Ξεκίνησαν οι εργασίες του Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου “Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός”

Ξε­κί­νη­σαν την Παρασκευή 23 Οκτω­βρί­ου οι ερ­γα­σί­ες του Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου, το ο­ποί­ο δι­ορ­γα­νώ­νει η Ι­ε­ρά Σύ­νο­δος της Εκ­κλη­σί­ας της Ελ­λά­δος στο Διορθόδοξο Κέντρο της Ιεράς Συνόδου στην Ιερά Μονή Πεντέλης. Γε­νι­κό θέ­μα του Συνεδρί­ου, το ο­ποί­ο έ­χει θέ­σει υ­πό την αι­γί­δα του ο Μα­κα­ρι­ώ­τα­τος Αρ­χι­ε­πί­σκο­πος Α­θη­νών και πά­σης Ελ­λά­δος κ. Ι­ε­ρώ­νυ­μος, εί­ναι: «Ἑλληνικός καί Εὐρωπαϊκός Διαφωτισμός».

Αναγνώσθηκε από τον Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος,  Επίσκοπο Μεθώνης κ. Κλήμεντα ο χαιρετισμός του Μακαριωτάτου, στον οποίο τονίστηκαν τα εξής: «…Αισθανόμεθα χαρά και τιμή που η Εκκλησία κατορθώνει, στον παρόντα κρίσιμο καιρό, να συγκεντρώσει τόσους λαμπρούς ερευνητές προς τούτον τον κοινό σκοπό. Γνωρίζουμε ότι τα φώτα και τα αγαθά της γνώσεως από μόνα τους δεν αρκούν, αν δεν καλλιεργηθούν με σύνεση˙ χρειάζεται να συναντηθούν και με τη σοφία του Θεού… Η Εκκλησία έχει τη δύναμη να αναγεννά την ιστορία και τους ανθρώπους, εάν εκφράζεται μέσα από φωτισμένες μορφές. Ενώ ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός είχε στο στόχαστρο την Εκκλησία, εδώ οι πνευματικές ζυμώσεις, παρά τις διαφορές, συντελούνται με την Εκκλησία πρωτοστατούσα…. Η συμβολή του Κλήρου στην προαγωγή της παιδείας και του φωτισμού του Γένους υπήρξε καταλυτική. Κάθε εκπαιδευτική προσπάθεια είχε ως αφετηρία και κατευθυντήρια γραμμή την Εκκλησία. Κληρικοί λόγιοι αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστές του Ελληνικού Διαφωτισμού… Η Εκκλησία ποτέ δεν αντιστρατεύεται την Επιστήμη, αντιθέτως την επιστρατεύει, για να ανοιγούν νέοι δρόμοι εν Χριστώ. Δεν εγκλωβίζεται στο στενό Της έργο, αλλά ανατροφοδοτείται με νέες σκέψεις, νέες τοποθετήσεις και νέα γλώσσα, βασισμένες στην ίδια αλήθεια, την αλήθεια του Χριστού. Προτιμά πάντα την αλήθεια, όσο κι αν αυτή στοιχίζει, και δεν είναι κτητική ούτε ‘’ζητεί τα εαυτής’’».

Ακολούθησε ο χαιρετισμός του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος καί Αλμυρού κ. Ιγνατίου Προέ­δρου της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, ο οποίος ευχαρίστησε τα Μέλη της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής καί της Επιστημονικής Επιτροπής, τον Μητροπολίτη Θερμοπυλών κ. Ιωάννη, Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Πεντέλης, τον Βουλευτή Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Κώστα Γαβρόγλου εκπρόσωπο του Προέδρου της Βουλής του Ελληνικού Κοινοβουλίου κ. Βούτση, τον χορηγό καί εκδοτικό οίκο «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ», όλους τους παρισταμένους καί τόνισε ότι «…Οι 23 εισηγήσεις, οι οποίες θα εκφωνηθούν, θα μας βοηθήσουν να μελετήσουμε εις βάθος το ζήτημα και – γιατί όχι – να πάρουμε μία γεύση της ποικιλίας προσεγγίσεων και των διϊσταμένων απόψεων που εκφράζονται στην εποχή μας…»

Στη συνέχεια έ­λα­βε χώ­ρα η πρώτη συ­νε­δρί­α με πρόε­δρο τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κίτρους Κατερίνης καί Πλαταμώνος κ. Γεώργιο.

