Του Κώστα Τζίμα
Ο Εφραίμ ο Σύρος έζησε την περίοδο 305 – 373 (εκοιμήθη στις 9 Ιουνίου). Θεωρείται ένας από τους πρώτους και σημαντικότερους εκκλησιαστικούς συγγραφείς. Γεννήθηκε στη Νίσιβη της Μεσοποταμίας και προερχόταν από φτωχή οικογένεια ενώ σε νεαρή ηλικία ήταν εργάτης. Αργότερα έγινε μοναχός και κατάφερε να αποκτήσει καλή μόρφωση. Στη συνέχεια χειροτονήθηκε διάκονος από τον επίσκοπο Νισίβεως Ιάκωβο και τοποθετήθηκε στη θέση του υπεύθυνου της τοπικής θεολογικής σχολής. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Νίσιβης από τα περσικά στρατεύματα συμμετείχε στην άμυνα της πόλης και μετά την παράδοσή της κατέφυγε μαζί με άλλους πρόσφυγες στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας. Εκεί εγκαταστάθηκε σε μοναστήρι έξω από την πόλη και παράλληλα ίδρυσε νέα θεολογική σχολή. Λίγα χρόνια πριν το θάνατό του φέρεται να ήρθε σε επαφή με τον Μέγα Βασίλειο αλλά και με ασκητές της Αιγύπτου.
Ο Εφραίμ άφησε σημαντικό έργο από το οποίο όμως διασώθηκε μικρό μέρος. Θεωρείται σπουδαίος μελετητής της Αγίας Γραφής και πολέμιος των αιρέσεων της εποχής του. Τόσο οι πραγματείες του όσο και οι ομιλίες του είναι γραμμένες με έμμετρο λόγο, γεγονός το οποίο είχε ως αποτέλεσμα να μην πραγματοποιήσει συστηματική δογματική διατύπωση στα έργα του, τα οποία μεταφράστηκαν από τα συριακά στα ελληνικά, τα αρμένικα και έπειτα στη λατινική, τη γεωργιανή αλλά και τη σλαβονική γλώσσα.
Ο Μέγας Βασίλειος τον περιέγραψε ως «πάντων ελλογιμώτερον» από αυτούς που ζούσαν εκείνη την εποχή. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος τον περιέγραψε ως εξής: «Εφραΐμ ο πολύς, η παραμυθία των αθυμούντων, η παιδαγωγία των νέων, η χειραγωγία των μετανοούντων, η κατά των αιρετικών ρομφαία, το δοχείον του Πνεύματος, το σκεύος των αρετών».
Η μνήμη του οσίου Εφραίμ εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 28 Ιανουαρίου. Επίσης θεωρείται άγιος από την Καθολική και από διάφορες Προτεσταντικές εκκλησίες.
Eνα από τα σημαντικότερα κείμενά του είναι για τη Δευτέρα παρουσία, όπου αναφέρει:
«Και θα ανοιχθούν τα φοβερά εκείνα βιβλία, όπου είναι γραμμένα και τα έργα μας και λόγοι και οι πράξεις μας, τα οποία είπαμε και επράξαμε εις αυτήν την ζωήν, δηλαδή οι διαλογισμοί και τα ενθυμήματα, για τα οποία θα αποδώσουμε λόγον εις τον Κριτήν».
Τότε θα ζητηθή από τον καθένα μας η ομολογία της πίστεως και η συνταγή του βαπτίσματος, και την πίστι καθαρή από κάθε αίρεσι και την σφραγίδα άθραυστη και τον χιτώνα αμόλυντον…
Μετά την χάριν (του αγίου βαπτίσματος) ο ποιών τα πονηρά έργα, εξέπεσε της χάριτος, και ο Χριστός αυτόν εις τίποτε δεν θα ωφελήση, εάν επιμένη εις την αμαρτίαν. Διότι έχει γραφεί, ότι όλοι θα παρασταθούμε εμπρός εις το βήμα του Χριστού, διά να προσκομίση κάθε ένας όσα έπραξε με το σώμα του, είτε καλόν είτε κακόν (Β’ Κορ. 5, 10).
