας καί, προπάντων, μὲ σεβασμὸ πρὸς τοὺς καθηγητάς σας. Μὴν ἀποφεύγετε τὴ δουλειά. «Ὁ κόπος στολίζει τὸν τόπο». Καὶ νὰ ἔχετε εὐγενεῖς φιλοδοξίες καὶ ὑψηλοὺς στόχους. «Μεγαλώνουν οἱ ἄνθρωποι ὅταν βάλουν μεγάλους στόχους στὴν ζωή των». Νὰ κάνετε ἐσεῖς καὶ οἱ μαθηταὶ ποὺ θὰ ἔλθουν στὰ ἑπόμενα χρόνια νὰ ἀνθίσῃ καὶ πάλι ἡ πνευματικὴ ζωὴ τῆς Ἴμβρου καὶ νὰ ἐξάγῃ τὸ νησί μας ἐπιστήμονας καὶ ἰδιαιτέρως δασκάλους, ὅπως συνέβαινε στὶς ἀρχὲς τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος. Ναί! Εἴχαμε περίσσευμα δασκάλων!
Αὐτὴν τὴν ὥραν, ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί, μαθηταὶ καὶ μαθήτριες, ἀγαπητοὶ συμπατριῶται καὶ φίλοι τῆς Ἴμβρου, κυρίες καὶ κύριοι, αὐτὴ τὴν ἱερὴ καὶ ἱστορικὴ στιγμή, τὴν γεμάτη ἐλπίδα, ἐνθυμούμεθα τὸ εὐλογημένον παρελθόν, μνημονεύουμε καὶ τιμοῦμε τοὺς διδασκάλους μας, τοὺς δασκάλους τῆς Ἴμβρου, αὐτοὺς ποὺ διηκόνησαν εὐόρκως καὶ μὲ αὐτοθυσία τὴν παιδεία εἰς τὴν γενέτειρά μας. Δὲν πρέπει νὰ λησμονοῦμε τοὺς ἀγῶνας καὶ τὴν προσφοράν των. Οἱ νέες γενιὲς τῶν Ἰμβρίων ὀφείλουν νὰ ἐμπνέωνται ἀπὸ τὸ παράδειγμα τῶν πρωτεργατῶν τῆς πνευματικῆς καὶ κοινωνικῆς ἀναγεννήσεως τοῦ νησιοῦ μας.
Ἐνθυμούμεθα σήμερα, μὲ σεβασμόν, τὸν μακαριστὸν Μητροπολίτην Ἴμβρου καὶ Τενέδου κυρὸν Μελίτωνα, ὁ ὁποίος συνέβαλε, ἴσως ὅσο κανεὶς ἄλλος, εἰς τὴν δημιουργίαν τῆς χρυσῆς δωδεκαετίας τῆς ἐκπαιδεύσεως εἰς τὴν Ἴμβρον. Τιμοῦμε καὶ εὐγνωμονοῦμε καὶ ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸν ὀβολό τους, μὲ τὴν ἐθελοντικὴ καὶ χειρωνακτικὴ ἐργασία τους, μὲ τὴν ζωτικὴ συμπαράστασί τους βοήθησαν νὰ κτισθοῦν καὶ νὰ λειτουργήσουν τὰ σχολεῖα μας μὲ ὑποδειγματικὸ τρόπο κατὰ τὴν λαμπρὰν ἐκείνην περίοδον.
Οἱ φιλειρηνικοὶ καὶ φιλοπρόοδοι Ἴμβριοι ἐβίωσαν ἀνείπωτα δεινὰ ἀπὸ τὸ 1964 καὶ ἑξῆς, χωρὶς νὰ ἔχουν φταίξει σὲ κάτι δι᾿ ὅσα τοὺς συνέβησαν. Αὐτὸ ποὺ ζοῦμε σήμερα, εἶναι τὸ πρῶτο βῆμα γιὰ τὴν ἀποκατάστασι τοῦ Δικαίου. Εἶναι ἀπόδοσις ὀφειλῆς. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἀποτελεῖ σαφῶς θετικὴ συμβολὴ ἐκ μέρους τῆς Τουρκικῆς Δημοκρατίας, ποὺ τὴν ἀναγνωρίζουμε, ἀναμένοντες, βεβαίως, καὶ ἄλλες “ἀποκαταστάσεις”. Εὐχαριστοῦμε ἰδιαιτέρως τὸ Ὑπουργεῖον Παιδείας τῆς Ἀγκύρας διὰ τὴν βοήθειαν καὶ τὶς διευκολύνσεις.