Η πρώ­τη Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Η πρόσληψη της αρχαιότητας στον ελληνικό 18ο αιώνα: μία νέα ανάγνωση μέσω του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού». Η ει­ση­γήτρια, κ. Άννα Ταμπάκη, Καθηγήτρια του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, πα­ρου­σί­α­σε πτυ­χές του θέ­μα­τoς, τονίζοντας μεταξύ άλλων τα ε­ξής: «Στόχος της ανακοίνωσής μου είναι η επισήμανση καί η ανάλυση των νέων στοιχείων που προσκομίζει το διαφωτιστικό ρεύμα, μέσω των ευρωπαϊκών επιδράσεων, σε μια σχέση τόσο οικεία καί διαρκή στην παιδεία του Γένους, όπως είναι αυτή της κλασικής αρχαιότητας καί του στοχασμού της».

Ο κ. Χαρίτων Καρανάσιος, α­νέ­πτυ­ξε το θέ­μα: «Η διάσπαση του Λόγου στον Νέο Ελληνισμό: Αντίθεση, συνύπαρξη καί συμπόρευση πολιτικού, προφητικού καί ορθού λόγου». Ο Ει­ση­γη­τής με­τά τη δι­α­τύ­πω­ση εμ­πε­ρι­στα­τω­μέ­νων ε­πι­στη­μο­νι­κών θέ­σε­ων ε­τό­νι­σε ότι: «Έως τα μέσα του 18ου αιώνα η ελληνορθόδοξη παράδοση αποτελούσε το κυρίαρχο στοιχείο της ταυτότητας του νέου Ελληνισμού. Με την εισαγωγή όμως στην ελληνική εκπαίδευση του ευρωπαϊκού νεωτεριστικού καί επιστημονικού πνεύματος κατά την εποχή του ευρωπαϊκού καί νεοελληνικού Διαφωτισμού, παρατηρούνται αντιθέσεις στον λόγο καί στο ήθος του νέου Ελληνισμού, με αποτέλεσμα τον κίνδυνο διάσπασης του νέο-ελληνικού λόγου καθώς καί σύγχυσης στην ταυτότητα του Γένους».

Η τρίτη ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Νεοελληνικός Διαφωτισμός καί παιδική ηλικία». Η εισηγήτρια, κ. Ελένη Αγγελομάτη Τσουγκαράκη, Ομότιμη καθηγήτρια του Ιονίου Πανεπιστημίου, υπογράμμισε ότι: «Η πίστη του διαφωτισμού στη φύση, στον λόγο, την ηθική φιλοσοφία καί τη δύναμη της γνώσης είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων την σε θεωρητικό επίπεδο επανεξέταση της παιδικής ηλικίας. Οι θεωρίες της αισθησιοκρατίας καί του εμπειρισμού επηρέασαν άμεσα την αντίληψη για την παιδική ηλικία…Οι θεωρητικές αναζητήσεις εκφράστηκαν με διάφορες παιδαγωγικές θεωρίες καί αντίστοιχες πρακτικές παιδαγωγικές μεθόδους».