Διότι όσοι έχουν τα καλά έργα και τους καλούς καρπούς χωρίζονται από τους ακάρπους και αμαρτωλούς, οι οποίοι και θα εκλάψουν, σαν τον ήλιον. Αυτοί είναι όσοι εφύλαξαν τις εντολές του Κυρίου, οι ελεήμονες, οι φιλόπτωχοι, οι φιλόρφανοι, οι ξενοδοχούντες, οι αντιλήπτορες των καταπονουμένων, οι επισκέπται των ασθενών, οι πενθήσαντες τώρα, καθώς είπεν ο Κύριος, οι πτωχεύσαντες τώρα διά τον πλούτον που ευρίσκεται εις τους ορφανούς, οι συγχωρούντες τα παραπτώματα των αδελφών, οι φυλάξαντες την σφραγίδα της πίστεως άθραυστον και αμόλυντον από πάθε αίρεσιν.
*Οι ευρισκόμενοι πάλιν εξ αριστερών είναι οι άκαρποι, εκείνοι που έχουν παροξύνει τον Καλόν Ποιμένα, εκείνοι που τον καιρόν αυτόν της μετανοίας τον επέρασαν παίζοντες και τρυφώντες, οι οποίοι εδαπάνησαν σε ασωτεία, μέθη και ασπλαχνία όλον τον χρόνον της ζωής των, σαν εκείνον τον πλούσιον, που ποτέ δεν ελέησε τον πτωχόν Λάζαρον, δι’ αυτό και κατεκρίθησαν, ως ανελεήμονες και άσπλαχνοι και μη έχοντες καρπούς μετανοίας, ούτε έλαιον εις τας λαμπάδας των.
Επειδή δεν ελεήσατε, έτσι και τώρα δεν θα ελεηθείτε, επειδή της φωνής μου δεν ακούσατε, έτσι ούτε εγώ τώρα θα ακούσω τους δικούς σας οδυρμούς. Διότι δεν διακονήσατε εμένα, ούτε με εθρέψατε πεινώντα, ούτε με εποτίσατε διψώντα, ούτε με εφιλοξενήσατε, ούτε γυμνητεύοντα με ενδύσατε, ούτε ασθενούντα με επισκεφθήκατε, ούτε όταν ήμουν εις την φυλακήν ήλθατε προς με. Άλλου Κυρίου εγίνατε εργάται και υπουργοί, δηλαδή του Διαβόλου…
Τότε θα στενάζουν άρχοντες και πλούσιοι άσπλαχνοι, και θα προσβλέπουν παντού στενοχωρούμενοι, και κανείς δεν θα υπάρχει να μπορή να βοηθήση. Ούτε ο πλούτος φαίνεται, ούτε οι κόλακες παρεβρίσκονται, ούτε θα εύρουν έλεος, διότι δεν ελέησαν, ούτε προαπέστειλαν, δια να εύρουν… η γαρ κρίσις ανίλεως τω μη πράξαντι έλεος.
Ας μη απιστήση κανείς, ότι είναι μόνον λόγια που λέγονται για την κρίσι. Αλλά με ακρίβεια και με ασφάλεια όλοι να πιστεύσουμε εις τον Κύριον, ότι υπάρχει ανάστασις νεκρών και κρίσις και ανταπόδοσις και των καλών και των κακών, κατά τις θείες Γραφές. Και παραβλέποντες όλα τα πρόσκαιρα, περιφρονούντες αυτά, να φροντίσουμε διά τα όσα αφορούν εις την απολογίαν και παράστασί μας εις το φοβερό βήμα, και την φρικτήν εκείνην ημέρα και φοβερήν ώραν…,η οποία θα δοκιμάση όλην την ζωήν.