Συγχαίρουμε καὶ εὐχαριστοῦμε ὡς συντελεστὰς τῆς ἐπανασυστάσεως τῆς μειονοτικῆς παιδείας εἰς τὴν Ἴμβρον τὴν ἔντιμον Ἑλληνικὴν Κυβέρνησιν, τοὺς Ἱερωτάτους ἀδελφοὺς Μητροπολίτας Ἴμβρου καὶ Τενέδου κ. Κύριλλον καὶ Μύρων κ. Χρυσόστομον, τὰ Ἰμβριακὰ Σωματεῖα Ἀθηνῶν καὶ Θεσσαλονίκης, τὸν Ἐλλόγιμον κ. Ἰωακεὶμ Καμπουρόπουλον, τὴν κ. Ἄνναν Κουτσουμάλη, τοὺς χορηγοὺς μικροτέρων ἢ μεγαλυτέρων ποσῶν, ὅλους τοὺς ἐπωνύμους καὶ ἀνωνύμους ὑποστηρικτὰς τοῦ ἱεροῦ ἔργου τούτου. Ὅλως ἰδιαιτέρως ἐκφράζουμε τὴν εὐγνωμοσύνη μας οἱ Ἴμβριοι πρὸς τὸν Ἐντιμολ. κ. Παντελεήμονα Βίγκαν, Ἄρχοντα Μ. Χαρτοφύλακα, διὰ τοὺς πολλοὺς καὶ πολυτίμους κόπους του διὰ τὴν ἐπιτυχῆ ἔκβασι τοῦ ἐγχειρήματός μας -τόσο πολυτίμους ποὺ χωρὶς τὴν συμβολή του ἀμφιβάλλω ἂν θὰ εἴχαμε σήμερα ἀνοικτὰ αὐτὰ τὰ σχολεῖα μας- τὸ καμάρι μας.
Ἐκφράζω τὶς ἰδιαίτερες εὐχαριστίες ὅλων μας πρὸς τὰ Ἰμβριακὰ Σωματεῖα διὰ τὴν συμβολήν των εἰς τὴν διάσωσιν ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια τῶν ἰμβριακῶν παραδόσεων, διὰ τὴν προβολὴ τοῦ πολιτισμοῦ μας, καὶ ἐπειδὴ κράτησαν ζωντανὴ τὴν ἐλπίδα ἐπιστροφῆς εἰς τὴν Πατρίδα. Εἶναι ὑπέροχον ὅτι οἱ Ἴμβριοι τῆς διασπορᾶς δὲν ἀπεκόπησαν ἀπὸ τὶς ρίζες τους, καὶ εἰς αὐτὸ συνέβαλαν καθοριστικῶς τὰ σωματεῖα μας.
Κάνω ἔκκλησιν πρὸς ὅλους, τοὺς παρόντας καὶ τοὺς ἐν τῇ ξένῃ Ἰμβρίους, νὰ μὴν ἀφήσουμε νὰ σβήσῃ ὁ πολιτισμὸς τῆς Ἴμβρου, ἡ ἐμπιστοσύνη εἰς τὴν πρόνοιαν τοῦ Θεοῦ, τὸ δέσιμο μὲ τὶς παραδόσεις τῆς Ὀρθοδοξίας, τὸ κοινοτικὸ πνεῦμα, ἡ ἀγάπη γιὰ τὴν φύσι, ἡ σταυροαναστάσιμος διάθεσις, ἡ ἄσβεστος ἐλπίδα δι᾿ ἕνα καλύτερον αὔριον.
Περαίνοντας τὸν λόγον, ὑπογραμμίζω ὅτι ὁ δρόμος διὰ νὰ ἀνορθωθῇ καὶ εὐοδωθῇ ἡ καθ᾿ ἡμᾶς παιδεία εἰς τὴν γενέτειρά μας εἶναι μακρύς. Διὰ νὰ ἐπιτύχουμε, ὀφείλουμε ὅλοι νὰ συνεργήσουμε. Ἐμπιστευόμεθα εἰς τὴν φιλοπατρία, εἰς τὴν ἀγάπη διὰ τὰ γράμματα, εἰς τὴν ἀποφασιστικότητα καὶ τὴν ἀγωνιστικότητα τῶν Ἰμβρίων. Ὁ Πατριάρχης σας στηρίζει καὶ θὰ ἐξακολουθήσῃ νὰ στηρίζῃ μὲ ὅλη του τὴν δύναμι, ἔργῳ καὶ λόγῳ, τὴν εὐλογημένη αὐτὴ προσπάθεια. Πιστεύω ἀκλονήτως ὅτι ὁ παντεπόπτης καὶ ἀγαθοδότης Θεὸς θὰ εὐλογῇ καὶ θὰ κατευθύνῃ τὸν καλὸν ἀγῶνα μας. Ὁ ὀνειδισμός μας φαίνεται ὅτι τελειώνει. “Τῷ θέλοντι κάμνειν, συγκάμνει Θεός”. Γένοιτο!»