Η τέταρτη ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Ιδεολογικές καί κοινωνικο-πολιτικές τάσεις του Ευρωπαϊκού καί Νεοελληνικού Διαφωτισμού». Ει­ση­γητής ήταν ο καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Κοτσιόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Κοινω-νιολογίας του Χριστιανισμού της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. O εισηγητής τόνισε: «Στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό είναι πολύ έντονο το αντιθρησκευτικό πνεύμα, λόγω εξουσιαστικών καί καταπιεστικών χαρακτηριστικών της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ενώ κυριαρχεί ο ορθολογισμός, η εκκοσμίκευση, ο ηδονισμός καί η φυσική θρησκεία ως άρνηση της αποκάλυψης του Θεού. Στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό δεν υπάρχει κυρίαρχο αντιθρησκευτικό πνεύμα λόγω κυρίως του φιλολαϊκού, αντιθεοκρατικού καί δημοκρατικού χαρακτήρα της Ορθόδοξης Ανατολής. Οι σύγχρονες συνέπειες του Διαφωτισμού είναι η εμπορευματοποίηση καί ο ατομικισμός σε κοινωνικό επίπεδο, η φυσιοκρατία καί ο αγνωστικισμός σε φιλοσοφικό επίπεδο, ενώ επικρατεί η κυριαρχία των ατομικών δικαιωμάτων σε πολιτικό επίπεδο».

Η πέμπτη εισήγηση είχε ως θέμα: «Ο Νεοελληνικός καί ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός στα σύγχρονα σχολικά βιβλία». Εισηγητής ήταν ο κ. Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων, Αρχισυντάκτης του περιοδικού «Εκκλησία» καί μέλος της Ε.Σ.Ε. Πολιτιστικής Ταυτότητος, ο οποίος τόνισε με γλαφυρότητα τα εξής: «Υπάρχουν τρείς τάσεις στα σύγχρονα βιβλία Ιστορίας. Άλλα παραδέχονται τη σύνθεση της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης καί του ‘’Ρωμαίϊκου’’ με κάποιες ιδέες που ήρθαν έξωθεν. Άλλα βιβλία αρνούνται τον ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας καί λησμονούν ακόμα καί τον Άγιο Κοσμά. Υπάρχει καί μία τρίτη ομάδα βιβλίων. Εκείνα που παραθέτουν κείμενα καί Εκκλησιαστικών ανδρών καί Νεοελλήνων Διαφωτιστών καί αφήνουν τα παιδιά να βγάλουν το συμπέρασμα. Πάντως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης διακηρύσσει ότι η Ελληνική Επανάσταση δεν μοιάζει με κινήματα του Εξωτερικού».

Η τελευταία εισήγηση είχε ως θέμα: «Το κρυφό Σχολειό, οι Έλληνες διαφωτιστές του 19ου αιώνα και η αποδομητική ιστοριογραφία της ύστερης μεταπολίτευσης». Ο εισηγητής, κ. Γεώργιος Καραμπελιάς, εκδότης καί αρχισυντάκτης του διμηνιαίου περιοδικού «Άρδην», τόνισε με ενάργεια τα εξής: «Το κρυφό σχολείο δεν υπήρξε ‘’εφεύρεση’’ της Εκλλησίας, όπως υποστηρίζουν οι αποδομητές ιστορικοί, αλλά αντίθετα οι διαφωτιστές διανοούμενοι των αρχών του 19ου αιώνα Κωνσταντινός Κούμας, Στέφανος Κανέλλος, καί Ιάκωβος Ρίζος – Νερουλός υπήρξαν οι πρώτοι που αναφέρθηκαν σε αυτό ανοικτά…Για πρώτη φορά παρουσιάζονται σήμερα μαρτυρίες, από τον ηγέτη του Αγγλόφιλου κόμματος καί μετέπειτα πρωθυπουργό Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο καί τον ακραίο δημοτικιστή καί ποιητή Αθανάσιο Χριστόπουλο…Όσοι αρνούνται τον σωστικό ρόλο της Ορθοδοξίας για τον Ελληνισμό της Τουρκοκρατίας, όσοι χαρακτηρίζουν ληστές τους Σουλιώτες, μύθο τον ‘’χορό του Ζαλλόγγου’’, όσοι έχουν μεταβάλει τον Ρήγα Βελεστινλή σε μετενσάρκωση Γάλλου Ιακωβίνου καί έχουν αναγορεύσει μια από τις πιο απάνθρωπες εξουσίες της Ιστορίας στην ανεκτική Οθωμανική Αυτοκρατορία», οι ίδιοι επιθυμούν να αποδομήσουν τον ‘’μύθο’’ του κρυφού σχολειού».